Miesiąc: maj 2020

W latach 2018-2021 w Chojnowskim Parku Krajobrazowym zaobserwowano 51 gatunków motyli dziennych. Do najcenniejszych gatunków motyli występujących na terenie Parku zaliczyć można pazia królowej Papilio machaon, czerwończyka nieparka Lycaena dispar, czerwończyka fioletka Lycaena helle i modraszka telejusa Phenagris teleius. Niestety nawet na terenach chronionych, takich jak park krajobrazowy gatunki motyli dziennych znikają w wyniku utraty siedlisk poprzez zmiany w użytkowaniu ziemi. Użytkowanie pastwiskowe zostaje zarzucone i tereny te zarastają lub zostają zabudowane. Zmiany klimatu oraz działalność człowieka powoduje też zanikanie terenów podmokłych. Do innych zagrożeń oddziaływających na motyle dzienne na terenie krajów Unii Europejskiej są: zmiany w sposobie prowadzenia gospodarki leśnej (brak odpowiednich śródleśnych terenów otwartych), zmiana przeznaczenia terenów pod turystykę i rekreację, zanieczyszczenie środowiska, pożary oraz gatunki obce. Stwierdzono że 9% gatunków motyli dziennych jest zagrożona wyginięciem, a w przypadku niemal 1/3 gatunków obserwuje się niebezpieczny spadek liczebności. Bardzo znaczący jest fakt, że największa różnorodność gatunków motyli występuje na terenach górskich południowej Europy, natomiast większość zagrożonych gatunków jest ograniczona do części Centralnej i Wschodniej Europy.

Rząd: Motyle (łuskoskrzydłe) Lepidoptera

Motyle w swoim cyklu rozwojowym przechodzą przeobrażenie zupełne. Samica składa jaja z których wykluwa się larwa (gąsienica), która rośnie, a z czasem nieruchomieje i zmienia się w poczwarkę. Wewnątrz poczwarki zachodzi przemiana owada w postać dorosłą (imago). Motyl po opuszczeniu poczwarki zanim będzie mógł latać musi wyschnąć i rozprostować skrzydła.

Motyle dzienne Rhopalocera

Motyle dzienne charakteryzują się buławkowato zakończonymi czułkami. Na terenie Polski tylko koło 5% motyli są to gatunki zaliczane do Rhopalocera, jednak z powodu swojego dziennego trybu życia są bardziej rozpoznawalne niż motyle nocne, czyli ćmy.

Rodzina: Bielinkowate Pieridae

Bielinkowate charakteryzują się jasnymi, przeważnie białymi skrzydłami. Występują również gatunki zabarwione na żółto lub pomarańczowo. Bielinkowate są najbardziej znane jako szkodniki roślin kapustowatych i motylkowatych, na których żerują ich gąsienice. Jednym z najatrakcyjniejszych przedstawicieli tej rodziny jest latolistek cytrynek, którego możemy obserwować już wczesną wiosną.

Bielinek bytomkowiec Pieris napi

• Wygląd imago: biały motyl z ciemnymi znaczeniami, dodatkowo pojawiają się odcienie szarości i żółci
  Samiec: na wierzchniej stronie przedniego skrzydła pojedyncza czarna plamka, u I pokolenia może nie być widoczna
  Samica: na wierzchniej stronie przedniego skrzydła dwie plamki
• Cechy charakterystyczne: od innych najczęściej obserwowanych bielinków odróżnia go ciemnoszary kolor wzdłuż żyłek na spodniej stronie tylnego skrzydła
• Biotop: lasy i ich skraje, polany, łąki, pola uprawne, nieużytki
• Terminy aktywności motyli:
  I pokolenie połowa IV do połowy VI – mniejsze z ciemniejszymi znaczeniami na spodniej stronie skrzydeł
  II pokolenie początek VII do połowy VIII – większe niże I pokolenie
  Po przeobrażeniu w postać imago żyje około 2 tygodnie.
• Zimuje: poczwarka
• Rośliny do których chętnie przylatują imago: motyle nie wykazują preferencji do konkretnych roślin
• Rośliny żywicielskie gąsienic: rośliny z rodziny kapustowatych (krzyżowych), w tym kapusta Brassica sp., czosnaczek pospolity Alliaria petiolata, tasznik pospolity Capsella bursa-pastoris, rzeżucha łąkowa Cardamine pratensis, rzeżucha niecierpkowa Cardamine impatiens, rzodkiew Raphanus sp., gorczyca Sinapis sp.

Rośliny żywicielskie gąsienic

Bielinek kapustnik Pieris brassicae

• Wygląd imago: biały motyl z ciemnymi znaczeniami, dodatkowo pojawiają się odcienie szarości i żółci
  Samiec: na wierzchniej stronie przedniego skrzydła brak czarnych plamek
  Samica: na wierzchniej stronie przedniego skrzydła dwie plamki
• Cechy charakterystyczne: od innych najczęściej obserwowanych bielinków odróżnia go wyraźnie większy rozmiar ciała oraz czarny brzeg wewnętrznej strony przedniego skrzydła, który sięga niżej niż np. u bielinka rzepnika
• Biotop: lasy, pola uprawne, nieużytki
• Terminy aktywności motyli:
  I pokolenie początek V do połowy VI – ciemna plama na czubku wewnętrznej strony przedniego skrzydła na brzegu przejaśniona (przyprószona na biało)
  II pokolenie początek VII do połowy IX – ciemna plama na czubku wewnętrznej strony przedniego skrzydła intensywnie czarna
  Po przeobrażeniu w postać imago żyje około 4 tygodnie.
• Zimuje: poczwarka
• Rośliny do których chętnie przylatują imago: kwiaty koloru różowego i fioletowego, szczególnie do koniczyny łąkowej Trifolium pratense
• Rośliny żywicielskie gąsienic: głównie rośliny z rodziny kapustowatych (krzyżowych), najchętniej różne odmiany kapusty warzywnej Brassica oleracea, rzepak Brassica napus, rzodkiew świrzepa Raphanus raphanistrum, gorczyca polna Sinapis arvensis

Rośliny żywicielskie gąsienic

Bielinek rukiewnik (d. białawiec rukiewnik) Pontia edusa

• Wygląd imago: biały motyl z czarnymi i ciemnozielonymi znaczeniami, dodatkowo pojawiają się odcienie żółci
  Samiec: mniej widoczne ciemne znaczenia na wierzchniej stronie skrzydeł
  Samica: widoczne ciemne plamy na wierzchniej stronie skrzydeł, szczególnie na drugiej parze skrzydeł
• Cechy charakterystyczne: wyraźnie różni się wyglądem od innych polskich bielinków, jednak można go pomylić z samicą zorzynka rzeżuchowca, która ma mniej wyraźne i delikatniejsze znaczenia na skrzydłach
• Biotop: pola uprawne, łąki kserotermiczne, przydroża
• Terminy aktywności motyli: połowa IV do połowy X
  I pokolenie koniec IV do początku VI
  II pokolenie początek VII do połowy VIII – osobniki drugiego i następnych pokoleń mają mniej intensywnie ubarwiony spód skrzydeł
  III pokolenie czasem się pojawia i wtedy jest to przełom IX i X
• Zimuje: poczwarka
• Rośliny do których chętnie przylatują imago: kwiaty koloru białego, żółtego i fioletowego, szczególnie do chabra nadreńskiego Centaurea stoebe, jasieńca piaskowego Jasione montana, ostrożenia polnego Cirsium arvense, goździka kartuzka Dianthus carthusianorum, świerzbicy polnej Knautia arvensis
• Rośliny żywicielskie gąsienic: stulicha psia Descurainia sophia, stulisz Loesela Sisymbrium loeselii, rezeda żółta Reseda lutea, czasem też smagliczka Alyssum sp., gęsiówka Arabis sp., gorczyca Sinapis sp., tobołki Thlaspi sp.
• Zachowania i ciekawostki: gatunek ten wykazuje zachowania nietypowe dla bielinków, czyli odbywa migracje. Jest to gatunek dość pospolity w południowej i centralnej Europie. Migrujące z południa osobniki co roku zasilają populacje północnej Europy docierając nawet na południe Skandynawii. Bielinek prowadzi nomadyczny tryb życia, lata szybko poszukując roślin żywicielskich dla gąsienic.
  W Europie występuje bliźniaczy do tego gatunek – rukiewnik zachodni Pontia daplidice. Ich zasięgi spotykają się w okolicy wschodniej granicy Francji. Rozróżnienie dwóch gatunków jest możliwe jedynie w wyniku badań genetycznych.

Bielinek rzepnik Pieris rapae

• Wygląd imago: biały motyl z ciemnymi znaczeniami, dodatkowo pojawiają się odcienie szarości i żółci
  Samiec: na wierzchniej stronie przedniego skrzydła pojedyncza czarna plamka
  Samica: na wierzchniej stronie przedniego skrzydła dwie plamki
• Cechy charakterystyczne: najczęściej mylony z bielinkiem kapustnikiem; główną cechą po której można go odróżnić jest to że plama ciemna wierzchołkowa na przednim skrzydle jest przeważnie blada i nie sięga tak nisko jak u kapustnika
• Biotop: pola uprawne, ogrody, sady, nieużytki
• Terminy aktywności motyli: dorosłe osobniki występują w 2-3 pokoleniach
  I pokolenie początek IV do początku VI
  II pokolenie początek VII do początku X
  Po przeobrażeniu w postać imago żyje około 3 tygodnie.
• Zimuje: poczwarka
• Rośliny do których chętnie przylatują imago: motyle nie wykazują preferencji do konkretnych roślin
• Rośliny żywicielskie gąsienic: głównie rośliny z rodziny kapustowatych (krzyżowych), w tym kapusta warzywna Brassica oleracea, rzepak Brassica napus, rzodkiew zwyczajna Raphanus sativus, rzodkiew świrzepa Raphanus raphanistrum, gorczyca polna Sinapis arvensis, uczet barwierski Isatis tinctoria, stulisz lekarski Sisymbrium officinale, czosnaczek Alliaria sp., gęsiówka Arabis sp.
• Zachowania i ciekawostki: Motyle można obserwować najliczniej w miejscach uprawy kapustowatych, które są roślinami żywicielskimi gąsienic.
  

Rośliny żywicielskie gąsienic

Latolistek cytrynek (d. listkowiec cytrynek) Gonepteryx rhamni

• Wygląd imago: skrzydła mają charakterystyczny kształt przywodzący na myśl liść; na środku skrzydeł znajdują się niewielkie plamki, które od wierzchniej strony skrzydła mają kolor pomarańczowy, a od spodu brązowawy
  Samiec: bardziej intensywnie ubarwione skrzydła; ich cytrynowy kolor najlepiej widoczny jest w locie, gdyż motyle rzadko można obserwować w spoczynku z rozłożonymi na boki skrzydłami
  Samica: spód skrzydeł ubarwiony jest na kolor jasnożółty lub zielonkawy; wierzch skrzydeł jest jaśniejszy, białawy, co sprawia, że w locie można pomylić samicę latolistka z bielinkiem
• Cechy charakterystyczne: zaostrzone brzegi skrzydeł oraz drobne plamki na środku każdego skrzydła
• Biotop: lasy, pola uprawne, ogrody, sady, nieużytki
• Terminy aktywności motyli: cały rok
  I pokolenie – początek VII i po przezimowaniu od IV do połowy VI
  Po przeobrażeniu (w VII) lata kilkanaście dni (około 2 tygodnie), po czym zapada z w stan odrętwienia letniego przypadający w największej części na VIII. Po kolejnym okresie aktywności który trwa mniej więcej od IX do XI zapada w sen zimowy.
  Motyl dzięki przerwach w okresie aktywności po przeobrażeniu w postać imago żyje nawet 11-12 miesięcy.
• Zimuje: imago
• Rośliny do których chętnie przylatują imago: motyle nie wykazują preferencji do konkretnych roślin
• Rośliny żywicielskie gąsienic: kruszyna pospolita Rhamnus frangula, szakłak pospolity Rhamnus cathartica
• Zachowania i ciekawostki: zimuje wśród opadłych liści. Przed zamarznięciem chroni go wzrost stężenia glikogenu w komórkach. Jest jednym z najwcześniej pojawiających się na wiosnę motyli, czasem jeszcze gdy leży śnieg. Dlatego też uważany jest za jeden ze zwiastunów wiosny.

Samiec

Samica

Rośliny żywicielskie gąsienic

Szlaczkoń siarecznik Colias hyale

• Wygląd imago: dominuje kolor żółty z elementami czerni, bieli i czerwieni
  Samiec: żółty wierzch i spód skrzydeł
  Samica: biały wierzch skrzydeł i zielonkawy spód
• Cechy charakterystyczne: siarecznik ma najbledszy odcień żółci spośród występujących na Mazowszu szlaczkoni; ma wyraźne czarne znaczenia jedynie na górnym końcu przedniego skrzydła.
  Szlaczkonie szafraniec i sylwetnik są dużo intensywniej ubarwione, mają również czarną obwódkę na wierzchniej stronie skrzydeł. Torfowiec ma wyraźną różową obwódkę na skraju skrzydeł i nie występuje u niego delikatny rząd ciemnych kropek na spodzie skrzydełm który u siarecznika występuje w niedużej odległości od skraju skrzydła.
• Biotop: łąki, przydroża, nieużytki
• Terminy aktywności motyli:
  I pokolenie początek V do połowy VI
  II pokolenie połowa VII do początku IX
  Po przeobrażeniu w postać imago żyje około 3 tygodnie.
• Zimuje: gąsienica
• Rośliny do których chętnie przylatują imago: najchętniej rośliny z rodziny motylkowatych (Fabaceae)
• Rośliny żywicielskie gąsienic: koniczyna biała Trifolium repens, koniczyna łąkowa Trifolium pratense, cieciorka pstra Securigera varia, komonica zwyczajna Lotus corniculatus, lucerna siewna Medicago sativa, lucerna nerkowata Medicago lupulina, wyka ptasia Vicia cracca, nostrzyk Melilotus sp.

Rośliny żywicielskie gąsienic

Wietek gorycznik Leptidea sinapis / Wietek irlandzki Leptidea juvernica

Wietek gorycznik

• Wygląd imago: biały kolor skrzydeł z delikatnymi szarymi znaczeniami
  Samiec: plama na wierzchu przedniego skrzydła jest ciemnoszara
  Samica: plama na wierzchu przedniego skrzydła jest jasnoszara
• Cechy charakterystyczne: wydłużony kształt skrzydeł i długi odwłok
  
• Biotop: polany, skraje lasów, zręby
• Terminy aktywności motyli:
  I pokolenie początek V do połowy VI
  II pokolenie początek VII do połowy VIII
  Po przeobrażeniu w imago żyje 2 tygodnie.
• Zimuje: poczwarka
• Rośliny żywicielskie gąsienic: groszek żółty, komonica pospolita, wyka

Wietek irlandzki

• Wygląd imago: biały kolor skrzydeł z delikatnymi szarymi znaczeniami
  Samiec: plama na wierzchu przedniego skrzydła jest ciemnoszara
  Samica: plama na wierzchu przedniego skrzydła jest jasnoszara
• Cechy charakterystyczne: wydłużony kształt skrzydeł i długi odwłok
• Biotop: zarastające łąki
• Terminy aktywności motyli: początek IV do połowy VI
• Zimuje: poczwarka
• Rośliny żywicielskie gąsienic: groszek żółty, komonica pospolita, wyka, lucerna

Zorzynek rzeżuchowiec Anthocharis cardamines

• Wygląd imago: biały motyl z ciemnoszarymi i ciemnozielonymi znaczeniami, dodatkowo u samców pomarańczowe plamy
  Samiec: charakterystyczne pomarańczowe plamy na końcach przednich skrzydeł
  Samica: ciemnoszare końce przednich skrzydeł
• Cechy charakterystyczne: samiec bardzo łatwy do rozróżnienia dzięki pomarańczowym znaczeniom na końcach przednich skrzydeł; samica może być pomylona z samicą bielinka rukiewnika
• Biotop: podmokłe łąki, dukty leśne, skraje lasów, polany i zręby
• Terminy aktywności motyli:
  I pokolenie od połowy IV do końca VI
  Po przeobrażeniu imago żyje do 4 tygodni.
• Zimuje: poczwarka
• Rośliny do których chętnie przylatują imago: motyle żywią się nektarem wielu gatunków kwiatów, często tych samych z których korzystają gąsienice
• Rośliny żywicielskie gąsienic: kapustowate, np. czosnaczek pospolity Alliaria petiolata, rzeżusznik piaskowy Arabidopsis arenosa, rzeżucha łąkowa Cardamine pratensis, urzet barwierski Isatis tinctoria, gęsiówka Arabis sp.

Rośliny żywicielskie gąsienic

Rodzina: Modraszkowate Lycaenidae

Modraszkowate jest to bardzo liczna rodzina motyli. Są one niewielkie i często jaskrawo ubarwione. Część gatunków na tylnych skrzydłach ma niewielki ogonek. Do tej rodziny zaliczamy gatunki chronione występujące na terenie Chojnowskiego Parku: czerwończyka nieparka Lycaena dispar, czerwończyka fioletka Lycaena helle i modraszka telejusa Phenagris teleius. Do niedawna na terenie ChPK obserwowano również modraszka nausitousa Phengaris nausithous.

Objęte ochroną modraszkowate

Czerwończyk fioletek Lycaena helle
W Polsce objęty ścisłą ochroną. Wymieniony również w załącznikach konwencji berneńskiej i dyrektywie siedliskowej.

• Wygląd imago: czerwono-czarne skrzydła z fioletowym nalotem; spodnia strona skrzydeł z czarnymi plamkami i pomarańczowymi przepaskami na brzegach
  Samiec: intensywniej fioletowy nalot na skrzydłach
  Samica: mniej intensywnie fioletowy nalot na skrzydłach niż u samca
• Cechy charakterystyczne: fioletowy nalot na wierzchniej stronie skrzydeł i pomarańczowe przepaski na spodniej stronie skrzydeł
• Biotop: wilgotne doliny rzeczne i podmokłe łąki
• Terminy aktywności motyli:
  I pokolenie cały V
  II pokolenie cały VII
  Po przeobrażeniu w postać imago żyje tylko 1 tydzień.
• Zimuje: poczwarka
• Rośliny do których chętnie przylatują imago: rdest wężownik Polygonum bistorta, rzeżusznik piaskowy Arabidopsis arenosa, niezapominajka Myosotis sp.
• Rośliny żywicielskie gąsienic: rdest wężownik Polygonum bistorta, niektóre źródła podają również rdest żyworodny Polygonum viviparum i szczaw zwyczajny Rumex acetosa
• Zwyczaje i ciekawostki: ze względu na swoje preferencje co do siedliska przetrwanie tego gatunku jest zagrożone. Tereny te podlegają zarastaniu, wysuszeniu i zabudowie. Do tego poszczególne populacje fioletków stają się izolowane od siebie.

Rośliny żywicielskie gąsienic

Czerwończyk nieparek (czerwończyk większy) Lycaena dispar
W Polsce objęty ścisłą ochroną.

• Wygląd imago: przeważa kolor czerwonopomaraczowy z ciemnymi znaczeniami; tylne skrzydło na spodzie jest zabarwione na błękit
  Samiec: na wierzchniej stronie przedniego skrzydła pojedyncza czarna plamka
  Samica: na wierzchniej stronie skrzydeł ciemne wzory i plamki
• Cechy charakterystyczne: na spodniej stronie tylnego skrzydła przy brzegu pomarańczowe plamy układają się w pas
  Samce i samice można pomylić z czerwończykiem dukacikiem, gdyż wierzch skrzydeł jest bardzo podobny. U samca nieparka na przednim skrzydle na wierzchniej stronie jest czarna plamka, która pozwala na rozróżnienie osobników tej płci. U samic niezbędne jest zaobserwowanie strony spodniej skrzydeł.
• Biotop: podmokłe łąki, skraje lasów
• Zagrożenia: osuszanie łąk, melioracje
• Terminy aktywności motyli:
  I pokolenie połowa VI do końca VII, czasem do początku VIII
  II pokolenie czasem występuje w VIII
  Po przeobrażeniu w postać imago żyje 3-5 tygodni.
• Zimuje: gąsienica
• Rośliny do których chętnie przylatują imago: krwawnica pospolita Lythrum salicaria, ostrożeń błotny Cirsium palustre, ostrożeń polny Cirsium arvense, chaber łąkowy Centaurea jacea, jastrun właściwy Leucanthemum vulgare, jasieniec piaskowy Jasione montana
• Rośliny żywicielskie gąsienic: szczaw wodny Rumex aquaticus, szczaw lancetowaty Rumex hydrolapathum, szczaw gajowy Rumex sanguineus oraz inne gatunki szczawi

Modraszek telejus Phengaris teleius
W Polsce objęty ścisłą ochroną.

• Wygląd imago: ubarwienie skrzydeł błękitnofioletowe, spód skrzydeł beżowy z błękitnym przyprószeniem u nasady
  Samiec: czarne obramowanie skrzydeł bledsze i węższe niż u samicy, a czarne kropki na wierzchu skrzydła mniej widoczne
  Samica: na niebieskim tle u samicy występują wyraźne ciemne obrzeżenia i czarne plamy
• Cechy charakterystyczne: najbardziej podobny do telejusa jest modraszek nausitous (niegdyś występował na terenie Chojnowskiego PK), jednak telejus na spodniej stronie skrzydeł ma dodatkowe czarne kropki. Do telejusa podobny jest również dużo rzadszy na Mazowszu modraszek alkon.
• Biotop: bagna i podmokłe łąki
• Zagrożenia: intensyfikacja rolnictwa, osuszanie łąk, nieodpowiednie terminy koszenia łąk, użytkowanie ciężkiego sprzętu podczas koszenia
• Terminy aktywności motyli:
  I pokolenie od końca VI do końca VIII
  Po przeobrażeniu w postać imago żyje 2 tygodnie.
• Zimuje: gąsienica
• Rośliny do których chętnie przylatują imago: krwiściąg lekarski Sanguisorba officinalis, czasem również wyka ptasia Vicia cracca, krwawnica pospolita Lythrum salicaria, głowienka pospolita Prunella vulgaris, sierpik barwierski Serratula tinctoria, bukwica zwyczajna Betonica officinalis
• Rośliny żywicielskie gąsienic: krwiściąg lekarski Sanguisorba officinalis
• Zachowania i ciekawostki: do przetrwania gatunku poza rośliną żywicielską niezbędnym elementem są mrówki wścieklice. To w ich gnieździe wychowują się larwy modraszka telejusa.
  Na terenie Chojnowskiego Parku na podobnych siedliskach obserwowany był również modraszek nausitous Phengaris nausithous, jednak najprawdopodobniej wyginął na tym terenie z powodu utraty odpowiednich siedlisk poprzez zarzucenie ich użytokowania i ich zarastanie.

Rośliny żywicielskie gąsienic

Pozostałe modraszkowate obserwowane w Chojnowskim PK

Czerwończyk dukacik Lycaena virgaureae

• Wygląd imago: przeważa kolor czerwonopomaraczowy z ciemnymi znaczeniami; tylne skrzydło na spodzie pomarańczowe z białymi plamkami
  Samiec: na wierzchniej stronie przedniego skrzydła pojedyncza czarna plamka
  Samica: na wierzchniej stronie skrzydeł ciemne wzory i plamki
• Cechy charakterystyczne: pomarańczowy spód skrzydeł z białymi plamkami
  Samce i samice można pomylić z czerwończykiem nieparkiem, gdyż wierzch skrzydeł jest bardzo podobny. Skrzydła samca są jednolicie pomarańczowe, bez plamek, czym różni się od nieparka. U samic niezbędne jest zaobserwowanie strony spodniej skrzydeł.
• Biotop: skraje lasów i polany
• Terminy aktywności motyli:
  I pokolenie od połowy VI do połowy VIII
  Po przeobrażeniu w postać imago żyje 5 tygodni.
• Zimuje: jajo
• Rośliny do których chętnie przylatują imago: jastrun właściwy Leucanthemum vulgare, krwawnik pospolity Achillea millefolium, ostrożeń polny Cirsium arvense, macierzanka piaskowa Thymus serpyllum, wrotycz pospolity Tanacetum vulgare, nawłoć pospolita Solidago virgaurea, nawłoć kanadyjska Solidago canadensis
• Rośliny żywicielskie gąsienic: szczaw zwyczajny Rumex acetosa, szczaw polny Rumex acetosella

Czerwończyk uroczek Lycaena tityrus

• Wygląd imago: wierzch skrzydeł brązowofioletowy z czarnymi plamkami, spód beżowy z czarnymi plamkami z mało wyraźną jasną obwódką, po wierzchniej i spodniej stronie na brzegu są pomarańczowe plamki
  Samiec: wierzch jednolicie ubarwiony z mniej lub bardziej widocznymi pomarańczowymi plamkami na brzegu skrzydeł; spód skrzydeł bardziej szarawy
  Samica: na wierzchniej stronie pomarańczowy kolor u nasady skrzydeł, na spodniej stronie górnego skrzydła pomarańczowe zabarwienie; spód skrzydeł bardziej ochrowy
• Cechy charakterystyczne: mniejszy rozmiar ciała niż czerwończyka zamgleńca
• Biotop: suche łąki, przydroża, polany leśne i skraje lasów
• Terminy aktywności motyli:
  I pokolenie połowa V do końca VI
  II pokolenie połowa VII do końca VIII
  Po przeobrażeniu w postać imago żyje 2 tygodnie.
• Zimuje: gąsienica
• Rośliny do których chętnie przylatują imago: krwawnik pospolity Achillea millefolium, pyleniec pospolity Berteroa incana, macierzanka piaskowa Thymus serpyllum, wrotycz pospolity Tanacetum vulgare, nawłoć pospolita Solidago virgaurea, jasieniec piaskowy Jasione montana, sadziec konopiasty Eupatorium cannabinum
• Rośliny żywicielskie gąsienic: szczaw zwyczajny Rumex acetosa, szczaw polny Rumex acetosella

Czerwończyk zamgleniec Lycaena alciphron

• Wygląd imago: wierzchnia strona skrzydeł czerwona przykryta fioletową mgiełką, spód skrzydeł beżowy (górne skrzydło z pomarańczowym nalotem, dolne z pomarańczową przepaską) z czarnymi kropkami otoczonymi czasem jasną obwódką
  Samiec: wierzchnia strona skrzydeł jaśniejsza z wyraźnie bardziej przebijającym się odcieniem czerwieni; na brzegu tylnego skrzydła czasem widoczny pomarańczowy pas
  Samica: wierzchnia strona skrzydeł ciemniejsza, bardziej brązowa, czasem z przebijającymi się czerwonymi plamami; na brzegu tylnego skrzydła wyraźnie widoczny pomarańczowy pas
• Cechy charakterystyczne: większy rozmiar ciała niż uroczka
• Biotop: wilgotne łąki, polany leśne
• Terminy aktywności motyli:
  I pokolenie od początku VI do końca VII
• Zimuje: gąsienica
  
• Rośliny do których chętnie przylatują imago: najczęściej macierzanka piaskowa Thymus serpyllum, jastrun właściwy Leucanthemum vulgare
• Rośliny żywicielskie gąsienic: szczaw zwyczajny Rumex acetosa, szczaw polny Rumex acetosella

Czerwończyk żarek Lycaena phlaeas

• Wygląd imago: wierzch przednich skrzydeł intensywnie pomarańczowy z ciemnym obrzeżeniem i plamkami, wierzch dolnego ciemnoszary z pomarańczowym przepasaniem
  Samiec: górny brzeg przedniego skrzydła bardziej zaostrzony
  Samica: bardziej zaokrąglony brzeg przedniego skrzydła
• Cechy charakterystyczne: kontrastowe ubarwienie wierzchu skrzydeł oraz jednolicie płowoszary spód tylnego skrzydła. Tylne skrzydło z delikatnym ogonkiem.
• Biotop: polany leśne, nieużytki
• Terminy aktywności motyli:
  I pokolenie początek V do połowy VI
  II pokolenie początek VII do końca VIII
  Po przeobrażeniu w postać imago żyje 3 tygodnie.
• Zimuje: gąsienica
• Rośliny do których chętnie przylatują imago: krwawnik pospolity Achillea millefolium, macierzanka piaskowa Thymus serpyllum, jasieniec piaskowy Jasione montana
• Rośliny żywicielskie gąsienic: szczaw polny Rumex acetosella, szczaw kędzierzawy Rumex crispus, szczaw zwyczajny Rumex acetosa, rdesty Polygonum sp.
• Zachowania i ciekawostki: najczęściej obserwowany czerwończyk. Poza tym, że występuje w różnych otwartych i półotwartych siedliskach, to również w miastach. Jedyny czerwończyk który nie ma wyraźnego dymorfizmu płciowego.

Rośliny żywicielskie gąsienic

Modraszek iglicznik (modraszek agestis) Aricia agestis

• Wygląd imago: wierzch skrzydeł brunatny; obie pary skrzydeł z rzędem pomarańczowych plamek na brzegu
  Samiec: mniejszy od samicy, na wierzchu przedniego skrzydła może mieć sześć plam ale często ma mniej, od 2 do 5
  Samica: trochę większa od samca, na wierzchu przedniego skrzydła ma sześć pomarańczowych plam
  Osobniki I pokolenia mają szary spód skrzydeł, a u II pokolenia odcień spodu skrzydeł ma odcień bardziej brązowy.
• Cechy charakterystyczne: układ czarnych plam na spodzie skrzydeł oraz pomarańczowe plamy na wierzchniej stronie skrzydeł
• Biotop: suche łąki, zręby, wrzosowiska
• Terminy aktywności motyli:
  I pokolenie połowa V do końca VI
  II pokolenie połowa VII do początku IX
• Zimuje: gąsienica
• Rośliny do których chętnie przylatują imago: pyleniec pospolity Berteroa incana, macierzanka piaskowa Thymus serpyllum, jasieniec piaskowy Jasione montana, sadziec konopiasty Eupatorium cannabinum, przetacznik kłosowy Veronica spicata
• Rośliny żywicielskie gąsienic: iglica pospolita Erodium cicutarium, bodziszek kosmaty Geranium molle, bodziszek drobny Geranium pusillum, bodziszek porozcierany Geranium dissectum, posłonek rozesłany Helianthemum nummularium

Rośliny żywicielskie gąsienic

Modraszek argiades Cupido argiades

• Wygląd imago: jednolicie ubarwiony wierzch skrzydeł, spód błękitno-beżowy z 2-3 pomarańczowymi plamami
  Samiec: intensywnie błękitnofioletowy kolor wierzchniej strony skrzydeł, w II i III pokoleniu ciemniejszy odcień błękitu
  Samica: wierzch skrzydeł ciemnobrązowy często z niebieskim odcieniem u nasady skrzydeł; na dole tylnego skrzydła czasem widoczne jasne plamki
• Cechy charakterystyczne: modraszka argiadesa wyróżnia ogonek na tylnym skrzydle oraz 2-3 pomarańczowe plamki na wysokości ogonka na spodzie tylnego skrzydła
• Biotop: skraje lasów, polany
• Terminy aktywności motyli: początek V do połowy VIII
  I pokolenie koniec IV do początku VI
  II pokolenie koniec VI do początku VIII
  III pokolenie czasem występuje od końca VIII do IX
  Po przeobrażeniu w postać imago żyje do 4 tygodni.
• Zimuje: gąsienica
• Rośliny do których chętnie przylatują imago: najchętniej żółte kwiaty z rodziny motylkowych; koniczyna łąkowa Trifolium pratense, koniczyna drobnogłówkowa Trifolium dubium, lucerna nerkowata Medicago lupulina, lucerna siewna Medicago sativa, komonica zwyczajna Lotus corniculatus, komonica błotna Lotus uliginosus, nawłoć pospolita Solidago virgaurea, komonica pospolita Lotus corniculatus
• Rośliny żywicielskie gąsienic: komonica zwyczajna Lotus corniculatus, komonica błotna Lotus uliginosus, lucerna nerkowata Medicago lupulina, lucerna siewna Medicago sativa, koniczyna łąkowa Trifolium pratense, koniczyna drobnogłówkowa Trifolium dubium

Rośliny żywicielskie gąsienic

Modraszek ikar (mnogooczak ikar) Polyommatus icarus

• Wygląd imago: błękitne ubarwienie wierzchniej strony skrzydeł, spodnia strona stonowana z licznymi ciemnymi kropkami i rzędem pomarańczowych plamek przy skrajnym brzegu skrzydła
  Samiec: jednolicie błękitny wierzch skrzydeł z delikatną czarną obwódką
  Samica: ciemniejsza od samca z czarnym obrzeżeniem wierzchniej strony skrzydeł oraz drobnymi pomarańczowymi kropkami przy brzegach
• Cechy charakterystyczne: samce są często widoczne z daleka dzięki pięknej barwie wierzchniej strony skrzydeł. Można ikara jednak pomylić z innymi rzadszymi modraszkami. Najbardziej charakterystyczną cechą jest czarna kropka w przedniej części spodniej strony przedniego skrzydła, która nie występuje u podobnych gatunków.
• Biotop: łąki, przydroża, nieużytki
• Terminy aktywności motyli:
  I pokolenie koniec V do końca VI
  II pokolenie połowa VII do początku IX
  Po wyjściu z poczwarki imago modraszka ikara żyje 3-5 tygodni.
• Zimuje: gąsienica
• Rośliny żywicielskie gąsienic: komonica, lucerna, koniczyna
• Zachowania i ciekawostki: modraszek ikar jest jednym z najpospolitszych modraszków, jednak w ciągu ostatniego stulecia jego populacja w Europie i Azji zmniejszyła się o około 3/4. Zapewne jest to związane ze znikaniem pastwisk na których rosła komonica zwyczajna.

Rośliny żywicielskie gąsienic

Modraszek korydon (mnogooczak korydon) Lysandra coridon

• Wygląd imago: spód skrzydeł brązowy z czarnymi i pomarańczowymi plamami i białymi przejaśnieniami
  Samiec: wierzch skrzydeł jasnobłękitny z czarnoszarymi, rozmytymi brzegami
  Samica: szarobrązowy wierzch skrzydeł z biało-pomarańczowymi plamkami na brzegu tylnego skrzydła
• Cechy charakterystyczne: samce z wierzchu bardzo jasne, niemal biały jest również spód przedniej pary skrzydeł
• Biotop: suche łąki, polany, przydroża i przytorza
• Zagrożenia: naturalna sukcesja, zabudowa na nieużytkach
• Terminy aktywności motyli:
  I pokolenie początek VII do końca VIII
  Po przeobrażeniu w postać imago żyje co najmniej 4 tygodnie.
• Zimuje: jajo
• Rośliny żywicielskie gąsienic: traganek, konikleca, koniczyna, cieciorka pstra, wyka

Rośliny żywicielskie gąsienic

Modraszek wieszczek (modraszek kruszyniak) Celastrina argiolus

• Wygląd imago: jednolicie ubarwiony błękitny wierzch skrzydeł, jak i ich spód; do tego na spodzie skrzydeł czarne plamki
  Samiec: intensywnie błękitny wierzch skrzydeł
  Samica: skrzydła z czarnym, dość grubym obrzeżeniem
• Cechy charakterystyczne: jednolicie ubarwiony wierzch i spód skrzydeł
• Biotop: lasy liściaste i mieszane, wrzosowiska, zręby
• Terminy aktywności motyli:
  I pokolenie połowa IV do początku VI
  II pokolenie koniec VI do połowy VIII
  Po przeobrażeniu w postać imago żyje 3 tygodnie.
• Zimuje: poczwarka
• Rośliny żywicielskie gąsienic: wrzos, kruszyna pospolita, szakłak, malina

Rośliny żywicielskie gąsienic

Ogończyk dębowiec (pazik dębowiec) Favonius quercus

• Wygląd imago: wierzch skrzydeł granatowo-czarny, spód popielaty z charakterystycznymi białymi pasami i czerwonymi oczkami u nasady tylnego skrzydła
  Samiec: jednolicie ciemny wierzch skrzydeł
  Samica: wierzch skrzydeł czarny z granatowymi plamkami na przednim skrzydle
• Cechy charakterystyczne: łatwo odróżnić go od innych ogończyków po intensywnym ubarwieniu wierzchniej strony skrzydeł oraz po wzorze na spodzie skrzydeł
• Biotop: lasy liściaste i polany
• Terminy aktywności motyli:
  I pokolenie od początku VI do końca VIII
  Po przeobrażeniu w postać imago żyje 5-6 tygodni.
• Zimuje: jajo
• Rośliny żywicielskie gąsienic: dąb
• Zachowania i ciekawostki: dość pospolity ale rzadko obserwowany, gdyż przebywa najczęściej w koronach dębów

Rośliny żywicielskie gąsienic

Ogończyk ostrokrzewowiec Fixsenia ilicis

• Wygląd imago: wierzch skrzydeł ciemnobrązowy z pomarańczowym przejaśnieniem na przednim skrzydle; spód skrzydeł beżowy z białymi i pomarańczowymi plamkami
  Samiec: plamy na wierzchu skrzydeł bardziej intensywnie ubarwione
  Samica: plamy na wierzchu skrzydeł bardziej stonowane
• Cechy charakterystyczne: charakterystyczny układ pomarańczowych plamek na spodzie tylnego skrzydła
• Biotop: lasy liściaste, skraje lasów i polany
• Terminy aktywności motyli: koniec V do początku VIII
  Po przeobrażeniu w postać imago żyje 3 tygodnie.
• Zimuje: jajo
• Rośliny żywicielskie gąsienic: dąb

Rośliny żywicielskie gąsienic

Ogończyk wiązowiec Satyrium w-album

• Wygląd imago: wierzch skrzydeł ciemnobrązowy, spód beżowy z białymi i pomarańczowymi plamami
  Samiec: po wewnętrznej stronie skrzydeł w górnej ich części przejaśnienie, ogonek krótszy
  Samica: jednolicie ubarwiona z dłuższym od samca ogonkiem
• Cechy charakterystyczne: biały pas na spodzie skrzydła tworzy podwójny zyg zag w kształcie położonej na boku litery „W”
• Biotop: wilgotne lasy liściaste, skraje lasow i polany
• Terminy aktywności motyli:
  I pokolenie od połowy VI do połowy VIII
  Po przeobrażeniu w postać imago żyje około 3 tygodnie w przypadku samców i do 6 tygodni w przypadku samic.
• Zimuje: jajo
• Rośliny żywicielskie gąsienic: wiąz

Rośliny żywicielskie gąsienic

Pazik brzozowiec Thecla betulae

• Wygląd imago:
• Cechy charakterystyczne:
• Biotop:
• Terminy aktywności motyli:
• Zimuje:
• Rośliny żywicielskie gąsienic:
• Zachowania i ciekawostki:

Zieleńczyk ostrężyniec Callophrys rubi

• Wygląd imago: samce i samice zieleńczyków są bardzo trudne do rozróżnienia, ubarwione są niemal identycznie
• Cechy charakterystyczne: dzięki zielonemu zabarwieniu spodniej części skrzydeł nie do pomylenia z innymi polskimi motylami
• Biotop: widne lasy liściaste, skraje lasów, zręby i wrzosowiska
• Terminy aktywności motyli:
  I pokolenie od początku IV do końca VI
  Po przeobrażeniu w postać imago żyje do 5 tygodni.
• Zimuje: poczwarka
• Rośliny żywicielskie gąsienic: dereń świdwa, borówka czarna i bagienna, janowiec, sparceta, koniczyna, kruszyna pospolita
• Zachowania i ciekawostki: zieleńczyki najłatwiej zaobserwować wczesną wiosną, kiedy są lepiej widoczne wśród suchej roślinności. Wewnętrzną stronę skrzydeł tego motyla można zobaczyć właściwie tylko w locie. Ma ona zabarwienie ciemno brązowe.

Rośliny żywicielskie gąsienic

Rodzina: Rusałkowate Nymphalidae

Rusałkowate jest to największa rodzina motyli dziennych. Poza najbardziej znanymi gatunkami takimi jak rusałka pawik i rusałka pokrzywnik , do rusałek zaliczamy m.in. perłowce, dostojki i przeplatki. Rusałkowate mogą mieć dość spore rozmiary, jak np. mieniak strużnik (rozpiętość skrzydeł do 70 mm), jak i być bardzo niewielkie jak np. strzępotek ruczajnik (rozpiętość skrzydeł około 30 mm).

Dostojka dia Boloria dia

• Wygląd imago: wierzch skrzydeł pomarańczowy z czarnymi przepaskami i kropkami.  Na spodzie skrzydeł brązowo-biały wzór z fioletowymi akcentami.
  Samiec i samica są do siebie bardzo podobne.
• Cechy charakterystyczne: patrząc na wierzchnią stronę skrzydeł można ją odróżnić od innych dostojek po plamkach po środku tylnych skrzydeł. Są one stosunkowo duże i okrągłe. Górny brzeg tylnego skrzydła lekko zaostrzony.
• Biotop: skraje lasów, polany
• Terminy aktywności motyli:
  I pokolenie koniec IV do połowy VI
  II pokolenie początek VII do końca VIII
  III pokolenie czasem się pojawia we IX i X
  Po przeobrażeniu w postać imago żyje 3 tygodnie.
• Zimuje: gąsienica
• Rośliny żywicielskie gąsienic: malina, głowienka pospolita

Dostojka ino Brenthis ino

• Wygląd imago: wierzch skrzydeł pomarańczowy z czarnymi przepaskami i kropkami.  Na spodzie skrzydeł brązowo-biały wzór z fioletowymi akcentami i żółtym przejaśnieniem.
  Samiec: zwykle mniejszy niż samica, tło skrzydeł bardziej jaskrawe
  Samica: zwykle większa i ciemniejsza niż samiec
• Cechy charakterystyczne: przejaśnienie na spodzie tylnego skrzydła
• Biotop: podmokłe łąki, skraje lasów
• Zagrożenia: osuszanie łąk, melioracje, zbyt częste koszenie łąk
• Terminy aktywności motyli:
  I pokolenie od połowy VI do końca VII
  Po przeobrażeniu w postać imago żyje 2 tygodnie.
• Zimuje: gąsienica
• Rośliny żywicielskie gąsienic: wiązówka błotna, malina, jeżyna, krwiściąg lekarski

Rośliny żywicielskie gąsienic

Dostojka latonia (d. perłowiec mniejszy) Issoria lathonia

• Wygląd imago: wierzch skrzydeł pomarańczowy z czarnymi kropkami. Spód skrzydeł żółto-brązowy z dużymi białoperłowymi plamami.
  Samiec: mniejszy od samicy
  Samica: większa od samca i ma więcej zielonego zabarwienia na wierzchu skrzydeł
• Cechy charakterystyczne: Duże białoperłowe plamy na spodniej stronie dolnego skrzydła.
• Biotop: pola uprawne, przydroża, nieużytki
• Terminy aktywności motyli:
  I pokolenie koniec IV do końca V
  II pokolenie koniec Vi do początku IV
  Po przeobrażeniu w imago owad żyje 3 tygodnie.
• Zimuje: gąsienica
• Rośliny żywicielskie gąsienic: fiołek, fiołek psi, sparceta
• Zachowania i ciekawostki: Lubi wygrzewać się na ziemi lub kamieniach. Migruje na spore odległości.

Perłowiec królewicz (d. dostojka malinowiec, perłowiec malinowiec) Argynnis paphia

• Wygląd imago: wierzch skrzydeł pomarańczowy z czarnym rysunkiem. Spodnia strona dolnego skrzydła z blado zielonym wzorem.
  Samiec: na wierzchu przednich skrzydeł ma cztery poziome czarne pasy
  Samica: ciemne plamy na wierzchu skrzydeł samic są większe, brak pasów na wierzchu przednich skrzydeł.
  W niektórych populacjach występują samice o bledszych skrzydłach zabarwionych na niebiesko (f. valesina).
• Cechy charakterystyczne: motyl o dużych rozmiarach; najłatwiej rozpoznać samca po czarnych pasach na wierzchu skrzydeł
• Biotop: polany, skraje lasów
• Terminy aktywności motyli:
  I pokolenie od końca VI do początku IX
  Po przeobrażeniu w postać imago malinowiec żyje 3-6 tygodni.
• Zimuje: gąsienica
• Rośliny żywicielskie gąsienic: malina, fiołek, fiołek psi

Forma valesina

Dostojka selene (d. perłowiec selene) Boloria selene

• Wygląd imago: wierzch skrzydeł pomarańczowy z czarnym wzorem. Na spodzie pomarańczowo-biały wzór.
  Samiec: bardziej jaskrawe tło skrzydeł niż u samicy
  Samica: tło skrzydeł mniej jaskrawe, czasem ciemniejsze
• Cechy charakterystyczne: na zewnętrznej stronie skrzydeł, przy brzegu pomarańczowe plamki od reszty pomarańczowego tła oddzielają ciemne strzałeczki (inaczej można powiedzieć trójkąty, które mają łukowaty spód), a nie trójkąciki o płaskim spodzie, jak u dostojki eufrozyny. Na spodzie skrzydeł dostojka selene ma trzy perłowe plamy w przepasce wewnętrznej.
• Biotop: wilgotne łąki, polany, zręby, skraje lasów
• Terminy aktywności motyli:
  I pokolenie początek V do końca VI
  II pokolenie koniec VII do początku IX
  Po przeobrażeniu w postać imago żyje 3 tygodnie.
• Zimuje: gąsienica
• Rośliny żywicielskie gąsienic: fiołek psi, fiołek błotny

Mieniak strużnik Apatura ilia

• Wygląd imago: kontrastowe ubarwienie jasne pasy na ciemnym tle oraz pomarańczowe oczka na wierzchniej stronie każdego skrzydła.
  Samiec: ubarwiony tak samo jak samica jednak występuje u niego ciemnoniebieski kolor pojawiający się zależnie od padania promieni słońca na skrzydła
  Samica: taka sama jak samiec jednak bez niebieskiego połysku
  Forma clytie: poza podstawową formą kolorystyczną u obu płci występuje forma kolorystyczna, która jest mniej kontrastowa; pas na wierzchniej stronie skrzydeł jest pomarańczowy a nie biały
• Cechy charakterystyczne: duży rozmiar i charakterystyczne ubarwienie, a u samców połyskujące na niebiesko skrzydła; możliwe jest pomylenie z mieniakiem tęczowcem, jednak spód skrzydeł strużnika jest bardziej stonowany, a pionowy pas na tylnym skrzydle pozbawiony jest ząbka
• Biotop: lasy liściaste i mieszane, skraje lasów
• Zagrożenia: gospodarka leśna w ramach której usuwane są osiki
• Terminy aktywności motyli:
  I pokolenie od początku VI do końca VIII
  Po przeobrażeniu w postać imago żyje 3 tygodnie.
• Zimuje: gąsienica
• Rośliny żywicielskie gąsienic: topola czarna, topola osika, wierzba
• Zachowania i ciekawostki: samce o poranku spędzają czas na ziemi, a po południu wyczekują samic na liściach drzew i krzewów, natomiast samice rzadko sfruwają niżej i przebywają głównie w koronach drzew

Mieniak tęczowiec Apatura iris

• Wygląd imago: kontrastowe ubarwienie jasne pasy na ciemnym tle oraz pomarańczowe oczka na wierzchniej stronie tylnego skrzydła. Na spodzie tylnych skrzydeł duży biały pas z poziomem ząbkiem z tyłu.
  Samiec: wierzchnia strona skrzydeł samca z fioletowobłękitnym połyskiem
  Samica: brak fioletowobłękitnego połysku na skrzydłach
• Cechy charakterystyczne: na wierzchu tylnego skrzydła ma oczko, którego brak na przednim skrzydle; na białym pasie przecinającym tylne skrzydło ma biały ząbek. Spód tylnego skrzydła bardziej kontrastowy niż u strużnika.
• Biotop: lasy liściaste i mieszane, skraje lasów
• Zagrożenia: usuwanie wierzb będących roślinami żywicielskimi gąsienic
• Terminy aktywności motyli:
  I pokolenie od początku VI do połowy VIII
  Po przeobrażeniu w postać imago żyje 4 tygodnie.
• Zimuje: gąsienica
• Rośliny żywicielskie gąsienic: wierzba iwa

Rośliny żywicielskie gąsienic

Osadnik egeria Pararge aegeria

• Wygląd imago: wierzch skrzydeł brązowy z jasnymi żółtobiałymi plamkami. Na spodzie rozmyty żółto-brązowy wzór.
  Samiec: mniejszy od samicy, jasne plamy na wierzchu skrzydeł mniejsze
  Samica: większa od samca, jasne plamy na wierzchu skrzydeł większe
• Cechy charakterystyczne: oprócz czarnych oczek na wierzchu skrzydeł charakterystyczne jasnokremowe plamy
• Biotop: lasy liściaste, polany
• Terminy aktywności motyli:
  I pokolenie początek IV do początku VI – bledsze, mniej intensywnie ubarwione niż II pokolenie
  II pokolenie połowa VII do połowy IX – bardziej intensywnie ubarwione niż I pokolenie
  Po przeobrażeniu w postać imago żyje 3 tygodnie.
• Zimuje: poczwarka
• Rośliny żywicielskie gąsienic: trawy

Polowiec szachownica (d. szachownica galathea, polowiec biały) Melanargia galathea

• Wygląd imago: biało-czarny wierzch i spód skrzydeł; czasem dodatkowo odcienie żółci lub zieleni; jedynie końce czułek są intensywnie pomarańczowe
  Samiec i samica nie mają cech które by pozwalały na ich odróżnienie.
• Cechy charakterystyczne: monochromatyczne ubarwienie i wzór na skrzydłach
• Biotop: suche łąki, polany, przydroża
• Terminy aktywności motyli:
  I pokolenie od połowy VI do połowy VIII
  Po przeobrażeniu w postać imago żyje 3 tygodnie.
• Zimuje: gąsienica
• Rośliny żywicielskie gąsienic: stokłosa, kupkówka, kostrzewa, kłoskówka, tymotka, wiechlina
• Zachowania i ciekawostki: gąsienice żerują głównie na różnych kostrzewach, z których uzyskują flawony dzięki którym dorosłe motyle mają swoją charakterystyczną barwę

Przeplatka atalia Melitaea athalia

• Wygląd imago: Wierzch skrzydeł pomarańczowy z rysunkiem z czarnych grubych linii. Na spodzie tylnego skrzydła pomarańczowo-biały rysunek.
  Samiec: mniejszy od samicy
  Samica: większa od samca, przeważnie lekko bledsza
• Cechy charakterystyczne: od innych przeplatek odróżnia ją kolor otoczki tylnego skrzydła. Ma ona tę samą barwę co sąsiadujące z nią półksiężycowate plamki znajdujące się przy brzegu skrzydła.
• Biotop: polany, skraje lasów, zręby
• Terminy aktywności motyli:
  I pokolenie od połowy V do połowy VIII
  Po przeobrażeniu w postać imago żyje 2 tygodnie w przypadku samców, a w przypadku samic 3 tygodnie.
• Zimuje: gąsienica
• Rośliny żywicielskie gąsienic: pszeniec gajowy, przetacznik ożankowy, babka lancetowata, świetlik łąkowy

Rośliny żywicielskie gąsienic

Przestrojnik wielki (przestrojnik jurtina, przestrojnik łąkowiak) Maniola jurtina

• Wygląd imago: w ubarwieniu skrzydeł przeważają odcienie brązu oraz pomarańczu. Na wierzchu i spodzie skrzydeł oczka.
  Samiec: wierzch skrzydeł samca prawie jednolicie brązowy z małym oczkiem i ciemną plamą zapachową. Na spodzie przedniego skrzydła pomarańczowe zabarwienie oraz oczko, na spodzie tylnego skrzydła przeważnie dwa oczka.
  Samica: wierzch przedniego skrzydła z dużym oczkiem i pomarańczowym nalotem. Tylne skrzydło na spodzie z jasnobrązowym pasem.
• Cechy charakterystyczne: duży rozmiar ciała. Samce podobne do samców przestrojnika likaona, jednak ten drugi nie ma na spodzie tylnego skrzydła plamek i na plama zapachowa na wierzchu skrzydła jest węższa.
• Biotop: łąki, pola, przydroża, skraje lasów, nieużytki
• Terminy aktywności motyli:
  I pokolenie od początku VI do końca VIII
  Po przeobrażeniu w postać imago żyje nawet do 6 tygodni w przypadku samic.
• Zimuje: gąsienica
• Rośliny żywicielskie gąsienic: stokłosa, kostrzewa, prosownica rozpierzchła, wiechlina łąkowa

Przestrojnik trawnik Aphantopus hyperantus

• Wygląd imago: skrzydła w odcieniach brązu oraz błękitu. Jednolicie ubarwione z oczkami na przednich i tylnych skrzydłach. Brzeg skrzydeł biały. Na spodzie przedniego skrzydła trzy oczka, a tylnego pięć.
  Samiec: na wierzchniej stronie przedniego skrzydła jedno lub dwa oczka, na wierzchu tylnego jedno. Czasem są jednak prawie niewidoczne.
  Samica: na wierzchniej stronie przedniego skrzydła trzy oczka, na wierzchu tylnego dwa. Czasem są jednak prawie niewidoczne.
• Cechy charakterystyczne: między innymi układ i ilość oczek na skrzydłach
• Biotop: łąki, polany, skraje lasów, przydroża. Preferuje zacienione, nie bardzo suche miejsca bytowania.
• Terminy aktywności motyli:
  I pokolenie od początku VI do połowy VIII
  Po przeobrażeniu w postać imago żyje 3 tygodnie.
• Zimuje: gąsienica
• Rośliny żywicielskie gąsienic: turzyca, mietlica, kłosowica, stokłosa, kupkówka, śmiałek, kostrzewa, kłosówka, wiechlina
• Zachowania i ciekawostki: u tego gatunku częste są różne aberracje kolorystyczne. Oczka na skrzydłach mogą być malutkie, prawie niewidoczne lub też rozciągnięte albo powielone. Różne aberracje kolorystyczne można obejrzeć na stronie British Butterfly Aberrations i UK Butterflies.

Rusałka admirał (d. południca admirał) Vanessa atalanta

• Wygląd imago: na ciemnym tle (czerń lub ciemny brąz) na wierzchniej stronie skrzydeł czerwone pasy oraz białe plamki.
  Samce i samice wyglądają tak samo, jednak u niektórych samic występuje biała plamka na czerwonym pasie po górnej stronie przedniego skrzydła
• Cechy charakterystyczne: niepowtarzalne ubarwienie spośród gatunków występujących na terenie Polski
• Biotop: wilgotne łąki, ogrody, sady, skraje lasów, nieużytki
• Terminy aktywności motyli: motyle przylatują między III a VI z terenów basenu Morza Śródziemnego. Nieliczne osobniki które przezimowały w Polsce pojawiają się najwcześniej.
  I pokolenie (letnie) od VII do X
  II pokolenie czasem się pojawia od IX lub w X
  Motyle odlatują na południe gdy nastąpi jesienne ochłodzenie. Zależnie od pogody w danym roku pomiędzy VIII a X, przy czym szczyt migracji jest we IX. Na przerwy w migracji wpływają warunki pogodowe.
  Po przeobrażeniu w postać imago żyje około 6-9 tygodni. Osobniki które przetrwają zimę żyją do 10 miesięcy (34-40 tygodni).
• Zimuje: imago (poza Polską)
• Rośliny żywicielskie gąsienic: chmiel zwyczajny, pokrzywa zwyczajna
• Zachowania i ciekawostki: przebieg migracji motyla wciąż jest badany. Wykazano, że rusałka admirał wiosną migruje na północ, gdyż w tym czasie w rejonie Morza Śródziemnego panuje susza i brak jest pokarmu dla gąsienic. W środkowej i północnej Europie motyle się rozmnażają, po czym na jesieni powracają na południe, w rejon Morza Śródziemnego, gdzie również się rozmnażają. Migrujące osobniki docierają na miejsce w październiku i na początku listopada, kiedy jest duża dostępność rośliny żywicielskiej gąsienic, czyli pokrzywy. Nowe pokolenie pojawia się w lutym i na wiosnę wyrusza na północ. Podejrzewa się, że podczas całego swojego cyklu migracji rusałka admirał produkuje 3 lub 4 pokolenia (źródło: artykuł M. Cuadrado w Eur. J. Entomol.). Na wiosnę migracje motyli były od dawna obserwowane, jednak zdawało się że jedynie kilka procent rusałek w stosunku do wiosennych liczb, migruje na jesieni na południe. Naukowcy skłaniają się jednak do teorii, że motyle wykorzystują prądy powietrzne – silne wiatry wiejące z północny na południe, które występują na dużych wysokościach. Ze względu na to migrujące na wysokości ponad 2 km pojedyncze motyle nie są widoczne dla obserwatorów (źródło: artykuł K. Mikkola w Eur. J. Entomol.).

Rośliny żywicielskie gąsienic

Rusałka ceik (d. rusałczak ceik) Polygonia c-album

• Wygląd imago: na wierzchu skrzydeł pomarańczowo-brązowo-żółty wzór. Brzeg skrzydeł wyraźnie postrzępiony. Na spodzie ciemnobrązowy wzór.
  Samiec i samica wyglądają tak samo.
  Forma zimująca (f. c-album): motyle ubarwione intensywnie na wierzchniej stronie skrzydeł, podczas gdy spodnia strona skrzydeł jest dość jednolicie ciemnobrązowa.
  Forma letnia (f. hutchinsoni): wierzchnia strona skrzydeł jest mniej intensywnie ubarwiona, a na spodniej stronie skrzydła charakteryzuje miodowa przepaska zewnętrzna.
• Cechy charakterystyczne: dwiema najbardziej charakterystycznymi cechami tego gatunku jest postrzępiony brzeg skrzydeł oraz biała plamka na spodniej stronie dolnego skrzydła w kształcie litery „C”
• Biotop: skraje lasów, lasy liściaste, nieużytki
• Terminy aktywności motyli: cały rok z przerwą od początku VI do początku VII;
  I pokolenie w VI i VII – forma letnia (f. hutchinsoni)
  II pokolenie od VII i po przezimowaniu do V następnego roku – forma zimująca (f. c-album)
  Przeobrażone osobniki formy letniej żyją 4-8 tygodni, a formy zimującej nawet 8 miesięcy (30-40 tygodni).
• Zimuje: imago
• Rośliny żywicielskie gąsienic: leszczyna, chmiel zwyczajny, porzeczka, wierzba iwa, wiąz górski, pokrzywa zwyczajna, agrest
• Zachowania i ciekawostki: Rusałka ceik posiada dwie podstawowe formy barwne charakteryzujące dwa pokolenia tych motyli. Motyle które przetrwały zimę składają jaja z których wykluwają się gąsienice obu pokoleń, jednak te które przeobrażą się wcześniej (forma letnia hutchinsoni) złożą jaja jeszcze w tego lata, a te które przeobrażą się później (forma zimująca c-album) na wiosnę kolejnego roku. Dzięki tej strategii gatunek zwiększa swoją szansę na przetrwanie w przypadku złych warunków pogodowych podczas wiosny i lata.

Forma letnia (f. hutchinsoni)

Forma zimująca (f. c-album)

Rośliny żywicielskie gąsienic

Rusałka kratkowiec (d. kratnik siatkowiec) Araschnia levana

• Wygląd imago: na wierzchu skrzydeł pomarańczowo-czarny lub czarno-pomarańczowo-biały wzór. Na spodzie skrzydła brązowe z białą kratką.
  Samiec: ma mniej zaokrąglone brzegi skrzydeł niż samica
  Samica: ma nieco bardziej zaokrąglone brzegi skrzydeł
  Forma wiosenna (f. levana): wierzch skrzydeł pomarańczowy z czarnymi znaczeniami
  Forma letnia (f. prorsa): wierzch skrzydeł ciemnobrązowy z białymi i czerwonymi pasami
  Zdarzają się też inne formy barwne. W wilgotne i chłodne lata obserwować mozna f. intermedia, która łączy w sobie cechy pokolenia wiosennego i letniego. Ma widoczne rudawe zabarwienie na brzegach skrzydeł i a normalnie białe pasy pojawiające się u f. prorsa są żółtawe (źródło). Przy odpowiednich warunkach pogodowych pojawia się też pokolenie jesienne f. porima, którego okres aktywności obejmuje wrzesień, jest trochę podobne do formy wiosennej (źródło). Ma ono rudawe zabarwienie, a jednocześnie widoczne są też jasne pasy w poprzek skrzydeł.
• Cechy charakterystyczne: najłatwiej rozpoznać tego motyla po spodniej stronie skrzydeł – na ciemnym tle jest biała kratka
• Biotop: skraje lasów, nieużytki, polany
• Terminy aktywności motyli:
  I pokolenie koniec IV do początku VI – forma wiosenna (f. levana)
  II pokolenie początek VII do końca VIII – forma letnia (f. prorsa)
  Po przeobrażeniu w postać imago żyje 2 tygodnie.
• Zimuje: poczwarka
• Rośliny żywicielskie gąsienic: pokrzywa zwyczajna
• Zachowania i ciekawostki: pokolenie wiosenne które można obserwować od kwietnia do czerwca jest inaczej ubarwione niż jesienne. Dwa pokolenia różnią się tak bardzo, że Karol Linneusz opisał je w 1758 roku jako dwa oddzielne gatunki.

Forma wiosenna (f. levana)

Forma letnia (f. prorsa)

Inne formy (abberacje) barwne

Rusałka osetnik (d. południca osetnik) Vanessa cardui

• Wygląd imago: wierzch skrzydeł pomarańczowy z czarnymi kropkami. Na wierzchnim brzegu górnego skrzydła czarna plama z białymi kropkami. Na spodzie skrzydeł bladobeżowy wzór.
  Samiec i samica wyglądają tak samo.
• Cechy charakterystyczne: jasnopomarańczowy wierzch skrzydeł z czarnymi końcówkami na przedniej parze
• Biotop: pola, nieużytki, ugory, ogrody
• Terminy aktywności motyli: dorosłe osobniki przylatują na przełomie V i VI z południa Europy i północy Afryki
  I pokolenie (letnie) połowa VII do końca IX
  II pokolenie czasem występuje
  Od VIII do X motyle odlatują na południe.
  Po przeobrażeniu w postać imago żyje do 9 tygodni.
• Zimuje: imago (poza Polską)
• Rośliny żywicielskie gąsienic: ostrożeń, oset, popłoch, pokrzywa zwyczajna, łopian, podbiał
  
• Zachowania i ciekawostki: co około 10 lat migrujące motyle pojawiają się masowo w Polsce. Są też lata kiedy obserwowane są bardzo rzadko. Pomiędzy północną Europą a Afryką motyle pokonują odległość około 8000-12 000 km. Na tej trasie znajduje się Morze Śródziemne i Sahara. Nie są to jednak te same osobniki które powracają do Afryki, tylko nawet szóste pokolenie w stosunku do tego które opuszczało Afrykę kilka miesięcy wcześniej (źródło: University of York). Motyle rozpoczynają swoją podróż jako gąsienice w regionie geograficznym Sahel, położonym na południe od Sahary. Po przeobrażeniu migrują przez Saharę, a nawet na południe Europy. Ich potomstwo częściowo migruje bezpośrednio na północ, nawet do Wielkiej Brytanii, a część pokonuje dalszą podróż w kilka pokoleń. Jesienny powrót na południe może się odbyć nawet w jednym pokoleniu (źródło: The Wildlife Trusts).

Rośliny żywicielskie gąsienic

Rusałka pawik (d. sadownik pawie oczko) Nymphalis io

• Wygląd imago: wierzch skrzydeł intensywnie czerwony z tęczowymi oczkami na każdym skrzydle. Spód skrzydeł z brązowym deseniem.
  Samiec i samica wyglądają tak samo.
• Cechy charakterystyczne: duże oczka, po jednym na wierzchu każdego skrzydła
• Biotop: polany, sady, skraje lasów, nieużytki
  
• Terminy aktywności motyli: cały rok z przerwą na początku VI do połowy VII
  I pokolenie od VII do IX
  II pokolenie od IX i po przezimowaniu od III do V
  Po przeobrażeniu w postać imago żyje około 6-8 tygodni. Osobniki zimujące mogą żyć nawet 10 miesięcy (35-45 tygodni).
• Zimuje: imago
• Rośliny żywicielskie gąsienic: chmiel zwyczajny, pokrzywa zwyczajna

Rośliny żywicielskie gąsienic

Rusałka pokrzywnik Aglais urticae

• Wygląd imago: wierzch skrzydeł pomarańczowy z dużymi czarnymi i żółtymi plamami. Spód skrzydeł brązowo-beżowy.
  Samiec i samica wyglądają tak samo.
• Cechy charakterystyczne: mały rozmiar i kontrastowe ubarwienie skrzydeł (czym różni się od podobnych wierzbowca i drzewoszka)
• Biotop: łąki, ogrody, polany, nieużytki
• Terminy aktywności motyli: cały rok
  I pokolenie od połowy VI do końca VII
  II pokolenie od końca VIII do V następnego roku
  Po przeobrażeniu w postać imago żyje około 6-8 tygodni. Osobniki zimujące mogą żyć nawet 10 miesięcy (35-45 tygodni).
• Zimuje: imago
• Rośliny żywicielskie gąsienic: chmiel zwyczajny, pokrzywa zwyczajna
• Zachowania i ciekawostki: zimuje na strychach i w piwnicach.

Rośliny żywicielskie gąsienic

Rusałka żałobnik (d. sadownik żałobnik) Nymphalis antiopa

• Wygląd imago: wierzch skrzydeł ciemnobrązowy z kremowobiałym brzegiem i błękitnymi kropkami. Spód ciemny z jasnym brzegiem.
  Samiec i samica wyglądają tak samo.
• Cechy charakterystyczne: szeroki jasny pas na brzegach skrzydeł widoczny na wierzchu oraz od spodu.
• Biotop: polany, skraje lasów, sady
• Terminy aktywności motyli: cały rok z przerwą od początku VI do połowy VII
  I pokolenie od VII do początku VI następnego roku
  Po przeobrażeniu w postać imago żyje nawet 1,5 miesiąca (40-47 tygodni).
• Zimuje: imago
• Rośliny żywicielskie gąsienic: brzoza, grusza, topola osika, wierzba iwa, wiąz

Rośliny żywicielskie gąsienic

Strzępotek perełkowiec Coenonympha arcania

• Wygląd imago: wierzch skrzydeł rzadko obserwowany. Tylne skrzydło brązowe a górne pomarańczowe. Podobne kolory są na spodniej stronie skrzydeł, jednak tam widoczne są małe oczka oraz biały pas na tylnym skrzydle. Na brzegu skrzydeł pomarańczowy i fioletowy pasek.
  Samiec: przejaśnienie na spodzie przedniego skrzydła zwykle mniej widoczne niż u samic
  Samica: przejaśnienie na spodzie przedniego skrzydła zwykle wyraźniejsze niż u samców
• Cechy charakterystyczne: szeroki biały pas na spodzie tylnego skrzydła (dochodzący do skraju skrzydła) oraz pomarańczowa obwódka
• Biotop: skraje lasów, polany
• Terminy aktywności motyli:
  I pokolenie od końca V do początku VIII
  Po przeobrażeniu w postać imago żyje 2 tygodnie.
• Zimuje: gąsienica
• Rośliny żywicielskie gąsienic: trawy, perłówka zwisła

Strzępotek ruczajnik Coenonympha pamphilus

• Wygląd imago: wierzch skrzydeł pomarańczowy. Spodnia strona przedniego skrzydła pomarańczowa z pojedynczym oczkiem, a tylnego beżowa czasem z jasnym nalotem.
  Samiec i samica są bardzo do siebie podobne.
• Cechy charakterystyczne: brak oczek na spodzie tylnego skrzydła; czasem zdarzają się jasne plamki
• Biotop: łąki, pola, przydroża, skraje lasów, nieużytki
• Terminy aktywności motyli:
  I pokolenie koniec IV do końca VI
  II pokolenie koniec VII do końca IX
  III pokolenie czasem się zdarza
  Po przeobrażeniu w postać imago żyje od 1 do 5  tygodni.
• Zimuje: gąsienica
• Rośliny żywicielskie gąsienic: kostrzewa, trawy, wiechlina

Rodzina: Paziowate Papilionidae

Do paziowatych zaliczane są największe motyle na świecie, które występują głównie w obszarach tropikalnych. W Polsce występuje tylko pięć z ponad 600 gatunków, a na terenie Chojnowskiego Parku zaobserwowano tylko jeden gatunek – pazia królowej. Można go łatwo rozpoznać po dużych rozmiarach i ogonku na tylnych skrzydłach.

Paź królowej Papilio machaon

• Wygląd imago: skrzydła bladożółte z czarnym wzorem. Na spodzie skrzydła na ciemnym pasie wzdłuż tylnego skrzydła błękitny nalot. Przy ogonkach skrzydeł czerwona plama.
  Samiec i samica prawie identyczne.
• Cechy charakterystyczne: duży rozmiar; ciemnoniebieski pas oraz czerwona plamka na skrzydłach oraz dość krótkie ogonki (w porównaniu do pazia żeglarza)
• Biotop: łąki, ogrody, pola, polany
• Terminy aktywności motyli:
  I pokolenie początek V do połowy VI – żółć skrzydeł bledsza
  II pokolenie początek VII do połowy VIII – żółte tło skrzydeł ciemniejsze
  Po przeobrażeniu w postać imago żyje 3 tygodnie.
• Zimuje: poczwarka
• Rośliny żywicielskie gąsienic: podagrycznik, koper, dzięgiel leśny, marchew, barszcz zwyczajny, gorysz, dyptam jesionolistny

Rodzina: Powszelatkowate Hesperiidae

Niepozorne, niewielkie motyle przypominające ćmy. Ich ubarwienie to najczęściej odcienie brązu. Jednym z najpospolitszych powszelakowatych występujących na terenie Chojnowskiego Parku jest karłątek ryska. Najczęściej możemy go obserwować przy skrajach polnych dróg.

Karłątek kniejnik Ochlodes sylvanus

• Wygląd imago: wierzch skrzydeł pomarańczowobrązowy. Spodnia strona beżowobrązowa z ochrowymi plamkami.
  Samiec: na wierzchu przedniego skrzydła ciemna podłużna plamka z łusek zapachowych
  Samica: brak ciemnej podłużnej plamki na wierzchu przedniego skrzydła
• Cechy charakterystyczne: dzięki przydymionym, niewyraźnym plamkom na spodzie skrzydeł można go odróżnić od karłątka klinka który ma te plamki bardziej kontrastowe
• Biotop: polany leśne, zręby
• Terminy aktywności motyli: początek VI do połowy VIII
  Po przeobrażeniu w postać imago żyje około 3 tygodnie.
• Zimuje: gąsienica
• Rośliny żywicielskie gąsienic: trawy

Karłątek ceglasty (d. karłątek leśny) Thymelicus sylvestris

• Wygląd imago: wierzch skrzydeł pomarańczowy. Spód tylnych skrzydeł u nasady zielonkawy, dalej ochrowożółty.
  Samiec: na wierzchu przedniego skrzydła podłużna ciemna, łukowato zgięta plama z łusek zapachowych
  Samica: brak ciemnej plamy na wierzchu przedniego skrzydła
• Cechy charakterystyczne: na spodniej stronie buławki czułka pomarańczowa plama, która jest jedną z cech odróżniających go od podobnego karłątka ryski
• Biotop: polany, skraje lasów
• Terminy aktywności motyli: koniec V do końca VIII
  Po przeobrażeniu w postać imago żyje około 3 tygodnie.
• Zimuje: gąsienica
• Rośliny żywicielskie gąsienic: trawy

Karłątek ryska Thymelicus lineola

• Wygląd imago: wierzch skrzydeł pomarańczowy. Spód tylnych skrzydeł ubarwiony jednolicie.
  Samiec: na wierzchu przedniego skrzydła podłużna cienka plama z łusek zapachowych przedzielona żyłką
  Samica: brak ciemnej plamy na wierzchu przedniego skrzydła
• Cechy charakterystyczne: na spodniej stronie buławki czułka czarna plama, która jest jedną z cech odróżniających go od podobnego karłątka ceglastego
• Biotop: łąki, ogrody, parki, polany, skraje lasów
• Terminy aktywności motyli: koniec V do początku VIII
  Po przeobrażeniu w postać imago żyje około 3 tygodnie.
• Zimuje: jajo
• Rośliny żywicielskie gąsienic: wyczyniec łąkowy, kłosowica, kupkówka, perz, kłosówka miękka, tymotka łąkowa

Powszelatek brunatek Erynnis tages

• Wygląd imago: wierzch skrzydeł brunatny z lekkimi przejaśnieniami i lekkim tęczowym połyskiem
  Samiec: na przednim brzegu przedniego skrzydła delikatne zgrubienie
  Samica: na przednim skrzydle brak zgrubienia
• Cechy charakterystyczne: dzięki jednolitemu ubrawieniu nie da się go pomylić z innym krajowym gatunkiem
• Biotop: polany, przydroża, nieużytki
• Terminy aktywności motyli: początek V do końca VIII
  Po przeobrażeniu w postać imago żyje około 2 tygodnie.
• Zimuje: gąsienica
• Rośliny żywicielskie gąsienic: mikołajek, cieciorka, konikleca, komonica, lucerna

Warcabnik ślazowiec (d. powszelatek ślazowiec, powszelatek wczelak, powszelatek malwowiec) Carcharodus alceae

• Wygląd imago: na wierzchniej i spodniej stronie skrzydeł biało-brunatno-beżowy wzór
  Samiec i samica są do siebie bardzo podobne.
• Cechy charakterystyczne: na końcu buławki czułka czerwonawa plama, na wierzchu tylnego skrzydła szarawe plamy (u rzadszego warcabnika szantawca białawe), na wierzchu przedniego skrzydła, przy jego wierzchołku jasne plamki są kwadratowe (u szantawca prostokątne)
• Biotop: polany, przydroża, skraje lasów, nieużytki
• Zagrożenia: intensyfikacja rolnictwa, zabudowa jednorodzinna, porzucenie tradycyjnych roślin w przydomowych ogrodach na rzecz trawników
• Terminy aktywności motyli:
  I pokolenie początek IV do połowy VI
  II pokolenie początek do końca VII
  Po przeobrażeniu w postać imago żyje około 3 tygodnie.
• Zimuje: gąsienica
• Rośliny żywicielskie gąsienic: ślaz zygmarek, ślaz piżmowy, ślaz zaniedbany, malwowate

W przypadku pytań lub chęci podzielenia się informacjami na temat zawartości strony lub napotkanych w Chojnowskim PK gatunków prosimy o kontakt na adres: chojnowskipark@parkiotwock.pl.

Źródła:

1. Jarosław Buszko, Janusz Masłowski „Atlas motyli Polski. Część I. Motyle dzienne (Rhopalocera)”
2. Jarosław Buszko, Janusz Masłowski „Motyle dzienne Polski”
3. Izabela Dziekańska, Marcin Sielezniew „Motyle dzienne”
4. Krzysztof Gajda „Motyle dzienne lubuskich parków krajobrazowych. Kieszonkowy przewodnik terenowy”
5. Roland Gerstmeier, Werner Zepf „Motyle dzienne i nocne”
6. David Newland, Robert Still, Andy Swash, David Tomlinson „Britain’s Butterflies: A Field Guide to the Butterflies of Great Britain and Ireland”
7. Paul Sterry, Andrew Cleave, Rob Read „Collins Complete Guide to British Butterflies and Moths”
8. Chris van Swaay i in. „European Red List of Butterflies”
9. Tom Tolman „Collins Butterfly Guide: The Most Complete Guide to the Butterflies of Britain and Europe”
10. Adam Warecki „Motyle dzienne Polski. Atlas bionomii”
11. Strony: BioMap – mapa bioróżnorodności, Butterflies of France, European Lepidopteres, Flemish Entomological Society, insektarium.net, Lepidoptera Mundi, LepiForum, medianauka.pl, pyrgus.de – European Lepidoptera and their ecology, ŚwiatMakro.

Więcej ciekawych informacji o motylach znajdziesz tutaj:

1. Migrujące motyle Małgorzata Siuta (ChPK)
2. Wczesnowiosenne motyle Małgorzata Siuta (ChPK)
3. Jak oswoić motyla? Małgorzata Siuta (ChPK)
4. Rusałka pawik – pożegnanie z latem Katarzyna Kozłowska (ChPK)

Alfabetyczna lista gatunków motyli dziennych obserwowanych w Chojnowskim PK i jego otulinie w latach 2018-2023

1. Bielinek bytomkowiec Pieris napi
2. Bielinek kapustnik Pieris brassicae
3. Bielinek rukiewnik Pontia edusa
4. Bielinek rzepnik Pieris rapae
5. Czerwończyk dukacik Lycaena virgaureae
6. Czerwończyk fioletek Lycaena helle
7. Czerwończyk nieparek Lycaena dispar
8. Czerwończyk uroczek Lycaena tityrus
9. Czerwończyk zamgleniec Lycaena alciphron
10. Czerwończyk żarek Lycaena phlaeas
11. Dostojka dia Boloria dia
12. Dostojka ino Brenthis ino
13. Dostojka latonia (perłowiec mniejszy) Issoria lathonia
14. Dostojka selene Boloria selene
15. Karłątek ceglasty (karłątek leśny) Thymelicus sylvestris
16. Karłątek kniejnik Ochlodes sylvanus
17. Karłątek ryska Thymelicus lineola
18. Latolistek cytrynek Gonepteryx rhamni
19. Mieniak strużnik Apatura ilia
20. Mieniak tęczowiec Apatura iris
21. Modraszek agestis Aricia agestis
22. Modraszek argiades Cupido argiades
23. Modraszek ikar Polyommatus icarus
24. Modraszek korydon Polyommatus coridon
25. Modraszek telejus Phengaris teleius
26. Modraszek wieszczek Celastrina argiolus
27. Ogończyk dębowiec Thecla quercus
28. Ogończyk ostrokrzewowiec Fixsenia ilicis
29. Ogończyk wiązowiec Satyrium w-album
30. Osadnik egeria Pararge aegeria
31. Pazik brzozowiec Thecla betulae
32. Paź królowej Papilio machaon
33. Perłowiec królewicz (dawniej dostojka malinowiec) Argynnis paphia
34. Polowiec szachownica Melanargia galathea
35. Powszelatek brunatek Erynnis tages
36. Przeplatka atalia Melitaea athalia
37. Przestrojnik jurtina Maniola jurtina
38. Przestrojnik trawnik Aphantopus hyperantus
39. Rusałka admirał Vanessa atalanta
40. Rusałka ceik Polygonia c-album
41. Rusałka kratkowiec Araschnia levana
42. Rusałka osetnik Vanessa cardui
43. Rusałka pawik Aglais io
44. Rusałka pokrzywnik Aglais urticae
45. Rusałka żałobnik Nymphalis Antiopa
46. Strzępotek perełkowiec Coenonympha arcania
47. Strzępotek ruczajnik Coenonympha pamphilus
48. Szlaczkoń siarecznik Colias hyale
49. Warcabnik ślazowiec Carcharodus alceae
50. Wietek gorycznik/Wietek irlandzki Leptidea sinapis/juvernica
51. Zieleńczyk ostrężyniec Callophrys rubi
52. Zorzynek rzeżuchowiec Anthocharis cardamines

Zdjęcia arch. MZPK (Katarzyna Kozłowska, Małgorzata Siuta).
MZPK nie wyraża zgody na wykorzystywanie zdjęć przez inne podmioty.

W latach 2004-2017 w Chojnowskim Parku Krajobrazowym zaobserwowano ponad 120 gatunków motyli nocnych Heterocera. Podział na motyle dzienne i nocne jest dość umowny, gdyż wiele tzw. ciem jest aktywnych również za dnia. Motyle nocne najprościej rozróżnić po różnicy w budowie czułków. U ciem z reguły nie są one zakończone buławką, tylko są np. pierzaste.

Rodzina: Barczatkowate Lasiocampidae

Motyle z rodziny barczatkowatych są ubarwione tak aby dobrze się kamuflować w otaczającej roślinności. Jednym z najpospolitszych gatunków jest barczatka napójka (lub napójka łąkowa), która swoją nazwę zawdzięcza temu że spija znaczne ilości rosy.

Barczatka sosnówka Dendrolimus pini

Napójka łąkowa Euthrix potatoria

Pozostałe gatunki barczatkowatych

Rodzina: Choreutidae

Niewielkie motyle, aktywne w ciągu dnia. Ich larwy żywią się liśćmi przebywając na stworzonych przez siebie sieciach.

Rodzina: Garbatkowate Notodontidae

Spore motyle w kolorach brązu, szarości i bieli. Najczęściej zasiedlają lasy, a ich gąsienice żerują na drzewach i krzewach.

Narożnica zbrojówka Phalera bucephala

Zasiedla lasy i zadrzewienia, gdzie gąsienice żerują na drzewach liściastych (najczęściej na brzozie). Dorosły owad nie pobiera pokarmu.

Wiechetka wielbłądka Ptilodon capucina

Pozostałe garbatkowate

Rodzina: Kibitnikowate Gracillariidae

Rodzina: Koszówkowate Psychidae

Rodzina: Kraśnikowate Zygaenidae

Te, piękne, o nietypowym jak na motyla wyglądzie, owady są aktywne w dzień. Łatwo je poznać po granatowo-czerwonym lub granatowym ubrarwieniu.

Rodzina: Miernikowcowate Geometridae

Średniej wielkości, delikatne motyle. Część gatunków aktywna jest w ciągu dnia. Do rodziny tej zaliczana jest bęsica, która jest jednym z najwcześniej na wiosnę obserwowanych motyli, obok np. cytrynka.

Przylepek pomrocznik Ectropis crepuscularia

Motyl ten zasiedla lasy, zarośla i ogrody. Ich gąsienice żerują na drzewach i krzewach.

Pozostałe gatunki miernikowcowatych

Rodzina: Mrocznicowate Erebidae

Bardzo różnorodna, duża rodzina, motyli. Jednym z ciekawszych gatunków jest szczerbówka ksieni, którą możemy obserwować podczas zimowania w piwnicach i ziemiankach.

Brudnica mniszka Lymantria monacha

Kuprówka złotnica Euproctis chrysorrhoea

Ćma ta zasiedla lasy i zarośla. Gąsienice żerują na drzewach i krzewach liściastych. Dorosłe osobniki możemy obserwować między czerwcem a sierpniem.

Proporzyca marzymłódka Tyria jacobaeae

Zasiedla łąki, polany i suche łąki. Gąsienice żerują gromadnie, najczęściej na starcu jakubku. Dorosłe motyle latają w maju, czerwcu i lipcu.

Szczotecznica szarawka Calliteara pudibunda

Znamionówka starka Orgyia antiqua

Pozostałe gatunki mrocznicowatych

Rodzina: Namiotnikowce Yponomeutidae

Niewielkie motyle, których gąsienice żerują na liściach drzew i krzewów często objadając je całkowicie.

Rodzina: Niesobkowate Hepialidae

 Rodzina: Omacnicowate Pyralidae

Niewielkie motyle, aktywne również za dnia. Jednym z atrakcyjniejszych z wyglądu gatunków jest Endotricha flammealis, której brązowo-rude skrzydła upodabniają ją do kory np. sosny. Podstawową rośliną pokarmową tego motyla jest borówka.

Rodzina: Piórolotkowate Pterophoridae

Delikatne, małe motyle o rozczłonkowanych skrzydłach. W Polsce występuje około 50 gatunków

Rodzina: Płożkowate Oecophoridae

Niewielkie motyle, których gąsienice żerują na rozkładających się roślinach i produktach spożywczych.

Rodzina: Pomrowicowate Limacodidae

W Polsce występują tylko dwa gatunki z tej rodziny. Większość przedstawicieli zamieszkuje klimat tropikalny. Charakterystyczne jest, że motyle te w stanie spoczynku unoszą odwłok.

Rodzina: Przeziernikowate Sesiidae

Motyle te mają przezroczyste skrzydła, przez co dobrze imitują żądłówki. W Polsce żyje około 30 gatunków.

Rodzina: Rezeliowate Nolidae

 

Rodzina: Rozstrzępiakowate Alucitidae

Rodzina: Sówkowate Noctuidae

Różnorodna rodzina motyli, aktywnych za równo w nocy, jak i za dnia. Spacerując po łąkach Chojnowskiego Parku możemy często spotkać ćmę o nazwie błyszczka jarzynówka. Rozpoznamy ją po białej plamce na skrzydłach, która przypomina w kształcie literę gamma (stąd łacińska nazwa tego owada: Autographa gamma).

Połacica leszczynówka Colocasia coryli

Pyszałek orion Moma alpium

Opłonka stogowica Amphipyra pyramidea

Pozostałe gatunki sówkowatych

Rodzina: Wachlarzykowate Crambidae

Do rodziny tej zaliczono przeważnie niewielkie, niepozorne motylki. Do bardziej intensywnie ubarwionych przedstawicieli tej rodziny możemy zaliczyć płomienkę złotą (omacnica złotowianka).

Rodzina: Wąsiki Adelidae

Niewielkie motyle aktywne w ciągu dnia z charakterystycznymi długimi czułkami.

Rodzina: Wycinkowate Drepanidae

W Polsce występuje tylko 16 gatunków tej rodziny, niektóre z nich mają ciekawy i oryginalny kształt skrzydeł.

Plamówka malinówka Thyatira batis

Pozostałe gatunki wycinkowatych

Rodzina: Zawisakowate Sphingidae

Duże, aktywne nocą motyle. Ich nazwa pochodzi od faktu, że potrafią zawisać w powietrzu.

Rodzina: Zwójkowate Tortricidae

Rodzina małych i średniej wielkości motyli. W Polsce żyje niemal 500 gatunków.

W przypadku pytań lub chęci podzielenia się informacjami na temat zawartości strony lub napotkanych w Chojnowskim PK gatunków prosimy o kontakt na adres: chojnowskipark@parkiotwock.pl.

Więcej ciekawych informacji o motylach znajdziesz tutaj:

1. Obserwacje motyli nocnych w 2020 r. Katarzyna Kozłowska (ChPK)

2. Obserwacje motyli nocnych w 2021 r. Katarzyna Kozłowska (ChPK)

MZPK nie wyraża zgody na wykorzystywanie zdjęć przez inne podmioty.

W Polsce występuje około 470 gatunków pszczół z sześciu rodzin: pszczołowate (Apidae), pszczolinkowate (Andrenidae), lepiarkowate (Colletidae), smuklikowate (Halictidae), spójnicowate (Melittidae) i miesierkowate (Megachilidae).

Większość osób z pszczół kojarzy pszczołę miodną Apis mellifera.Tymczasem jest to tylko jeden z licznych gatunków pszczół występujących w Polsce. Pszczoła miodna jest gatunkiem udomowionym oraz eusocjalnym.

Pszczoła miodna Apis mellifera – gatunek udomowiony

 

Tymczasem pozostałe gatunki pszczół Apiformes to, poza trzmielami, gatunki samotnicze zakładające gniazda w norkach, łodygach roślin, ścianach budynków i innych ukryciach.

Norka pszczoły samotnicy.

 

W Chojnowskim Parku Krajobrazowym stwierdzono występowanie objętej ochroną częściową porobnicy wiosennej (włochatki) – Anthophora plumipes.

Porobnica wiosenna Anthophora plumipes – objęta ochroną częściową

 

Rodzina: pszczołowate (Apidae)

Rodzaj: Bombus sp.

Adnotacja: Gatunki trzmieli zamieszczone w niniejszym artykule zostały zidentyfikowane na podstawie obserwacji i fotografii terenowych. Ponieważ identyfikacja niektórych gatunków wymaga ich obejrzenia pod mikroskopem, podczas prób identyfikacji terenowej istnieje margines błędu.

Zgodnie z planem ochrony Chojnowskiego Parku Krajobrazowego, stwierdzono tu dotychczas występowanie pięciu gatunków trzmieli Bombus sp. Wszystkie trzmiele są objęte ochroną gatunkową częściową.

• Trzmiel leśny – Bombus pratorum
• Trzmiel gajowy – Bombus lucorum
• Trzmiel rudy – Bombus pascuorum
• Trzmiel kamiennik – Bombus lapidarius
• Trzmiel ziemny – Bombus terrestris

Za identyfikację gatunków bardzo serdecznie dziękujemy Pani dr Justynie Kierat https://justynakierat.wordpress.com/

Rodzina: pszczolinkowate (Andrenidae)

Rodzina: smuklikowate (Halictidae)

Rodzina: miesierkowate (Megachilidae)

 

W przypadku pytań lub chęci podzielenia się informacjami na temat zawartości strony lub napotkanych w Chojnowskim PK gatunków prosimy o kontakt na adres: edukacjachpk@parkiotwock.pl.

Fot. Archiwum MZPK

MZPK nie wyraża zgody na wykorzystywanie zdjęć przez inne podmioty.

Ważki Odonata są to owady związane z terenami nadwodnymi. Polują aktywnie na swoją zdobycz latając nad powierzchnią wody. Możemy je obserwować zarówno przy stawach i jeziorkach, jak i wodach płynących. Większość ważek ma bardzo konkretne wymagania co do siedliska, w którym się rozmnażają, dlatego tak ważne jest zachowanie różnorodności zbiorników wodnych na terenie Chojnowskiego PK.

W Chojnowskim PK stwierdzono występowanie dwóch chronionych gatunków ważek. Są to straszka północna Sympecma paedisca (ochrona częściowa) oraz zalotka większa Leucorrhinia pectoralis (ochrona ścisła).

Podrząd: Ważki równoskrzydłe Zygoptera

Ważki równoskrzydłe są to niewielkie, delikatne owady, które zawdzięczają swoją nazwę temu, że ich obie pary skrzydeł mają podobny kształt i rozmiar. Podczas odpoczynku, ważki te składają skrzydła wzdłuż ciała. Ich oczy są umieszczone po bokach głowy, i są od siebie odsunięte. Największymi ważkami spośród ważek równoskrzydłych są, zamieszkujące brzegi wód płynących, świtezianki.

Rodzina: Łątkowate Coenagrionidae

Łątka dzieweczka Coenagrion puella

• Biotop: głównie wody stojące i wolno płynące
  
• Terminy aktywności owadów doskonałych: V-IX
• W ChPK i najbliższej okolicy obserwowany: bardzo pospolita, obserwowana np. przy stawach w Baniosze lub przy rzece Czarnej

Łątka wczesna Coenagrion pulchellum

• Biotop: wody stojące (duże zbiorniki) z roślinnością pływającą
  
• Terminy aktywności owadów doskonałych: V-VIII
• W ChPK i najbliższej okolicy obserwowany: obserwowana przy stawach w Baniosze

Łunica czerwona Pyrrhosoma nymphula

• Biotop: wody płynące i stojące
  
• Terminy aktywności owadów doskonałych: V-VII
• W ChPK i najbliższej okolicy obserwowany: śródleśne zbiorniki wodne w Prażmowie oraz przy rzece Małej

Nimfa stawowa Enallagma cyathigerum

• Biotop: wody stojące (jeziora, rzadziej stawy)
  
• Terminy aktywności owadów doskonałych: IV-IX
• W ChPK i najbliższej okolicy obserwowany: obserwowana na stawach w Baniosze

Oczobarwnica mniejsza Erythromma viridulum

• Biotop: wody stojące (stawy, jeziora) z roślinnością zanurzoną
  
• Terminy aktywności owadów doskonałych: V-VIII
• W ChPK i najbliższej okolicy obserwowany: Park Zdrojowy w Konstancinie-Jeziornie, śródleśne zbiorniki w Prażmowie

Oczobarwnica większa Erythromma najas

• Biotop: wody stojące (stawy, jeziora) i wody wolno płynące (rowy melioracyjne)
  
• Terminy aktywności owadów doskonałych: V-VIII
• W ChPK i najbliższej okolicy obserwowany: m.in. stawy w Baniosze

Tężnica wytworna Ischnura elegans

• Biotop: wody stojące (jeziora, stawy, żwirownie, piaskownie) i wolno płynące
  
• Terminy aktywności owadów doskonałych: V-IX
• W ChPK i najbliższej okolicy obserwowany: m.in. stawy w Baniosze

Rodzina: Pałątkowate Lestidae

Pałątka mała Lestes virens

• Biotop: płytkie wody stojące (małe zbiorniki śródleśne)
  
• Terminy aktywności owadów doskonałych: VI-X
• W ChPK i najbliższej okolicy obserwowany: śródleśne zbiorniki wodne m.in. w okolicy Krupiej Wólki

Pałatka niebieskooka (podobna) Lestes dryas

• Biotop: płytkie wody stojące (małe zbiorniki śródleśne)
  
• Terminy aktywności owadów doskonałych: VI-X
• W ChPK i najbliższej okolicy obserwowany: śródleśne zbiorniki wodne m.in. w okolicy Dobiesza

Pałątka pospolita Lestes sponsa

• Biotop: płytkie wody stojące (małe zbiorniki, zatoki jezior)
  
• Terminy aktywności owadów doskonałych: VI-X
• W ChPK i najbliższej okolicy obserwowany: śródleśne zbiorniki wodne m.in. w okolicy Żabieńca

Pałątka zielona Chalcolestes virdis

• Biotop: płytkie wody stojące (małe zbiorniki, zatoki jezior)
  
• Terminy aktywności owadów doskonałych: VI-X
• W ChPK i najbliższej okolicy obserwowany: śródleśne zbiorniki wodne w Prażmowie

Straszka pospolita Sympecma fusca

• Biotop: zarośnięte, płytkie wody stojące (małe zbiorniki, zatoki jezior)
  
• Terminy aktywności owadów doskonałych: VII-IV
  
• W ChPK i najbliższej okolicy obserwowany: śródleśne zbiorniki wodne w gminie Prażmów i Góra Kalwaria

Straszka północna Sympecma paedisca

GATUNEK CHRONIONY

• Biotop: zarośnięte, płytkie wody stojące (małe zbiorniki, zatoki jezior)
• Terminy aktywności owadów doskonałych: VII-IV

Rodzina: Pióronogowate Platycnemididae

Pióronóg zwykły Platycnemis pennipes

• Biotop: wody płynące (rzeki, strumienie) i wody stojące
  
• Terminy aktywności owadów doskonałych: V-IX
  
• W ChPK i najbliższej okolicy obserwowany: pospolicie w wielu miejscach, m.in. dolinie rzeki Jeziorki

Rodzina: Świteziankowate Calopterygidae

Świtezianka błyszcząca Calopteryx splendens

• Biotop: wody płynące, chętnie nasłonecznione
  
• Terminy aktywności owadów doskonałych: V-VIII
• W ChPK i najbliższej okolicy obserwowany: pospolicie w dolinie rzeki Jeziorki

Świtezianka dziewica Calopteryx virgo

• Biotop: wody płynące, chętnie zacienione
  
• Terminy aktywności owadów doskonałych: IV-VIII
• W ChPK i najbliższej okolicy obserwowany: dolina rzeki Tarczynki

Podrząd: Ważki różnoskrzydłe Anisoptera

Wyróżniająca się większymi rozmiarami, niż ważki równoskrzydłe grupa owadów. Ich przednia para i tylna para skrzydeł różni się kształtem, stąd też ich nazwa – ważki różnoskrzydłe. W czasie spoczynku skrzydła tych ważek są rozchylone na boki. Ich oczy położone są blisko siebie, a wielu gatunków nawet się stykają. Do tej grupy owadów należy największa polska ważka – husarz władca.

Rodzina: Gadziogłówkowate Gomphidae

Gadziogłówka pospolita Gomphus vulgatissimus

• Biotop: wody płynące
  
• Terminy aktywności owadów doskonałych: V-VI
• W ChPK i najbliższej okolicy obserwowany: pospolicie w dolinie rzeki Jeziorki

Trzepla zielona Ophiogomphus cecilia

GATUNEK CHRONIONY

• Biotop: wody płynące
  
• Terminy aktywności owadów doskonałych: VI-IX

Rodzina: Szklarkowate Corduliidae

Miedziopierś metaliczna Somatochlora metallica

• Biotop: wody stojące i płynące, chętnie zacienione
  
• Terminy aktywności owadów doskonałych: V-VIII
• W ChPK i najbliższej okolicy obserwowany: starorzecza w Oborach

Miedziopierś żółtoplama Somatochlora flavomaculata

• Biotop: wody stojące, zabagnione
  
• Terminy aktywności owadów doskonałych: VI-VIII
• W ChPK i najbliższej okolicy obserwowany: okolice Łąk Soleckich

Szklarka zielona Cordulia aenea

• Biotop: zbiorniki różnych typów, nawet bardzo małe oczka wodne
  
• Terminy aktywności owadów doskonałych: IV-VII
• W ChPK i najbliższej okolicy obserwowany: wiele lokalizacji na terenie Parku, m.in. okolice rzeki Małej i śródleśne zbiorniki wodne w Prażmowie

  Rodzina: Ważkowate Libellulidae

Lecicha białoznaczna Orthetrum albistylum

• Biotop: stawy, glinianki i inne zbiorniki antropogeniczne
  
• Terminy aktywności owadów doskonałych: V-VIII
• W ChPK i najbliższej okolicy obserwowany: obserwowana w dolinie rzeki Jeziorki przy niewielkich stawach

Lecicha pospolita Orthetrum cancellatum 

• Biotop: głównie wody stojące o mało zarośniętych brzegach, rzadko płynące
  
• Terminy aktywności owadów doskonałych: V-VIII
• W ChPK i najbliższej okolicy obserwowany: wiele miejsc na terenie Parku i okolic, m.in. stawy w Konstancinie-Jeziornie (wierzbno)

Szablak czarny (szkocki) Sympetrum danae

• Biotop: kwaśne wody stojące w tym śródleśne bagna i podmokłe łąki
  
• Terminy aktywności owadów doskonałych: VI-XI
• W ChPK i najbliższej okolicy obserwowany: dolina rzeki Jeziorki

Szablak zwyczajny Sympetrum vulgatum

• Biotop: wody stojące różnego typu
  
• Terminy aktywności owadów doskonałych: VI-X

Szablak żółty Sympetrum flaveolum

• Biotop: wody stojące, najchętniej niewielkie, płytkie zbiorniki
  
• Terminy aktywności owadów doskonałych: VI-X
• W ChPK i najbliższej okolicy obserwowany: Park Zdrojowy w Konstancinie-Jeziornie

Szablak krwisty Sympetrum sanguineum

• Biotop: niewielkie wody stojące i wolno płynące
  
• Terminy aktywności owadów doskonałych: VI-X
• W ChPK i najbliższej okolicy obserwowany: pospolicie w wielu miejscach

Szafranka czerwona Crocothemis erythraea

• Biotop: wody stojące z roślinnością zanurzoną (żwirownie, piaskownie, starorzecza)
  
• Terminy aktywności owadów doskonałych: VI-X
• W ChPK i najbliższej okolicy obserwowany: okolice Żabieńca, Konstancina-Jeziorna

Ważka czteroplama Libellula quadrimaculata

• Biotop: głównie wody stojące
  
• Terminy aktywności owadów doskonałych: IV-VII
• W ChPK i najbliższej okolicy obserwowany: pospolicie w wielu miejscach w Parku

Ważka płaskobrzucha Libellula depressa

• Biotop: wody stojące mało zarośnięte roślinnością
  
• Terminy aktywności owadów doskonałych: V-VII
• W ChPK i najbliższej okolicy obserwowany: okolice Konstancina-Jeziorny (Czarnów)

Ważka ruda Libellula fulva

• Biotop: wody stojące i wolno płynące z bogatą roślinnością szuwarową
  
• Terminy aktywności owadów doskonałych: V-VII
• W ChPK i najbliższej okolicy obserwowany: okolice Żabieńca

Zalotka spłaszczona Leucorrhinia caudalis

GATUNEK CHRONIONY

• Biotop: płytkie zbiorniki z roślinnością pływającą i zanurzoną
  
• Terminy aktywności owadów doskonałych: V-VII

Zalotka większa Leucorrhinia pectoralis

GATUNEK CHRONIONY

• Biotop: torfowiska i śródleśne tereny zabagnione
  
• Terminy aktywności owadów doskonałych: V-VII

 Rodzina: Żagnicowate Aeshnidae

Husarz ciemny Anax parthenope

• Biotop: wody stojące (większe zbiorniki)
  
• Terminy aktywności owadów doskonałych: V-VIII
• W ChPK i najbliższej okolicy obserwowany: stawy w Baniosze, drogi leśne w Prażmowie

Husarz władca Anax imperator

• Biotop: wody stojące (niewielkie zbiorniki, starorzecza) i wolno płynące
  
• Terminy aktywności owadów doskonałych: V-VIII
• W ChPK i najbliższej okolicy obserwowany: w wielu miejscach w Parku, m.in. na stawach w Baniosze i nad rzeką Jeziorką

Żagnica jesienna Aeshna mixta

• Biotop: płytkie wody stojące porośnięte roślinnością szuwarową
  
• Terminy aktywności owadów doskonałych: VII-XI
• W ChPK i najbliższej okolicy obserwowany: okolice Prażmowa, Żabieńca i Konstancina-Jeziorny

Żagnica okazała (żagnica sina) Aeshna cyanea

• Biotop: większe zbiorniki wodne
  
• Terminy aktywności owadów doskonałych: VI-XI
• W ChPK i najbliższej okolicy obserwowany: zbiorniki wodne w okolicy Konstancina-Jeziorny (Wierzbno), drogi leśne

Żagnica południowa Aeshna affinis

• Biotop: płytkie zbiorniki
  
• Terminy aktywności owadów doskonałych: V-VIII
• W ChPK i najbliższej okolicy obserwowany: śródleśne zbiorniki wodne

Żagnica ruda (żagiew ruda) Aeshna isoceles

• Biotop: płytkie zbiorniki porośnięte szuwarem
  
• Terminy aktywności owadów doskonałych: V-VI
• W ChPK i najbliższej okolicy obserwowany: w wielu miejscach w Parku i okolicach, m.in. stawy rybne w Tarczynie i Baniosze oraz śródleśne zbiorniki wodne w Prażmowie

Żagnica wielka Aeshna grandis

• Biotop: wody stojące i wolnopłynące
  
• Terminy aktywności owadów doskonałych: VI-IX

Żagniczka wiosenna Brachytron pratense

• Biotop: wody stojące z obfitą roślinnością brzegową
  
• Terminy aktywności owadów doskonałych: V-VI

Alfabetyczna lista gatunków ważek obserwowanych w Parku i otulinie

1. Gadziogłówka pospolita Gomphus vulgatissimus
2. Husarz ciemny Anax parthenope
3. Husarz władca Anax imperator
4. Lecicha białoznaczna Orthetrum albistylum
5. Lecicha pospolita Orthetrum cancellatum
6. Łątka dzieweczka Coenagrion puella
7. Łątka wczesna Coenagrion pulchellum
8. Łunica czerwona Pyrrhosoma nymphula
9. Miedziopierś metaliczna Somatochlora metallica
10. Miedziopierś żółtoplama Somatochlora flavomaculata
11. Nimfa stawowa Enallagma cyathigerum
12. Oczobarwnica mniejsza Erythromma viridulum
13. Oczobarwnica większa Erythromma najas
14. Pałątka mała Lestes virens
15. Pałatka niebieskooka (podobna) Lestes dryas
16. Pałątka pospolita Lestes sponsa
17. Pałątka zielona Chalcolestes virdis
18. Pióronóg zwykły Platycnemis pennipes
19. Straszka pospolita Sympecma fusca
20. Straszka północna Sympecma paedisca
21. Szablak czarny (szkocki) Sympetrum danae
22. Szablak krwisty Sympetrum sanguineum
23. Szablak zwyczajny Sympetrum vulgatum
24. Szablak żółty Sympetrum flaveolum
25. Szafranka czerwona Crocothemis erythraea
26. Szklarka zielona Cordulia aenea
27. Świtezianka błyszcząca Calopteryx splendens
28. Świtezianka dziewica Calopteryx virgo
29. Tężnica wytworna Ischnura elegans
30. Trzepla zielona Ophiogomphus cecilia
31. Ważka czteroplama Libellula quadrimaculata
32. Ważka płaskobrzucha Libellula depressa
33. Ważka ruda Libellula fulva
34. Zalotka spłaszczona Leucorrhinia caudalis
35. Zalotka większa Leucorrhinia pectoralis
36. Żagnica jesienna Aeshna mixta
37. Żagnica okazała (żagnica sina) Aeshna cyanea
38. Żagnica południowa Aeshna affinis
39. Żagnica ruda (żagiew ruda) Aeshna isoceles
40. Żagnica wielka Aeshna grandis
41. Żagniczka wiosenna Brachytron pratense

Zapraszamy do obejrzenia filmu:

 

W przypadku pytań lub chęci podzielenia się informacjami na temat zawartości strony lub napotkanych w Chojnowskim PK gatunków prosimy o kontakt na adres: chojnowskipark@parkiotwock.pl.

MZPK nie wyraża zgody na wykorzystywanie zdjęć przez inne podmioty.

Owady stanowią najliczniejszą grupę zwierząt zamieszkującą kulę ziemską – a jednocześnie jedną z najmniej poznanych.

Do najciekawszych gatunków owadów występujących w Chojnowskim Parku Krajobrazowym zaliczyć można chronioną ściśle modliszkę zwyczajną Mantis religiosa, znajdujące się pod ochrona częściową chrząszcze z rodziny biegaczowatych: tęcznika mniejszego Calosoma inquisitor, biegacza skórzastego Carabus coriaceus, biegacza wypukłego Carabus convexus oraz biegacza zielonozłotego Carabus auronitens oraz napotkaną ostatnio na terenie otuliny Chojnowskiego PK pachnicę dębową Osmoderma eremita.

Owady objęte ochroną prawną

(wyłączając motyle, pszczoły i ważki opisane w osobnych artykułach)

 

Owady rzadkie, znajdujące się na czerwonej liście owadów Polski

(wyłączając motyle, pszczoły i ważki opisane w osobnych artykułach)

• Długoskrzydlak sierposz – kat. NT – bliski zagrożenia
• Smukwa kosmata – kat. VU – narażony na wyginięcie

Rząd: Błonkoskrzydłe Hymenoptera

Do błonkoskrzydłych, nazywanych też błonkówkami, zaliczamy między innymi mrówki, osy, pszczoły i trzmiele. Jest to rząd o nieocenionej wartości dla ludzi. Owady błonkoskrzydłe zarówno zapylają rośliny, jak i żywią się organizmami szkodliwymi dla gospodarki rolnej. Rząd motyle, rząd ważki oraz nadrodzinę pszczoły opisano w osobnych artykułach.

Rząd: Chruściki Trichoptera

Nieduże owady o przeobrażeniu zupełnym; ich larwy żyją w wodzie. W Polsce występuje około 290 gatunków chruścików.

Rząd: Chrząszcze Coleoptera

Chrząszcze zamieszkują różnorodne środowiska, zarówno lądowe, jak i wodne. Charakterystyczną cechą dla tego rzędu jest to, że pierwsza para skrzydeł przekształcona jest w grube pokrywy osłaniające delikatne skrzydła pod spodem.

Rząd: Jętki Ephemeroptera

Rząd: Modliszki Mantodea

Na terenie Polski występuje tylko jeden gatunek z tego rzędu: modliszka zwyczajna (Mantis religiosa). Jest to zielony, drapieżny owad, który osiąga wymiary do 75 mm.  Modliszkę można spotkać na nasłonecznionych, suchych łąkach i polanach od sierpnia do października. Na swoje ofiary poluje łąpiąc je w swoje chwytne przednie odnóża.

Modliszka pospolita Mantis religiosa

Rząd: Muchówki Diptera

Do muchówek należą chyba najmniej lubiane przez ludzi owady takie jak komar brzęczący i gzy bydlęce. Do rzędu tego należą jednak również sympatyczniejsze owady, np. bujanka większa. Owada tego możemy obserwować na wiosnę na skrajach lasów. Bujanki rozróżnimy między innymi po tym, że jako jedne z niewielu ogranizmów na świecie potrafią zawisać w czasie lotu w powietrzu. Bujanki zawisają w powietrzu głównie po to aby zdobywać pokarm, ale też w celu złożenia jaj.

Rząd: Prostoskrzydłe Orthoptera

Prostoskrzydłe zasiedlają najczęściej suche, otwarte tereny. Znamy je z ich umiejętności wytwarzania dźwięku, a to za pomocą tzw. aparatu strydulacyjnego. Do najbardziej znanych przedstawicieli należą: świerszcz polny, turkuć podjadek, konik polny i pasikonik zielony. Prostoskrzydłe charakteryzuje przeobrażenie niezupełne, tzn. że nie mają łatwych do rozpoznania stadiów rozwojowych (nie występuje u nich stadium poczwarki), jak np. motyle. Poszczególne fazy rozwojowe larwy przypominają owada dorosłego, a owad rośnie w wyniku serii linień, których liczba jest zależna od gatunku. Poszczególne gatunki tego rzędu są często bardzo trudne do zidentyfikowania. Specjaliści w tym zakresie nazywani są ortopterologami.

Rząd: Pluskwiaki Hemiptera

Pluskwiaki zasiedlają zarówno środowiska lądowe, jak i wodne. Jednym z najpospolitszych i najbardziej znanych gatunków jest kowal bezskrzydły. Łatwo można go zaobserwować na wiosnę u podnóży drzew, gdzie owady te licznie się gromadzą, po charakterystycznych kolorach i wzorze na wierzchu ciała.

Rząd: Sieciarki Neuroptera

W Polsce stwierdzono występowanie 86 gatunków należących do sieciarek. Najbardziej znanymi są złotooki. Zasiedlają lasy, łąki i zarośla, a zimują często w domach.

Inwentaryzacja chrząszczy w ChPK

Chrząszcze były odławiane do pułapek ziemnych (pułapki typu Barber), wiszących (pułapki ekranowe) oraz wodnych, a następnie oznaczane do gatunku. Pułapki rozmieszczono na całej powierzchni parku, w tym na terenie rezerwatów: Olszyna Łyczyńska, Skarpa Oborska i Obory. W trakcie prac złowiono głównie gatunki zaliczane do rodziny biegaczowatych, w tym objęte ochroną: biegacza gładkiego (Carabus glabratus) i biegacza zielonozłotego (Carabus auronitens).

Inne artykuły o owadach w Chojnowskim PK:

https://parkiotwock.pl/wp-admin/post.php?post=19950&action=edit

W przypadku pytań lub chęci podzielenia się informacjami na temat zawartości strony lub napotkanych w Chojnowskim PK gatunków prosimy o kontakt na adres: chojnowskipark@parkiotwock.pl.

MZPK nie wyraża zgody na wykorzystywanie zdjęć przez inne podmioty.

Pajęczaki dla wielu osób są mało interesującą grupą zwierząt, a wręcz wywołują niechęć i strach. Zachęcamy jednak aby kliknąć przycisk „czytaj dalej” i poznać ich fascynujący świat.

RZĄD: Pająki Araneae

Na terenie Polski objęto ochroną tylko 7 gatunków pająków. Żaden z nich nie został stwierdzony na terenie Chojnowskiego Parku. Do niedawna chroniony był również tygrzyk paskowany, który jednak w ostatnich latach zwiększył swoją liczebność. W związku z ociepleniem klimatu rozszerza on swój zasięg. Występuje również licznie, w odpowiednich dla siebie siedliskach, na terenie Chojnowskiego Parku.

RODZINA: Aksamitnikowate Clubionidae

• Uwagi do identyfikacji: aksamitnikowate bywają bardzo podobne do worczakowatych. Cechą po której można odróżnić te dwie rodziny jest wygląd kądziołków przędnych. U aksamitnikowatych są one skierowane do siebie, a u worczakowatych rozchodzą się w przeciwne strony. Pająki wewnątrz rodziny aksamitnikowatych są często do siebie niezwykle podobne i tylko pod mikroskopem jest możliwe ich rozróżnienie.
• Zachowania i ciekawostki: pająki te rzadko można obserwować, gdyż są aktywne nocą. Wędrują wtedy w poszukiwaniu pokarmu. W dzień ukrywają się pod kłodami i kamieniami. Mogą też tworzyć własne kryjówki z oprzędów umieszczonych na roślinności. Również w oprzędach ukrywają jaja. Młode pająki po wykluciu jakiś czas przebywają w oprzędzie.

Aksamitnik Clubiona sp.

RODZINA: Worczakowate Gnaphosidae

• Uwagi do identyfikacji: przedstawiciele rodziny worczakowatych mają bardzo zróżnicowane rozmiary i ubarwienie, jednak część jest niemal bliźniaczo podobna do przedstawicieli rodziny akstamitnikowatych. W Polsce występuje ponad 50 gatunków z tej rodziny.
• Sposób zdobywania pokarmu: aktywne polowanie na ofiarę

Skalnicowiec popielaty Berlandina cinerea

RODZINA: Ciemieńcowate Dictynidae

Ciemieniec kędzierzawny (zwyczajny) Dictyna cf. arundinacea

• Długość ciała: samica 3,5 mm, samiec 2,5 mm
• Uwagi do identyfikacji: można go obserwować od kwietnia do lipca. Bardzo podobny do ciemieńca kędzierzawnika Dictyna uncinata. Przynależność gatunkową można spróbować ocenić po siedlisku. D. arundinacea najchetniej buduje sieci na ubiegłorocznych, suchych roślinach, a D. uncinata na liściach drzew.
• Biotop: nieużytki, pobocza dróg, łąki i murawy
• Sposób zdobywania pokarmu: sieć łowna
• Zachowania i ciekawostki: pająk buduje sieć na wyższych suchych roślinach; wewnątrz oprzędu znajduje się kryjówka pająka. Sieć łowna jest nieregularna i wełnista.

Liściak purpurowy Nigma flavescens

• Długość ciała: samica 4 mm, samiec 2,5 mm
• Uwagi do identyfikacji: gatunek podobny do liściaka zielonego, jednak jak sama nazwa wskazuje dorosłe osobniki znacznie się różnią ubarwieniem ciała. Liściaka purpurowego można obserwować już od maja, a liściaka zielonego dopiero od sierpnia.
  
• Biotop: liście drzew liściastych, na skrajach lasów i ogrodów
  
• Sposób zdobywania pokarmu: sieć łowna
• Zachowania i ciekawostki: buduje sieci łowne na wierzchniej stronie liści, gdzie łapie drobne bezkręgowce.
  

RODZINA: Darownikowate Pisauridae

Darownikowate reprezentują na terenie Polski tylko trzy gatunki. Te dość spore pająki nie konstruują sieci. Polują aktywnie na swoją zdobycz na ziemi i na wodzie, a nawet pod jej powierzchnią, gdyż umieją nurkować. Ich ofiarami padają bezkręgowce, ale też małe rybki i płazy. Bagnik przybrzeżny i nadowdny są naszymi największymi Polskimi pająkami, osiągają rozmiary aż… do 2 cm.

Bagnik przybrzeżny (kłębosz białobrzegi) Dolomedes fimbriatus

• Długość ciała: samica 15-22 mm, samiec 10-13 mm
• Uwagi do identyfikacji: bagnik przybrzeżny jest bardzo podobny do bagnika nadwodnego, można go również pomylić z pająkami piratnikami z rodziny pogońcowatych
• Biotop: skraje wód
• Sposób zdobywania pokarmu: aktywne polowanie na ofiarę
• Zachowania i ciekawostki: bagnik zamieszkuje brzegi wód i podmokłe łąki, gdzie przemieszcza się po powierzchni wody. Samica, podobnie jak samica darownika, nosi kokon z jajami w szczękoczułkach. Młode pajączki osiągają dojrzałość płciową dopiero po 2 latach.
  Bagnik przybrzeżny w Zachodniej Europie jest zagrożony w skutek osuszania zbiorników wodnych, co powoduje utratę odpowiednich dla niego siedlisk. W Polsce jego sytuacja na razie jest trochę lepsza.

• Strategie zdobywania pokarmu: aby zapolować bagnik nurkuje i chwyta podwodne bezkręgowce, kijanki płazów oraz małe ryby. Może też stukać odnóżami o powierzchnię wody zachęcając ciekawską zdobycz do zbliżenia się.

Darownik przedziwny Pisaura mirabilis

• Długość ciała: samica 11-15 mm, samiec 10-12 mm
• Uwagi do identyfikacji: darownik ma bardzo charakterystyczny, wygląd. Można go rozpoznać po sporym rozmiarze ciała, wrzecionowatym odwłoku oraz wzorach na ciele.
• Różnorodność ubarwienia ciała: jak wiele innych gatunków pająków darowniki wykazują pewną różnorodność w kolorystyce ciała. Na odwłoku mają charakterystyczny, wrzecionowaty wzór, który może mieć bardziej faliste lub proste obrzeżenie.

• Biotop: przydroża, łąki
• Sposób zdobywania pokarmu: aktywne polowanie na ofiarę
• Zachowania i ciekawostki: Darownik przedziwny jest dość dużym pająkiem, osiąga rozmiar do 14 mm długości, czyli prawie 1,5 cm. Można go napotkać wśród niskiej roślinności, w miejscach gdzie dociera słońce. W ciągu dnia można go zobaczyć siedzącego na liściach. Darownik nie buduje sieci łownych tylko poluje aktywnie albo na ziemi albo na roślinności. Typową pozycją podczas polowania jest wysunięcie do przodu dwóch przednich par odnóży. Darowniki można łatwo zaobserwować w ciągu dnia w odpowiednich dla nich siedliskach. W ciepłe dni wygrzewają się na liściach, w zaroślach. Przybierają przy tym albo pozę z rozłożonymi nogami albo kuląc nogi pod siebie. Ta druga pozycja ma na celu zmylenie drapieżników.

• Zachowania godowe: Nazwa tego pająka pochodzi od jego charakterystycznego zachowania godowego. Przed zalotami łowi zdobycz, która będzie prezentem dla partnerki. Prezent ma za zadanie odwrócić jej uwagę. Podczas, gdy samica pożywia się zdobyczą para odbywa kopulację.

• Opieka nad potomstwem – samica darownika opiekuje się swoim potomstwem nosząc jaja w kulistym kokonie o średnicy ok. 1 cm. Nosi go ze sobą przytrzymując szczękoczułkami. Na niedługo przed wylęgiem młodych samica buduje namiot z oprzędu, gdzie umieszcza kokon.

RODZINA: Krzyżakowate Araneidae

Krzyżakowate to liczna rodzina pająków, w naszym kraju reprezentowana przez 49 gatunków. Są to pająki tkające sieci łowne. Po utkaniu sieci krzyżakowaty czai się na jej środku lub ukryty w sąsiedztwie aż wpadnie do niej ofiara. Do tej rodziny należy najbardziej w naszym kraju rodzaj pająków czyli krzyżaki, ale również bardzo atrakcyjnie ubarwiony tygrzyk paskowany Argiope bruennichi. Przedstawiciele tygrzyka, których najczęściej możemy spotkać na łąkach, są to samice. Samce są dużo bardziej niepozorne i trudno się domyśleć na pierwszy rzut oka, że to ten sam gatunek.

Araniella spp.

• Długość ciała: zależnie od gatunku samice od 4 do 11 mm, samce od 3 do 6 mm

Krzyżak ogrodowy Araneus diadematus

• Długość ciała: samica 12-17 mm, samiec 5-10 mm
• Biotop: ogrody, łąki, lasy, przydroża
• Sposób zdobywania pokarmu: kolista sieć łowna

• Różnorodność ubarwienia ciała: krzyżaki ogrodowe mogą mieć ubarwienie żółtobrązowe, czerwonobrązowe lub ciemnobrązowe.
  

Krzyżak łąkowy Araneus quadratus

• Długość ciała: samica 13-18 mm, samiec 7-10 mm
• Uwagi do identyfikacji: krzyżaka łąkowego można łatwo poznać po jego masywnej budowie (w przypadku samicy). Czasem można go pomylić z krzyżakiem dwubarwnym. Te dwa gatunki można rozróżnić po rysunku na głowotułowiu. Przez jego środek u krzyżaka dwubarwnego przebiega wąska linia, a u łąkowego widoczny jest szeroki pas. Najbardziej charakterystyczną cechą ubarwienia krzyżaka łąkowego są cztery białe duże plamy na odwłoku.
  

• Różnorodność ubarwienia ciała: krzyżaki łąkowe mają bardzo zróżnicowane ubarwienie o różnej intensywności. Mogą to być barwy w odcieniach białawych, zielonkawych, żółtych, pomarańczowych, czerwonych, bordowych i brązowych.
  

• Biotop: łąki, przydroża, nieużytki, lasy
• Sposób zdobywania pokarmu: kolista sieć łowna
• Zachowania i ciekawostki: sieć budowana jest dość nisko, maksymalnie na wysokości do 50 cm. Sieć ma około 20 promieni. Krzyżak łąkowy w ciągu dnia chowa się w sąsiedztwie sieci w kopulastym schronieniu zbudowanym z roślinności połączonej siecią. Do kryjówki od sieci ciągnie się sieć sygnalizacyjna która pozwala pająkowi poznać kiedy w sieci szamocze się ofiara. Może wtedy zaciągnąć ją do swojej kryjówki i zjeść.
  Samce krzyżaka łąkowego nie są zbyt wytrwałe w zalotach. Szybko rezygnują. Po udanych zalotach młode osobniki dojrzewają bardzo szybko. Jeszcze tego samego lata.
  

Krzyżak dwubarwny Araneus marmoreus

• Długość ciała: samica 9-15 mm, samiec 5-9 mm
• Uwagi do identyfikacji: krzyżak dwubarwny może być bardzo podobny do krzyżaka łąkowego. Wg źródeł cechą która pozwala na rozróżnienie gatunków jest wyraźna ciemna, wąska kreska przechodząca przez środek głowotułowia krzyżaka dwubarwnego.
• Różnorodność ubarwienia ciała: krzyżak dwubarwny ma dwie podstawowe formy barwne marmoreus i pyramidatus.

• Biotop: wilgotne łąki, skraje lasów
• Sposób zdobywania pokarmu: kolista sieć łowna

Krzyżak pomarańczowy Araneus alsine

• Długość ciała: samica 15 mm, samiec 8 mm
• Uwagi do identyfikacji: charakterystyczne pomarańczowe ubarwienie ciała. Dorosłe osobniki można spotkać od czerwca do września.
• Biotop: wilgotne łąki, chętnie miejsca zacienione
  
• Sposób zdobywania pokarmu: sieć łowna
• Zachowania i ciekawostki: buduje sieci w trawie, na wysokości do 30 cm. Pająk chowa się w sąsiedztwie sieci w liściu zwiniętym w stożek.

Krzyżak sieciowy Araneus sturmi

• Długość ciała: samica 5 mm, samiec 3,5 mm
• Uwagi do identyfikacji: niektóre formy barwne mogą być podobne do krzyżaka czarownego. Można go obserwować od maja do lipca, a rzadszego krzyżaka czarownego aż do października.
• Biotop: lasy i zarośla
  
• Sposób zdobywania pokarmu: sieć łowna
• Zachowania i ciekawostki: buduje niewielką sieć na wysokości 1-2 metrów na drzewach i krzewach iglastych.

Krzyżak bursztynowy Larinioides patagiatus

• Długość ciała: samica 11 mm, samiec 7 mm
• Uwagi do identyfikacji: podobny do krzyżaka nadwodnego, jednak ubarwiony dość jednolicie
• Biotop: skraje lasów, zarośla
• Sposób zdobywania pokarmu: sieć łowna
• Zachowania i ciekawostki: sieci buduje na brzegach liści drzew i krzewów
  

Krzyżak gromadny Larinioides sclopetarius (= L. sericatus)

• Długość ciała: samica 10-14 mm, samiec 6-9 mm
• Uwagi do identyfikacji: krzyżak gromadny jest bardzo podobny do krzyżaka mostowego i nadwodnego, przy czym jest od nich większy. W porównaniu do krzyżaka nadwodnego jego ciało jest bardziej spłaszczone i ciemniejsze. Na głowotłowiu i odwłoku widoczne liczne białe włosy które nadają jego ciału jedwabisty wygląd. Włosy tworzą one jasny brzeg głowotłowia, a za oczami kształt przypominający literę „V”. Ciemne wzory na odwłoku są jasno obrzeżone wąską linią.
• Biotop: budynki, zadaszenia, mosty
• Sposób zdobywania pokarmu: kolista sieć łowna
• Zachowania i ciekawostki: jego polska nazwa odzwierciedla fakt, że sieci przedstawicieli tego gatunku są tkane bardzo blisko siebie. Często wręcz sieć jednego osobnika jest używana do zakotwiczenia sieci innych.

Krzyżak nadwodny Larinioides cornutus

• Długość ciała: samica 6-9 mm, samiec 5-8 mm
• Uwagi do identyfikacji: krzyżak nadwodny bywa bardzo podobny do krzyżaka mostowego i gromadnego. Jedną z cech charakterystycznych wyróżniających krzyżaka nadwodnego jest kontrastowe ubarwienie odwłoka. Głowotułów jest brązowy lub szarobrązowe. W przedniej części odwłoka znajduje się ciemny jasnoobrzeżony klin, a w tylnej ciemny wzór w kształcie liścia dębu (dwa ciemne pasy z jasnymi poprzecznymi liniami) z charakterystycznym przejaśnieniem w środkowej części odwłoka. Do całkowicie pewnej identyfikacji potrzebne jest zweryfikowanie kształtu nogogłaszczki samca oraz kształtu płytki płciowej znajdującej się na spodzie odwłoka. Samiec jest podobny do samicy, jednak ma mniejszy odwłok z wyraźniejszym wzorem.
• Różnorodność ubarwienia ciała: odwłok jest bardzo zróżnicowany w kolorze: od prawie białego przez żółtawy lub ciemnobrązowego, czasem czerwonawy. 

• Biotop: wilgotne łąki, brzegi wód
• Sposób zdobywania pokarmu: kolista sieć łowna
• Zachowania i ciekawostki: krzyżak nadwodny buduje sieć wśród niskiej roślinności. Za dnia chowa się w zbudowanej w sieci kryjówce z wejściem od dołu. Schronienie to jest zamaskowane częściami roślin i resztkami ofiar krzyżaka. Krzyżak czeka na ofiary, takie jak ważki i komary, po środku sieci lub w pobliskim schronieniu. Co wieczór pająki zjadają swoją sieć, jest to swoisty recykling.
  Gody krzyżaków nadwodnych odbywają  się  od wiosny do jesieni. Są uzależnione od zasobności pokarmu. Samica  chowa żółte jaja w dużych kokonach przyczepionych do roślinności. O ile samiec nie zostanie zjedzony przez samicę to oboje rodzice przez jakiś czas strzegą kokonu, jednak giną niedługo od złożenia jaj. Po miesiącu od złożenia jaj wykluwają się małe pajączki które pozostają w kokonie jeszcze przez dwa do trzech miesięcy.

Krzyżak ugorowy (krzyżaczek ugorowy) Agalenatea redii

• Długość ciała: samica 7-8 mm, samiec 3,5-5,5 mm
• Biotop: suche łąki. nieużytki
  
• Sposób zdobywania pokarmu: kolista sieć łowna

Krzyżak rogaty Araneus angulatus

• Długość ciała: samica 20 mm, samiec 10 mm
• Uwagi do identyfikacji: sporych rozmiarów krzyżak z „różkami” na odwłoku
  
• Biotop: skraje lasów, zadrzewienia, zarośla
  
• Sposób zdobywania pokarmu: sieć łowna
• Zachowania i ciekawostki: łowi zdobycz do sieci zawieszonej na wysokości około 1 m nad ziemią
  

Kołosz stożkowaty Cyclosa conica

• Długość ciała: samica 6-7 mm, samiec 4-4,5 mm
• Uwagi do identyfikacji: pająka łatwo rozpoznać po zaostrzonym kształcie odwłoka. Jego ubarwienie jest bardzo zmienne.

• Biotop: lasy iglaste i mieszane
• Sposób zdobywania pokarmu: kolista sieć łowna
• Zachowania i ciekawostki: kołosz buduje okrągłą sieć z pionowym pasem grubiej utkanej sieci, tzw. stabilimentum. Często w tym miejscu pająk pozostawia resztki swoich ofiar. Może to mieć na celu zmylenie drapieżników lub ofiar. Przez takie dekorowanie sieci rodzaj Cyclosa otrzymał swoją angielską nazwę „trashline orbweavers” co można przetłumaczyć jako „śmiecioliniowe krzyżakowate”. Pająki te mają również inną metodę zmylenia drapieżników. Zaniepokojone, trzęsą siecią w której centrum czekały na ofiarę. Drganie sieci znacznie utrudnia zlokalizowanie na niej pająka.

Kołosz szczelinowy Nuctenea umbratica

• Długość ciała: samica 16 mm, samiec 8 mm
• Uwagi do identyfikacji: spłaszczony odwłok, ciało ubarwione na różne odcienie brązu
  
• Biotop: zarośla, ogrody, osiedla
  
• Sposób zdobywania pokarmu: sieć łowna
• Zachowania i ciekawostki: aktywny większość roku, od wiosny do jesieni oraz w cieplejsze zimowe dni
  

Kołosz wielobarwny Aculepeira ceropegia

• Długość ciała: samica 9-14 mm, samiec 7-8 mm
• Uwagi do identyfikacji: kołosza można rozpoznać po sporych rozmiarach ciała i podłużnym odwłoku z charakterystycznym wzorem.
• Biotop: łąki, zarośla, pola, ogrody, ugory, przydroża
• Sposób zdobywania pokarmu: kolista sieć łowna

Tygrzyk paskowany Argiope bruennichi

• Długość ciała: samica 14-17 mm, samiec 4-6 mm
• Uwagi do identyfikacji: samica tygrzyka jest bardzo charakterystyczna. Podobne gatunki pająków nie występują w Polsce. Samiec jest dużo bardziej niepozorny.
• Biotop: łąki
• Sposób zdobywania pokarmu: kolista sieć łowna
• Zachowania i ciekawostki: tygrzyk był do niedawna objęty w Polsce ochroną, jednak ze względu na ocieplanie się klimatu ten ciepłolubny gatunek poszerza swój areał o obszary położone bardziej na północ.

• Rozród tygrzyków: na przełomie lata i jesieni samice tygrzyków budują grube oprzędy dookoła wcześniej złożonych żółtych jaj. Kokon zawieszony wśród suchych traw zlewa się kolorystycznie z otoczeniem. Młode pajączki w liczbie 300 do 400 wylęgają się po około miesiącu od złożenia jaj, jednak pozostają ukryte wewnątrz kokonu aż do wiosny.

Mangora Mangora acalypha

• Długość ciała: samica 5-6 mm, samiec 3-3,5 mm
• Biotop: łąki, ogrody, polany
• Sposób zdobywania pokarmu: kolista sieć łowna

Neoscona adianta

• Długość ciała: samica 5-7 mm, samiec 4-5 mm
• Biotop: tereny otwarte z trawami i zbożami
• Sposób zdobywania pokarmu: kolista sieć łowna

Rośliniowiec Singa hamata

• Długość ciała: samica 5-6 mm, samiec 4 mm
• Uwagi do identyfikacji: ciemny odwłok z podłużnymi białymi pasami, które są poprzedzielane poprzecznymi cieńszymi. Na 3 i 4 parze odnóży ciemne obrączki.
• Biotop: brzegi zbiorników i tereny otwarte, najchętniej wilgotne łąki
• Sposób zdobywania pokarmu: kolista sieć łowna

Singa nitidula

• Długość ciała: samica 5-6 mm, samiec 4 mm
• Uwagi do identyfikacji: w przeciwieństwie do rośliniowca poprzeczne białe pasy nie przecinają podłużnych pasów po bokach ciała, na nogach brak obrączek, a odwłok bardziej podłużny niż u rośliniowca.
• Biotop: wyższa roślinność i krzewy przy wodach płynących
• Sposób zdobywania pokarmu: kolista sieć łowna

Hypsosinga heri

• Długość ciała: samica 5 mm, samiec 3 mm
• Biotop: brzegi wód stojących, rzadziej wilgotne łąki
• Sposób zdobywania pokarmu: kolista sieć łowna

Zilla diodia

• Długość ciała: samica 3,5-4 mm, samiec 2,5-3 mm
• Uwagi do identyfikacji: mały rozmiar ciała, biała, trójkątna plama z przodu odwłoka a za nią parzyste ciemne plamy.
• Biotop: lasy i zarośla, również czasem ogrody
• Sposób zdobywania pokarmu: kolista sieć łowna
• Zachowania i ciekawostki: buduje bardzo gęstą sieć, składającą się z około 50 promieni. Pająka tego można zobaczyć za dnia siedzącego po środku sieci.

RODZINA: Kwadratnikowate Tetragnathidae

W Polsce występuje 16 gatunków kwadratnikowatych. Część z nich jest bardzo trudna do zidentyfikowania, np. przedstawione poniżej dwa gatunki są nimi najprawdopodobniej, ale nie da się tego stwierdzić w terenie czy na zdjęciu ze stuprocentową pewnością. Pająki te budują sieci, ale nie są to pełne sieci, gdyż mają dziurę w środku. Nazwywa się to „otwartym pępkiem”. Chyba najbardziej znanym przedstawicielem rodziny jest kwadratnik trzcinowy. Jest to gatunek związany z terenami podmokłymi i brzegami wód. W pozycji spoczynkowej kwadratnik układa się wzdłuż liścia, wyciągając nogi, a dzięki żółtozielonemu ubrawieniu odwłoka staje się prawie niewidoczny.

Czaiki Metellina sp.

• Długość ciała: samica 6,5-9 mm, samiec 6-7,5 mm
• Biotop: lasy, parki, ogrody, zarośla, łąki, przydroża
• Sposób zdobywania pokarmu: kolista sieć łowna typu „otwarty pępek”

Gruboszczękowiec większy Pachygnatha clercki

• Długość ciała: samica 6 mm, samiec 5 mm
• Uwagi do identyfikacji:
• Biotop: wilgotne łąki
• Sposób zdobywania pokarmu:
• Zachowania i ciekawostki:

Kwadratniki Tetragnatha sp.

• Długość ciała: samica 7-12 mm, samce 6-10 mm
• Uwagi do identyfikacji: charakterystyczny dla kwadratników jest podłużny odwłok o ostro ściętych brzegach

• Biotop: głównie brzegi wód, wilgotne łąki
• Sposób zdobywania pokarmu: kolista sieć łowna typu „otwarty pępek”
• Zachowania i ciekawostki: kwadratniki czasem łączą swoje sieci, tak że kilka osobników ma jedną wspólną sieć. Takie wydarzenie, jednak na masowa skalę, miało miejsce na jesieni 2018 roku na Greckiej wyspie Etoliko (ang. Aitoliko). Mieszkańcy wyspy odkryli z rana że powierzchnia wyspy pokryta jest pajęczą siecią o długości około 300 m (zobacz zdjęcia tutaj). Było to dzieło kwadratników długonogich Tetragnatha extensa, które występują również w Polsce. Kombinacja dużej wilgoci, wysokiej temperatury oraz dużych ilości pokarmu, czyli komarów, spowodowała, że kwadratniki zaczęły budować masowo sieci w celu rozrodu. Kiedy okres ten się zakończył sieci również znikły, zapewne też mieszkańcy wyspy ucieszyli się, ze zmniejszenia ilości uciążliwych komarów. W naszym kraju chyba nie możemy się spodziewać w najbliższym czasie takiego zjawiska ze względu na bardziej łagodny klimat Polski.

Pachygnatha sp.

• Długość ciała: 3-6 mm

RODZINA: Lejkowcowate Agelenidae

Rodzina sporych, jak na przedstawicieli krajowych gatunków, pajęczaków. Budują one lejkowate w kształcie sieci, na końcu których znajduje się rurka mieszkalna.

Kątnik domowy Tegenaria domestica

Kątnik domowy większy Eratigena atrica

• Długość ciała: samica 12-18 mm, samiec 10-15 mm
• Biotop: pomieszczenia gospodarce, piwnice, strychy
• Sposób zdobywania pokarmu: aktywne polowanie na ofiarę

Kątnik rdzawy Tegenaria ferruginea

Lejkowiec labiryntowy Agelena labyrinthica

• Długość ciała: samica 10-14 mm, samiec 8-12 mm
• Biotop: nasłonecznione, suche, tereny otwarte
• Sposób zdobywania pokarmu: aktywne polowanie na ofiarę

RODZINA: Motaczowate Anyphaenidae

Motaczowate są w naszym kraju reprezentowane przez tylko jeden gatunek – motacza nadrzewnego.

Motacz nadrzewny Anyphaena accentuata

• Długość ciała: samica 5-9 mm, samiec 4-7 mm
• Biotop: drzewa, krzewy, zaroślia i łąki
• Sposób zdobywania pokarmu: aktywne polowanie na ofiarę
• Uwagi do identyfikacji: każdy może łatwo poznać ten gatunek po ciemnych plamkach na środku odwłoka oraz po jasnych kropkach znajdujących się na ciemnych pasach biegnących wzdłuż głowotłowia.

Jest to pająk dość niewielki, gdyż nie osiąga wielkości 1 cm.

RODZINA: Nasosznikowate Pholcidae

W Polsce występują trzy gatunki z tej rodziny. Mają niewielkie, smukłe ciało i długie nogi. Charakterystycznym zachowaniem jest opieka nad kokonem z jajami, który samica nosi ze sobą.

Nasosznik drobny Pholcus opilionoides

• Długość ciała: 4-5 mm

Nasosznik Pholcus sp.

• Długość ciała: 7-10 mm

RODZINA: Naśladownikowate Mimetidae

Guzoń pajęczarz Ero furcata

RODZINA: Obniżowate Liocranidae

Knapiatek brązowy Agroeca cf. brunnea

• Biotop: lasy, zarośla, ogrody, polany
• Sposób zdobywania pokarmu: aktywne polowanie na ofiarę

Pająki tego gatunku za dnia chowają się wśród roślinności i pod kawałkami drewna oraz kory. Charakterystyczne są ich kokony jajowe, które wyglądają jak biały kieliszek zawieszony wśród roślinności. Pająki budują je w nocy, a po ukończeniu snucia kokonu kamuflują go drobinkami piasku i patyczkami. Czasem samica pająka nie zdąży skończyć swojej pracy, pozostawiając złoże jaj niezabezpieczone dodatkową warstwą materiału. Taki biały kokon, ze względu na swój wyjątkowy wygląd nazywny jest on „latarnią wróżki”.

RODZINA: Omatnikowate Theridiidae

W Polsce występuje ponad 60 gatunków z tej rodziny. Są to dość małe pająki, często o dużym w stosunku do reszty ciała odwłoku. Konstruują nieregularne sieci.

Omatnik troskliwy Theridion pictum

• Biotop: lasy, łąki
• Sposób zdobywania pokarmu: sieć łowna

Parasteatoda cf. lunata

• Biotop: lasy, zadrzewienia, zarośla, ogrody
• Sposób zdobywania pokarmu: sieć łowna

Parasteatoda cf. tabulata

• Biotop: mury i ogrodzenia
• Sposób zdobywania pokarmu: sieć łowna

Phylloneta impressa/sisyphia

• Biotop: skraje lasów, nieużytki, zarośla, łąki
• Sposób zdobywania pokarmu: sieć łowna

Steatoda castanea

• Długość ciała: samica 6-7 mm, samiec 5-6 mm
• Uwagi do identyfikacji: przez środek odwłoka przechodzi jaśniejsza linia. Jaśniejsze linie widoczne są również po bokach odwłoka.
• Biotop: wnętrze i otoczenie siedlisk ludzkich
• Sposób zdobywania pokarmu: sieć łowna

Zawijak żółtawy Enoplognatha cf. ovata

• Biotop: skraje lasów, ogrody, zarośla, łąki, polany
• Sposób zdobywania pokarmu: sieć łowna

Zyzuś tłuścioch Steatoda bipunctata

• Uwagi do identyfikacji: zyzuś tłuścioch i Steatoda grossa są do siebie bardzo podobne. U zyzusia tłuściocha przeważnie widoczne są obrączki na odnóżach.
• Biotop: budynki i ich otoczenie

RODZINA: Osnuwikowate Linyphiidae

W Polsce stwierdzono występowanie aż 300 przedstawicieli tej rodziny. Są to dość małe pająki o podłużnych odwłokach. Mają osiem oczu ułożonych w dwóch rzędach na głowotłowiu. Wykorzystują swoje nici jako środek lokomocji i unoszą się na nich na wietrze.

Osnuwik pospolity Linyphia triangularis

• Uwagi do idyntyfikacji

• Biotop: ogrody, łąki, lasy, przydroża
• Sposób zdobywania pokarmu: płachtowata sieć łowna
• Zachowania i ciekawostki: płachtowata sieć łowna osnuwika przywodzi na myśl odwrócony spadochron. Do płachtowatej sieci rozwieszonej w poziomie schodzą pionowe pojedyńcze nici. Owady wpadają na pionowe nici i spadają na płachtę pod spodem. Na dole, pod siecią czeka na ofiarę pająk, który ma z tego miejsca dobry widok na to co się złapało, co zwiększa bezpieczeństwo jego samego.

Snówek okazały Neriene montana

Gongylidium cf. rufipes

• Biotop: lasy, najchętniej wilgotne
• Sposób zdobywania pokarmu: sieć łowna

Macrargus rufus

• Biotop: lasy, wrzosowiska

RODZINA: Pogońcowate Lycosidae

W Polsce żyje około 70 gatunków pogońcowatych, jednak wiele z nich bardzo trudno rozróżnić na pierwszy rzut oka, gdyż mają mało charakterystyczne ubarwienie i wzory na ciele. Często spotykanymi przedstawicielami tej rodziny są wałęsaki. Możemy je znaleźć w lasach oraz na terenach otwartych (łąki, torfowiska, itd.). Wiele z nich poluje aktywnie w dzień, chwytając owady, ale też inne pająki. Są to bardzo pożyteczne pająki, gdyż zjadają owady uważane za szkodniki w gospodarce rolnej i leśnej. Samice noszą na odwłoku kokony z jajami, przyczepione do kądziołków przędnych. A kiedy młode pajączki opuszczą kokon podróżują na odwłoku matki.

Krzeczek naziemnik Trochosa terricola
Krzeczek polny Trochosa ruricola

• Zachowania i ciekawostki: krzeczek naziemnik jest częstą ofiarą swędosza pajęczarza Anoplius viaticus. Owad ten należy do nastecznikowatych (Pompilidae). Samice paraliżują swoim jadem pająka, a następnie zaciągają go do norki, gdzie składają w nim pojedyncze jajo z którego wykluwa się larwa, która zjada pająka.

Korsarz piratnik Pirata piraticus

Wałęsaki Pardosa sp.

• Uwagi do identyfikacji:

• Biotop: dna lasów, łąki
• Sposób zdobywania pokarmu: aktywne polowanie na ofiarę
• Zachowania i ciekawostki: samica opiekują się kokonami z jajami nosząc je ze sobą.

Wałęsak leśny Pardosa lugubris

Wałesak zwyczajny Pardosa amentata

Wymyk lamparci Arctosa leopardus

Pogoniec łowczak Xerolycosa miniata

Pogoniec lesiec Xerolycosa nemoralis

RODZINA: Skakunowate Salticidae

Rodzina pająków potrafiących energicznie i szybko skakać, co wykorzystują zarówno polując na ofiarę, jak i uciekając przed niebezpieczeństwem. Do tej rodziny należą pająki z rodzaju Portia występujące m.in. w Chinach, niektórych krajach Afryki i w Australii, które uważane są za najinteligentniejszych przedstawicieli pajęczaków. Portia sp. polują na inne gatunki pająków wykorzystując różne strategie, jak na przykład poruszanie nićmi sieci ofiary w sposób sugerujący zaczepiony na przędzy liść lub trzęsienie nią w sposób imitujący uwięzionego w niej owada. Mogą też dyskretnie przecinać nici sieci ofiary torując sobie w ten sposób drogę do odpowiedniej lokalizacji z której oceniają że najskuteczniejszy będzie atak.

Skakunowate uważane są za najbardziej urocze pająki. Przez swoje duże oczy i różnorodność kolorów stały się modelami wielu fotografów. Fotografie pięknych skakunowatych można obejrzeć np. na stronie internetowej fotografki-amatorki z południowej Afryki Vidy Van Der Walt. Wśród jej najbardziej znanych zdjęć są fotografie pająka Oviballus vidae którego samica przypomina wyglądem owieczkę.

Drobnik krętowłosy Pseudeuophrys erratica

Dryguś zmienny Aelurillus v-insignitus

• Długość ciała: samica 5-7 mm, samiec 4-5 mm
• Biotop: piaszczyste i nasłonecznione tereny takie jak murawy kserotermiczne i wydmy śródleśne
• Sposób zdobywania pokarmu: aktywne polowanie na ofiarę

Lśniś Heliophanus sp.

Mocarek bury Ballus chalybeius

Naskocz okularowy Asianellus festivus

Neon reticulatus

Pyrgun nakrzewny (Pyrgun zwyczajny) Evarcha falcata

• Długość ciała: samica 6-8 mm, samiec 5 mm
• Biotop: lasy, parki, zacienione zarośla
• Sposób zdobywania pokarmu: aktywne polowanie na ofiarę

Pyrgun nazielny Evarcha arcuata

• Długość ciała: samica 6-8 mm, samiec 5-6 mm
• Biotop: skraje lasów, łąki, przydroża, nieużytki
• Sposób zdobywania pokarmu: aktywne polowanie na ofiarę
• Zachowania i ciekawostki: żywią się bezkręgowcami w swoim rozmiarze lub mniejszymi, w tym innymi pająkami.

Rozciągnik mchuś Marpissa muscosa

• Zachowania i ciekawostki: jest to jeden z trzech przedstawicieli z rodzaju Maripissa występujących w Polsce. Innym przedstawicielem rodzaju jest bardziej kolorowy rozciągnik natrzcinny.

Skakun arlekinowy Salticus scenicus

• Długość ciała: 5-7 mm
• Biotop: często ściany i mury ale też tereny dzikie
• Sposób zdobywania pokarmu: aktywne polowanie na ofiarę

Skakun zebra Salticus zebraneus

• Długość ciała: 3-4,5 mm
• Biotop: pnie drzew w lasach, zaroślach, na polanach i nieużytkach
• Sposób zdobywania pokarmu: aktywne polowanie na ofiarę

Skoczek łąkowy Attulus floricola

RODZINA: Spachaczowate Sparassidae

Spachacz zielonawy Micrommata virescens

RODZINA: Ślizgunowate Philodromidae

W Polsce stwierdzono 26 gatunków tej rodziny. Na zdobycz aktywnie polują wśród traw i niskiej roślinności.

Podłużnik długonogi Tibellus oblongus

• Długość ciała: 8-10 mm
• Uwagi do identyfikacji: jest to łatwo rozpoznawalny gatunek spośród ślizgunowatych. Ma on jasne ubarwienie i dwie charakterystyczne ciemne kropki na odwłoku. Dzięki kamuflującemu ubarwieniu może on skutecznie ukrywać się wśród roślinności.
• Biotop: skraje lasów, łąki, przydroża, nieużytki
• Sposób zdobywania pokarmu: aktywne polowanie na ofiarę

Ślizgun – grupa Philodromus aureolus

• Długość ciała: samica 4-6 mm, samiec 3,5-5 mm
• Biotop: lasy, zarośla
• Sposób zdobywania pokarmu: aktywne polowanie na ofiarę

Ślizgun borowy Philodromus margaritatus

• Długość ciała: samica 5-6 mm, samiec 4-5 mm

Ślizgun nieparek Philodromus dispar

• Długość ciała: samica 4-5 mm, samiec 4 mm
• Biotop: lasy, parki, ogrody, zarośla, zadrzewienia
• Sposób zdobywania pokarmu: aktywne polowanie na ofiarę

Ślizgun sosnowy Philodromus fuscomarginatus

• Długość ciała: 6-7 mm
• Biotop: lasy iglaste i mieszane
• Sposób zdobywania pokarmu: aktywne polowanie na ofiarę

Śmiertek leśnostepowy Thanatus sabulosus

Śmiertek piaskowy Thanatus arenarius

RODZINA: Śpiesznikowate Oxyopidae

Śpiesznikowate jest to rodzina bogato reprezentowana w tropikach. W Europie występują tylko trzy gatunki z rodziny, a w Polsce żyje tylko jeden jej przedstawiciel – śpiesznik rysień.

Śpiesznik rysień Oxyopes ramosus

• Uwagi do identyfikacji: śpiesznika łatwo poznać bo nietypowym wydłużonym głowotłowiu oraz charakterystycznym wzorze na odwłoku. Na nogach znajdują się długie kolce. Oczy ustawione są po jednej parze w czterech rzędach. Długość ciała wynosi ok. 8 mm.
• Biotop: nasłonecznione tereny otwarte (murawy kserotermiczne, wrzosowiska i nasłonecznione skraje lasów)
• Sposób zdobywania pokarmu: aktywne polowanie na ofiarę
  Poluje na swoje ofiary podkradając się do nich na małą odległość i szybko się na nie rzucając. Nie buduje sieci.

RODZINA: Topikowate Cybaeidae (Argyronetidae)

W Polsce występują trzy gatunki z tej rodziny, jednak najbardziej znanym i najczęściej spotykanym jest topik.

Topik Argyroneta aquatica

• Długość ciała: samica 8-15 mm, samiec 9-12 mm
• Uwagi do identyfikacji:
• Biotop: wody stojące i wolno płynące
• Sposób zdobywania pokarmu: aktywne polowanie na ofiarę
• Zachowania i ciekawostki: jest to jedyny pająk który żyje pod powierzchnią wody. Inne gatunki związane nurkują w celu zdobycia pokarmu, ale poza tym bytują na jej powierzchni. Taki tryb życia topika jest możliwy dzięki tworzeniu przez pająka baniek z powietrzem zwanych dzwonami. Topik żyje głównie w stawach w których może przyczepić swój dzwon do roślin wodnych. Aby utworzyć bańkę z powietrzem pająk tka płachtę pod wodą, do której następnie zbiera z powierzchni wody powietrze. W dzwonie mieszkalnym pająk może oddychać i zjadać tam upolowany pokarm. Żywi się podwodnymi owadami i innymi bezkręgowcami, ale też kijankami płazów i larwami ryb. Również rozród topika odbywa się wewnątrz dzwona z powietrzem, który w posiada dwie komory – w jednej komorze przebywa samica, a w drugiej kokony z jajami.

RODZINA: Trawnikowcowate Miturgidae

Trawnikowiec pospolity Zora spinimana

RODZINA: Ukośnikowate Thomisidae

Ukośnikowate są bardzo ciekawą rodziną, gdyż z wygląda przypominają trochę kraby. Polują aktywnie na ofiarę w czym pomagają im dwie pary przednich odnóży, które są zdecydowanie większe od tylnych. Większość z nich poluje na dość dużą zdobycz, którą paraliżuje ukąszeniem. Ukośnikowate mają dość dobry wzrok, jednak na niewielką odległość. Aktywne są w dzień. Na terenie Polski stwierdzono występowanie aż 40 gatunków z tej rodziny.

Bokochód pospolity Xysticus ulmi

• Długość ciała: samica 5-8 mm, samiec 3-4 mm
• Uwagi do identyfikacji: Na głowotułowiu ciemny trójkąt jest znacznie wydłużony. Ma lekko bardziej wydłużony odwłok niż inni przedstawiciele rodzaju. Ciemniejszy wzór na odwłoku otoczony jest ciemniejszą wyraźną linią. U samca dwie przednie pary nóg ciemne.
• Biotop: wilgotne łąki i brzegi wód
• Sposób zdobywania pokarmu: aktywne polowanie na ofiarę
• Zachowania i ciekawostki: prawdopodobnie u przodków tego gatunku samica zjadała samca pod obyciu kopulacji dlatego też samiec bokochoda pospolitego podczas kopulacji oplątuje samicę pojedynczymi nićmi, których rozerwanie nie jest dla samicy problemem. Samica następnie pilnuje kokonu z jajami, który rozgryza tuż przed wykluciem młodych.

Bokochód grzebieniasty Xysticus cristatus

• Długość ciała: samica 6-8 mm, samiec 3-5 mm
• Uwagi do identyfikacji: X. cristatus jest bardzo podobny do bokochoda pospolitego, jednak ciemny trójkąt na jego głowotłowiu jest krótszy (okło 2/3 długości głowotułowia), a jego zakończenie jest znacznie ciemniejsze niż reszta trójkąta. Ciemne obrzeżenie wzoru na odwłoku delikatne i przerywane.
• Biotop: wszędzie tam, gdzie występuje niska roślinność zielna, jednak niechętnie w miejscach zacienionych.  Jest to gatunek występujący w wielu siedliskach otwartych.
• Sposób zdobywania pokarmu: aktywne polowanie na ofiarę

Bokochód niepasek Spiracme striatipes (Xysticus striatipes)

• Długość ciała: samica 7-8 mm, samiec 4,5-6 mm
• Uwagi do identyfikacji: Ciemny wzór na odwłoku bez ciemnej otoczki. Na nogach podłużne pasy.

Bokochód śmiały Xysticus audax

Cofnik Diaea dorsata

• Długość ciała: samica 5-6 mm, samiec 3-4 mm
• Biotop: lasy (chętnie iglaste), parki, zadrzewienia, ogrody
• Sposób zdobywania pokarmu: aktywne polowanie na ofiarę

Krabek Ebrechtella tricuspidata

• Długość ciała: samica 5-6 mm, samiec 3-4 mm
• Uwagi do identyfikacji: samica tego gatunku ma ciało zielone z żółtym odwłokiem ozdobionym bordowym rysunkiem przypominającym w kształcie trójkąt. Samiec ma ciało brązowe, a odwłok żółtozielonkawy.
• Biotop: ciepłe skraje lasów i wilgotne łąki
• Sposób zdobywania pokarmu: aktywne polowanie na ofiarę

Heriaeus graminicola

• Długość ciała: samica 7-9 mm, samiec 4-5 mm
• Uwagi do identyfikacji: jest to zielony pająk, którego ciało pokryte jest białymi włoskami. Przez środek jego ciała biegnie jasna smuga, a u nasady odwłoka znajduje się różowa plamka.
• Biotop: mokradła, leśne polany i inne wilgotne tereny otwarte
• Sposób zdobywania pokarmu: aktywne polowanie na ofiarę
• Zachowania i ciekawostki: Heriaeus graminicola jest dość rzadkim gatunkiem, dlatego też został umieszczony na Czerwonej Liście w kategorii VU.

Kwietnik Misumena vatia

• Długość ciała: samica 7-10 mm, samiec 3-5 mm
• Uwagi do identyfikacji: samica ubarwiona jest na biało lub żółto, czasem z czerwonymi pasami po bokach odwłoka. Samiec jest ciemno ubarwiony.
  
• Biotop: suche i wilgotne łąki, skraje dróg, obrzeża lasów
• Sposób zdobywania pokarmu: aktywne polowanie na ofiarę
• Zachowania i ciekawostki: kwietnik jest najbardziej znany ze swojej metody polowania. Czatuje na zdobycz na kwiatach, przy czym samica dostosowuje swój kolor do gatunku kwiatu na którym się czai. Żółty barwnik przemieszcza się płycej lub głębiej wewnątrz skóry w wyniku czego samica staje się bardziej żółta lub bardziej biała. W razie potrzeby barwnik jest wydalany z organizmu z odchodami. Zmiana koloru ciała nie jest natychmiastowa, zajmuje pewien czas. Kwietnik poluje na bardzo różne ofiary, w tym na pszczoły i motyle. Po schwytaniu ofiary paraliżuje ją jadem i wysysa.
  

Pigrzyk Tmarus piger

Ukośnik Thomisus onustus

• Długość ciała: samca 7-10 mm, samiec 2-4 mm
• Uwagi do identyfikacji: samica tego gatunku jest podobna do samicy kwietnika, jednak ma inny kształt odwłoka – zakończony dwoma guzkami. Ubarwienie samicy to różne odcienie białego, żółtego i różowego. Samiec jest zwykle ciemno ubarwiony.
• Różnorodność ubarwienia ciała:

• Biotop: murawy i nasłonecznione łąki
• Sposób zdobywania pokarmu: aktywne polowanie na ofiarę

Zakorowiec płaski Coriarachne depressa

RODZINA: Zbrojnikowate Eutichuridae

Z rodziny zbrojnikowatych w Polsce występuje 7 gatunków, przy czym najbardziej znanym jest kolczak trawny oraz kolczak zbrojny.

Kolczak trawny Cheiracanthium erraticum

• Długość ciała: samica 10-15 mm, samiec 8-12 mm
• Biotop: łąki, polany, skraje lasów, nieużytki
  
• Sposób zdobywania pokarmu: aktywne polowanie na ofiarę

RZĄD: Kosarze Opiliones

Kosarze to niewielkie, sympatyczne pajęczaki, o długich nogach. Żywią się martwą materią organiczną lub drobnymi bezkręgowcami.

RZĄD: Kleszcze Ixodida

Kleszcze są chyba jedynymi przedstawicielami pajęczaków występujących na terenie Polski, których powinniśmy zdecydowanie unikać. W naszym kraju zidentyfikowano przynajmniej 19 gatunków kleszczy. Pajęczak ten wbija się w skórę w miękkim, ciepłym miejscu i pozostaje w nim, żywiąc się krwią nawet do 15 dni. Jeśli znajdziemy na sobie kleszcza powinniśmy do niezwłocznie usunąć. Kleszcze zarażają ludzi chorobami takimi jak borelioza i odkleszczowe zapalenie opon mózgowych.

Kleszcz pospolity Ixodes ricinus

Kleszcz łąkowy Dermacentor reticulatus

W przypadku pytań lub chęci podzielenia się informacjami na temat zawartości strony lub napotkanych w Chojnowskim PK gatunków prosimy o kontakt na adres: chojnowskipark@parkiotwock.pl.

MZPK nie wyraża zgody na wykorzystywanie zdjęć przez inne podmioty.

Źródła:

1. Lawrence Bee, Geoff Oxford, Helen Smith „Britain’s Spiders A Field Guide”
2. Barbara i Martin Baehr „Jaki to pająk”, seria: „Czy wiesz…”
3. Heiko Bellmann „Pająki i inne pajęczaki”, seria: „Spotkania z przyrodą”
4. Heiko Bellmann „Pająki. Najważniejsze gatunki krajowe”, seria: „Świat przyrody”
5. Justyna Kierat „Pająki w sieci i bez sieci”
6. Michael J. Roberts „Collins Field Guide to the Spiders of Britain and Northern Europe”
7. Marek Żabka „Pająki. Mordercy, kanibale i seksualni ekstremiści”
8. Strony:
   arachno.piwigo.com – Pająki Belgii i Francji
   ArachnoPhoto – Spiders of Europe
   Araneae – Spiders of Europe
   BioMap Baza Bioróżnorodności – Araneae
   BioLib.cz – Araneomorphae
   Czeskie Towarzystwo Arachnologiczne
   Danish Spisers from A to Z
   Eurospiders.com – European spider photos and facts
   Fotogalerie Arachnida
   galerie-insecte.org – Galeria świata owadów
   GBIF – Global Biodiversity Information Facility – Araneae
   iNaturalist – Pająki i inne pajęczaki na terenie Polski
   Insektarium.net
   Jumping spiders (Arachnida: Araneae: Salticidae) of the world
   Słownik anglojęzycznych terminów związanych z pająkami
   Spiders of North-West Europe
   Spiders of NW-Europe – Thumbnail pictures grouped by family
   Wikipedia – Pająki Polski