Motyle dzienne (Rhopalocera) Chojnowskiego PK
W latach 2018-2021 w Chojnowskim Parku Krajobrazowym zaobserwowano 51 gatunków motyli dziennych. Do najcenniejszych gatunków motyli występujących na terenie Parku zaliczyć można pazia królowej Papilio machaon, czerwończyka nieparka Lycaena dispar, czerwończyka fioletka Lycaena helle i modraszka telejusa Phenagris teleius. Niestety nawet na terenach chronionych, takich jak park krajobrazowy gatunki motyli dziennych znikają w wyniku utraty siedlisk poprzez zmiany w użytkowaniu ziemi. Użytkowanie pastwiskowe zostaje zarzucone i tereny te zarastają lub zostają zabudowane. Zmiany klimatu oraz działalność człowieka powoduje też zanikanie terenów podmokłych. Do innych zagrożeń oddziaływających na motyle dzienne na terenie krajów Unii Europejskiej są: zmiany w sposobie prowadzenia gospodarki leśnej (brak odpowiednich śródleśnych terenów otwartych), zmiana przeznaczenia terenów pod turystykę i rekreację, zanieczyszczenie środowiska, pożary oraz gatunki obce. Stwierdzono że 9% gatunków motyli dziennych jest zagrożona wyginięciem, a w przypadku niemal 1/3 gatunków obserwuje się niebezpieczny spadek liczebności. Bardzo znaczący jest fakt, że największa różnorodność gatunków motyli występuje na terenach górskich południowej Europy, natomiast większość zagrożonych gatunków jest ograniczona do części Centralnej i Wschodniej Europy.
Rząd: Motyle (łuskoskrzydłe) Lepidoptera
Motyle w swoim cyklu rozwojowym przechodzą przeobrażenie zupełne. Samica składa jaja z których wykluwa się larwa (gąsienica), która rośnie, a z czasem nieruchomieje i zmienia się w poczwarkę. Wewnątrz poczwarki zachodzi przemiana owada w postać dorosłą (imago). Motyl po opuszczeniu poczwarki zanim będzie mógł latać musi wyschnąć i rozprostować skrzydła.
Motyle dzienne Rhopalocera
Motyle dzienne charakteryzują się buławkowato zakończonymi czułkami. Na terenie Polski tylko koło 5% motyli są to gatunki zaliczane do Rhopalocera, jednak z powodu swojego dziennego trybu życia są bardziej rozpoznawalne niż motyle nocne, czyli ćmy.
Rodzina: Bielinkowate Pieridae
Bielinkowate charakteryzują się jasnymi, przeważnie białymi skrzydłami. Występują również gatunki zabarwione na żółto lub pomarańczowo. Bielinkowate są najbardziej znane jako szkodniki roślin kapustowatych i motylkowatych, na których żerują ich gąsienice. Jednym z najatrakcyjniejszych przedstawicieli tej rodziny jest latolistek cytrynek, którego możemy obserwować już wczesną wiosną.
Bielinek bytomkowiec Pieris napi
- Wygląd imago: biały motyl z ciemnymi znaczeniami, dodatkowo pojawiają się odcienie szarości i żółci
Samiec: na wierzchniej stronie przedniego skrzydła pojedyncza czarna plamka, u I pokolenia może nie być widoczna
Samica: na wierzchniej stronie przedniego skrzydła dwie plamki - Cechy charakterystyczne: od innych najczęściej obserwowanych bielinków odróżnia go ciemnoszary kolor wzdłuż żyłek na spodniej stronie tylnego skrzydła
- Biotop: lasy i ich skraje, polany, łąki, pola uprawne, nieużytki
- Terminy aktywności motyli:
I pokolenie połowa IV do połowy VI – mniejsze z ciemniejszymi znaczeniami na spodniej stronie skrzydeł
II pokolenie początek VII do połowy VIII – większe niże I pokolenie
Po przeobrażeniu w postać imago żyje około 2 tygodnie. - Zimuje: poczwarka
- Rośliny do których chętnie przylatują imago: motyle nie wykazują preferencji do konkretnych roślin
- Rośliny żywicielskie gąsienic: rośliny z rodziny kapustowatych (krzyżowych), w tym kapusta Brassica sp., czosnaczek pospolity Alliaria petiolata, tasznik pospolity Capsella bursa-pastoris, rzeżucha łąkowa Cardamine pratensis, rzeżucha niecierpkowa Cardamine impatiens, rzodkiew Raphanus sp., gorczyca Sinapis sp.
Rośliny żywicielskie gąsienic
Bielinek kapustnik Pieris brassicae
- Wygląd imago: biały motyl z ciemnymi znaczeniami, dodatkowo pojawiają się odcienie szarości i żółci
Samiec: na wierzchniej stronie przedniego skrzydła brak czarnych plamek
Samica: na wierzchniej stronie przedniego skrzydła dwie plamki - Cechy charakterystyczne: od innych najczęściej obserwowanych bielinków odróżnia go wyraźnie większy rozmiar ciała oraz czarny brzeg wewnętrznej strony przedniego skrzydła, który sięga niżej niż np. u bielinka rzepnika
- Biotop: lasy, pola uprawne, nieużytki
- Terminy aktywności motyli:
I pokolenie początek V do połowy VI – ciemna plama na czubku wewnętrznej strony przedniego skrzydła na brzegu przejaśniona (przyprószona na biało)
II pokolenie początek VII do połowy IX – ciemna plama na czubku wewnętrznej strony przedniego skrzydła intensywnie czarna
Po przeobrażeniu w postać imago żyje około 4 tygodnie. - Zimuje: poczwarka
- Rośliny do których chętnie przylatują imago: kwiaty koloru różowego i fioletowego, szczególnie do koniczyny łąkowej Trifolium pratense
- Rośliny żywicielskie gąsienic: głównie rośliny z rodziny kapustowatych (krzyżowych), najchętniej różne odmiany kapusty warzywnej Brassica oleracea, rzepak Brassica napus, rzodkiew świrzepa Raphanus raphanistrum, gorczyca polna Sinapis arvensis
Rośliny żywicielskie gąsienic
Bielinek rukiewnik (d. białawiec rukiewnik) Pontia edusa
- Wygląd imago: biały motyl z czarnymi i ciemnozielonymi znaczeniami, dodatkowo pojawiają się odcienie żółci
Samiec: mniej widoczne ciemne znaczenia na wierzchniej stronie skrzydeł
Samica: widoczne ciemne plamy na wierzchniej stronie skrzydeł, szczególnie na drugiej parze skrzydeł - Cechy charakterystyczne: wyraźnie różni się wyglądem od innych polskich bielinków, jednak można go pomylić z samicą zorzynka rzeżuchowca, która ma mniej wyraźne i delikatniejsze znaczenia na skrzydłach
- Biotop: pola uprawne, łąki kserotermiczne, przydroża
- Terminy aktywności motyli: połowa IV do połowy X
I pokolenie koniec IV do początku VI
II pokolenie początek VII do połowy VIII – osobniki drugiego i następnych pokoleń mają mniej intensywnie ubarwiony spód skrzydeł
III pokolenie czasem się pojawia i wtedy jest to przełom IX i X - Zimuje: poczwarka
- Rośliny do których chętnie przylatują imago: kwiaty koloru białego, żółtego i fioletowego, szczególnie do chabra nadreńskiego Centaurea stoebe, jasieńca piaskowego Jasione montana, ostrożenia polnego Cirsium arvense, goździka kartuzka Dianthus carthusianorum, świerzbicy polnej Knautia arvensis
- Rośliny żywicielskie gąsienic: stulicha psia Descurainia sophia, stulisz Loesela Sisymbrium loeselii, rezeda żółta Reseda lutea, czasem też smagliczka Alyssum sp., gęsiówka Arabis sp., gorczyca Sinapis sp., tobołki Thlaspi sp.
- Zachowania i ciekawostki: gatunek ten wykazuje zachowania nietypowe dla bielinków, czyli odbywa migracje. Jest to gatunek dość pospolity w południowej i centralnej Europie. Migrujące z południa osobniki co roku zasilają populacje północnej Europy docierając nawet na południe Skandynawii. Bielinek prowadzi nomadyczny tryb życia, lata szybko poszukując roślin żywicielskich dla gąsienic.
W Europie występuje bliźniaczy do tego gatunek – rukiewnik zachodni Pontia daplidice. Ich zasięgi spotykają się w okolicy wschodniej granicy Francji. Rozróżnienie dwóch gatunków jest możliwe jedynie w wyniku badań genetycznych.
Bielinek rzepnik Pieris rapae
- Wygląd imago: biały motyl z ciemnymi znaczeniami, dodatkowo pojawiają się odcienie szarości i żółci
Samiec: na wierzchniej stronie przedniego skrzydła pojedyncza czarna plamka
Samica: na wierzchniej stronie przedniego skrzydła dwie plamki - Cechy charakterystyczne: najczęściej mylony z bielinkiem kapustnikiem; główną cechą po której można go odróżnić jest to że plama ciemna wierzchołkowa na przednim skrzydle jest przeważnie blada i nie sięga tak nisko jak u kapustnika
- Biotop: pola uprawne, ogrody, sady, nieużytki
- Terminy aktywności motyli: dorosłe osobniki występują w 2-3 pokoleniach
I pokolenie początek IV do początku VI
II pokolenie początek VII do początku X
Po przeobrażeniu w postać imago żyje około 3 tygodnie. - Zimuje: poczwarka
- Rośliny do których chętnie przylatują imago: motyle nie wykazują preferencji do konkretnych roślin
- Rośliny żywicielskie gąsienic: głównie rośliny z rodziny kapustowatych (krzyżowych), w tym kapusta warzywna Brassica oleracea, rzepak Brassica napus, rzodkiew zwyczajna Raphanus sativus, rzodkiew świrzepa Raphanus raphanistrum, gorczyca polna Sinapis arvensis, uczet barwierski Isatis tinctoria, stulisz lekarski Sisymbrium officinale, czosnaczek Alliaria sp., gęsiówka Arabis sp.
- Zachowania i ciekawostki: Motyle można obserwować najliczniej w miejscach uprawy kapustowatych, które są roślinami żywicielskimi gąsienic.
Rośliny żywicielskie gąsienic
Latolistek cytrynek (d. listkowiec cytrynek) Gonepteryx rhamni
- Wygląd imago: skrzydła mają charakterystyczny kształt przywodzący na myśl liść; na środku skrzydeł znajdują się niewielkie plamki, które od wierzchniej strony skrzydła mają kolor pomarańczowy, a od spodu brązowawy
Samiec: bardziej intensywnie ubarwione skrzydła; ich cytrynowy kolor najlepiej widoczny jest w locie, gdyż motyle rzadko można obserwować w spoczynku z rozłożonymi na boki skrzydłami
Samica: spód skrzydeł ubarwiony jest na kolor jasnożółty lub zielonkawy; wierzch skrzydeł jest jaśniejszy, białawy, co sprawia, że w locie można pomylić samicę latolistka z bielinkiem - Cechy charakterystyczne: zaostrzone brzegi skrzydeł oraz drobne plamki na środku każdego skrzydła
- Biotop: lasy, pola uprawne, ogrody, sady, nieużytki
- Terminy aktywności motyli: cały rok
I pokolenie – początek VII i po przezimowaniu od IV do połowy VI
Po przeobrażeniu (w VII) lata kilkanaście dni (około 2 tygodnie), po czym zapada z w stan odrętwienia letniego przypadający w największej części na VIII. Po kolejnym okresie aktywności który trwa mniej więcej od IX do XI zapada w sen zimowy.
Motyl dzięki przerwach w okresie aktywności po przeobrażeniu w postać imago żyje nawet 11-12 miesięcy. - Zimuje: imago
- Rośliny do których chętnie przylatują imago: motyle nie wykazują preferencji do konkretnych roślin
- Rośliny żywicielskie gąsienic: kruszyna pospolita Rhamnus frangula, szakłak pospolity Rhamnus cathartica
- Zachowania i ciekawostki: zimuje wśród opadłych liści. Przed zamarznięciem chroni go wzrost stężenia glikogenu w komórkach. Jest jednym z najwcześniej pojawiających się na wiosnę motyli, czasem jeszcze gdy leży śnieg. Dlatego też uważany jest za jeden ze zwiastunów wiosny.
Samiec
Samica
Rośliny żywicielskie gąsienic
Szlaczkoń siarecznik Colias hyale
- Wygląd imago: dominuje kolor żółty z elementami czerni, bieli i czerwieni
Samiec: żółty wierzch i spód skrzydeł
Samica: biały wierzch skrzydeł i zielonkawy spód - Cechy charakterystyczne: siarecznik ma najbledszy odcień żółci spośród występujących na Mazowszu szlaczkoni; ma wyraźne czarne znaczenia jedynie na górnym końcu przedniego skrzydła.
Szlaczkonie szafraniec i sylwetnik są dużo intensywniej ubarwione, mają również czarną obwódkę na wierzchniej stronie skrzydeł. Torfowiec ma wyraźną różową obwódkę na skraju skrzydeł i nie występuje u niego delikatny rząd ciemnych kropek na spodzie skrzydełm który u siarecznika występuje w niedużej odległości od skraju skrzydła. - Biotop: łąki, przydroża, nieużytki
- Terminy aktywności motyli:
I pokolenie początek V do połowy VI
II pokolenie połowa VII do początku IX
Po przeobrażeniu w postać imago żyje około 3 tygodnie. - Zimuje: gąsienica
- Rośliny do których chętnie przylatują imago: najchętniej rośliny z rodziny motylkowatych (Fabaceae)
- Rośliny żywicielskie gąsienic: koniczyna biała Trifolium repens, koniczyna łąkowa Trifolium pratense, cieciorka pstra Securigera varia, komonica zwyczajna Lotus corniculatus, lucerna siewna Medicago sativa, lucerna nerkowata Medicago lupulina, wyka ptasia Vicia cracca, nostrzyk Melilotus sp.
Rośliny żywicielskie gąsienic
Wietek gorycznik Leptidea sinapis / Wietek irlandzki Leptidea juvernica
Wietek gorycznik
- Wygląd imago: biały kolor skrzydeł z delikatnymi szarymi znaczeniami
Samiec: plama na wierzchu przedniego skrzydła jest ciemnoszara
Samica: plama na wierzchu przedniego skrzydła jest jasnoszara - Cechy charakterystyczne: wydłużony kształt skrzydeł i długi odwłok
- Biotop: polany, skraje lasów, zręby
- Terminy aktywności motyli:
I pokolenie początek V do połowy VI
II pokolenie początek VII do połowy VIII
Po przeobrażeniu w imago żyje 2 tygodnie. - Zimuje: poczwarka
- Rośliny żywicielskie gąsienic: groszek żółty, komonica pospolita, wyka
Wietek irlandzki
- Wygląd imago: biały kolor skrzydeł z delikatnymi szarymi znaczeniami
Samiec: plama na wierzchu przedniego skrzydła jest ciemnoszara
Samica: plama na wierzchu przedniego skrzydła jest jasnoszara - Cechy charakterystyczne: wydłużony kształt skrzydeł i długi odwłok
- Biotop: zarastające łąki
- Terminy aktywności motyli: początek IV do połowy VI
- Zimuje: poczwarka
- Rośliny żywicielskie gąsienic: groszek żółty, komonica pospolita, wyka, lucerna
Zorzynek rzeżuchowiec Anthocharis cardamines
- Wygląd imago: biały motyl z ciemnoszarymi i ciemnozielonymi znaczeniami, dodatkowo u samców pomarańczowe plamy
Samiec: charakterystyczne pomarańczowe plamy na końcach przednich skrzydeł
Samica: ciemnoszare końce przednich skrzydeł - Cechy charakterystyczne: samiec bardzo łatwy do rozróżnienia dzięki pomarańczowym znaczeniom na końcach przednich skrzydeł; samica może być pomylona z samicą bielinka rukiewnika
- Biotop: podmokłe łąki, dukty leśne, skraje lasów, polany i zręby
- Terminy aktywności motyli:
I pokolenie od połowy IV do końca VI
Po przeobrażeniu imago żyje do 4 tygodni. - Zimuje: poczwarka
- Rośliny do których chętnie przylatują imago: motyle żywią się nektarem wielu gatunków kwiatów, często tych samych z których korzystają gąsienice
- Rośliny żywicielskie gąsienic: kapustowate, np. czosnaczek pospolity Alliaria petiolata, rzeżusznik piaskowy Arabidopsis arenosa, rzeżucha łąkowa Cardamine pratensis, urzet barwierski Isatis tinctoria, gęsiówka Arabis sp.
Rośliny żywicielskie gąsienic
Rodzina: Modraszkowate Lycaenidae
Modraszkowate jest to bardzo liczna rodzina motyli. Są one niewielkie i często jaskrawo ubarwione. Część gatunków na tylnych skrzydłach ma niewielki ogonek. Do tej rodziny zaliczamy gatunki chronione występujące na terenie Chojnowskiego Parku: czerwończyka nieparka Lycaena dispar, czerwończyka fioletka Lycaena helle i modraszka telejusa Phenagris teleius. Do niedawna na terenie ChPK obserwowano również modraszka nausitousa Phengaris nausithous.
Objęte ochroną modraszkowate
Czerwończyk fioletek Lycaena helle
W Polsce objęty ścisłą ochroną. Wymieniony również w załącznikach konwencji berneńskiej i dyrektywie siedliskowej.
- Wygląd imago: czerwono-czarne skrzydła z fioletowym nalotem; spodnia strona skrzydeł z czarnymi plamkami i pomarańczowymi przepaskami na brzegach
Samiec: intensywniej fioletowy nalot na skrzydłach
Samica: mniej intensywnie fioletowy nalot na skrzydłach niż u samca - Cechy charakterystyczne: fioletowy nalot na wierzchniej stronie skrzydeł i pomarańczowe przepaski na spodniej stronie skrzydeł
- Biotop: wilgotne doliny rzeczne i podmokłe łąki
- Terminy aktywności motyli:
I pokolenie cały V
II pokolenie cały VII
Po przeobrażeniu w postać imago żyje tylko 1 tydzień. - Zimuje: poczwarka
- Rośliny do których chętnie przylatują imago: rdest wężownik Polygonum bistorta, rzeżusznik piaskowy Arabidopsis arenosa, niezapominajka Myosotis sp.
- Rośliny żywicielskie gąsienic: rdest wężownik Polygonum bistorta, niektóre źródła podają również rdest żyworodny Polygonum viviparum i szczaw zwyczajny Rumex acetosa
- Zwyczaje i ciekawostki: ze względu na swoje preferencje co do siedliska przetrwanie tego gatunku jest zagrożone. Tereny te podlegają zarastaniu, wysuszeniu i zabudowie. Do tego poszczególne populacje fioletków stają się izolowane od siebie.
Rośliny żywicielskie gąsienic
Czerwończyk nieparek (czerwończyk większy) Lycaena dispar
W Polsce objęty ścisłą ochroną.
- Wygląd imago: przeważa kolor czerwonopomaraczowy z ciemnymi znaczeniami; tylne skrzydło na spodzie jest zabarwione na błękit
Samiec: na wierzchniej stronie przedniego skrzydła pojedyncza czarna plamka
Samica: na wierzchniej stronie skrzydeł ciemne wzory i plamki - Cechy charakterystyczne: na spodniej stronie tylnego skrzydła przy brzegu pomarańczowe plamy układają się w pas
Samce i samice można pomylić z czerwończykiem dukacikiem, gdyż wierzch skrzydeł jest bardzo podobny. U samca nieparka na przednim skrzydle na wierzchniej stronie jest czarna plamka, która pozwala na rozróżnienie osobników tej płci. U samic niezbędne jest zaobserwowanie strony spodniej skrzydeł. - Biotop: podmokłe łąki, skraje lasów
- Zagrożenia: osuszanie łąk, melioracje
- Terminy aktywności motyli:
I pokolenie połowa VI do końca VII, czasem do początku VIII
II pokolenie czasem występuje w VIII
Po przeobrażeniu w postać imago żyje 3-5 tygodni. - Zimuje: gąsienica
- Rośliny do których chętnie przylatują imago: krwawnica pospolita Lythrum salicaria, ostrożeń błotny Cirsium palustre, ostrożeń polny Cirsium arvense, chaber łąkowy Centaurea jacea, jastrun właściwy Leucanthemum vulgare, jasieniec piaskowy Jasione montana
- Rośliny żywicielskie gąsienic: szczaw wodny Rumex aquaticus, szczaw lancetowaty Rumex hydrolapathum, szczaw gajowy Rumex sanguineus oraz inne gatunki szczawi
Modraszek telejus Phengaris teleius
W Polsce objęty ścisłą ochroną.
- Wygląd imago: ubarwienie skrzydeł błękitnofioletowe, spód skrzydeł beżowy z błękitnym przyprószeniem u nasady
Samiec: czarne obramowanie skrzydeł bledsze i węższe niż u samicy, a czarne kropki na wierzchu skrzydła mniej widoczne
Samica: na niebieskim tle u samicy występują wyraźne ciemne obrzeżenia i czarne plamy - Cechy charakterystyczne: najbardziej podobny do telejusa jest modraszek nausitous (niegdyś występował na terenie Chojnowskiego PK), jednak telejus na spodniej stronie skrzydeł ma dodatkowe czarne kropki. Do telejusa podobny jest również dużo rzadszy na Mazowszu modraszek alkon.
- Biotop: bagna i podmokłe łąki
- Zagrożenia: intensyfikacja rolnictwa, osuszanie łąk, nieodpowiednie terminy koszenia łąk, użytkowanie ciężkiego sprzętu podczas koszenia
- Terminy aktywności motyli:
I pokolenie od końca VI do końca VIII
Po przeobrażeniu w postać imago żyje 2 tygodnie. - Zimuje: gąsienica
- Rośliny do których chętnie przylatują imago: krwiściąg lekarski Sanguisorba officinalis, czasem również wyka ptasia Vicia cracca, krwawnica pospolita Lythrum salicaria, głowienka pospolita Prunella vulgaris, sierpik barwierski Serratula tinctoria, bukwica zwyczajna Betonica officinalis
- Rośliny żywicielskie gąsienic: krwiściąg lekarski Sanguisorba officinalis
- Zachowania i ciekawostki: do przetrwania gatunku poza rośliną żywicielską niezbędnym elementem są mrówki wścieklice. To w ich gnieździe wychowują się larwy modraszka telejusa.
Na terenie Chojnowskiego Parku na podobnych siedliskach obserwowany był również modraszek nausitous Phengaris nausithous, jednak najprawdopodobniej wyginął na tym terenie z powodu utraty odpowiednich siedlisk poprzez zarzucenie ich użytokowania i ich zarastanie.
Rośliny żywicielskie gąsienic
Pozostałe modraszkowate obserwowane w Chojnowskim PK
Czerwończyk dukacik Lycaena virgaureae
- Wygląd imago: przeważa kolor czerwonopomaraczowy z ciemnymi znaczeniami; tylne skrzydło na spodzie pomarańczowe z białymi plamkami
Samiec: na wierzchniej stronie przedniego skrzydła pojedyncza czarna plamka
Samica: na wierzchniej stronie skrzydeł ciemne wzory i plamki - Cechy charakterystyczne: pomarańczowy spód skrzydeł z białymi plamkami
Samce i samice można pomylić z czerwończykiem nieparkiem, gdyż wierzch skrzydeł jest bardzo podobny. Skrzydła samca są jednolicie pomarańczowe, bez plamek, czym różni się od nieparka. U samic niezbędne jest zaobserwowanie strony spodniej skrzydeł. - Biotop: skraje lasów i polany
- Terminy aktywności motyli:
I pokolenie od połowy VI do połowy VIII
Po przeobrażeniu w postać imago żyje 5 tygodni. - Zimuje: jajo
- Rośliny do których chętnie przylatują imago: jastrun właściwy Leucanthemum vulgare, krwawnik pospolity Achillea millefolium, ostrożeń polny Cirsium arvense, macierzanka piaskowa Thymus serpyllum, wrotycz pospolity Tanacetum vulgare, nawłoć pospolita Solidago virgaurea, nawłoć kanadyjska Solidago canadensis
- Rośliny żywicielskie gąsienic: szczaw zwyczajny Rumex acetosa, szczaw polny Rumex acetosella
Czerwończyk uroczek Lycaena tityrus
- Wygląd imago: wierzch skrzydeł brązowofioletowy z czarnymi plamkami, spód beżowy z czarnymi plamkami z mało wyraźną jasną obwódką, po wierzchniej i spodniej stronie na brzegu są pomarańczowe plamki
Samiec: wierzch jednolicie ubarwiony z mniej lub bardziej widocznymi pomarańczowymi plamkami na brzegu skrzydeł; spód skrzydeł bardziej szarawy
Samica: na wierzchniej stronie pomarańczowy kolor u nasady skrzydeł, na spodniej stronie górnego skrzydła pomarańczowe zabarwienie; spód skrzydeł bardziej ochrowy - Cechy charakterystyczne: mniejszy rozmiar ciała niż czerwończyka zamgleńca
- Biotop: suche łąki, przydroża, polany leśne i skraje lasów
- Terminy aktywności motyli:
I pokolenie połowa V do końca VI
II pokolenie połowa VII do końca VIII
Po przeobrażeniu w postać imago żyje 2 tygodnie. - Zimuje: gąsienica
- Rośliny do których chętnie przylatują imago: krwawnik pospolity Achillea millefolium, pyleniec pospolity Berteroa incana, macierzanka piaskowa Thymus serpyllum, wrotycz pospolity Tanacetum vulgare, nawłoć pospolita Solidago virgaurea, jasieniec piaskowy Jasione montana, sadziec konopiasty Eupatorium cannabinum
- Rośliny żywicielskie gąsienic: szczaw zwyczajny Rumex acetosa, szczaw polny Rumex acetosella
Czerwończyk zamgleniec Lycaena alciphron
- Wygląd imago: wierzchnia strona skrzydeł czerwona przykryta fioletową mgiełką, spód skrzydeł beżowy (górne skrzydło z pomarańczowym nalotem, dolne z pomarańczową przepaską) z czarnymi kropkami otoczonymi czasem jasną obwódką
Samiec: wierzchnia strona skrzydeł jaśniejsza z wyraźnie bardziej przebijającym się odcieniem czerwieni; na brzegu tylnego skrzydła czasem widoczny pomarańczowy pas
Samica: wierzchnia strona skrzydeł ciemniejsza, bardziej brązowa, czasem z przebijającymi się czerwonymi plamami; na brzegu tylnego skrzydła wyraźnie widoczny pomarańczowy pas - Cechy charakterystyczne: większy rozmiar ciała niż uroczka
- Biotop: wilgotne łąki, polany leśne
- Terminy aktywności motyli:
I pokolenie od początku VI do końca VII - Zimuje: gąsienica
- Rośliny do których chętnie przylatują imago: najczęściej macierzanka piaskowa Thymus serpyllum, jastrun właściwy Leucanthemum vulgare
- Rośliny żywicielskie gąsienic: szczaw zwyczajny Rumex acetosa, szczaw polny Rumex acetosella
Czerwończyk żarek Lycaena phlaeas
- Wygląd imago: wierzch przednich skrzydeł intensywnie pomarańczowy z ciemnym obrzeżeniem i plamkami, wierzch dolnego ciemnoszary z pomarańczowym przepasaniem
Samiec: górny brzeg przedniego skrzydła bardziej zaostrzony
Samica: bardziej zaokrąglony brzeg przedniego skrzydła - Cechy charakterystyczne: kontrastowe ubarwienie wierzchu skrzydeł oraz jednolicie płowoszary spód tylnego skrzydła. Tylne skrzydło z delikatnym ogonkiem.
- Biotop: polany leśne, nieużytki
- Terminy aktywności motyli:
I pokolenie początek V do połowy VI
II pokolenie początek VII do końca VIII
Po przeobrażeniu w postać imago żyje 3 tygodnie. - Zimuje: gąsienica
- Rośliny do których chętnie przylatują imago: krwawnik pospolity Achillea millefolium, macierzanka piaskowa Thymus serpyllum, jasieniec piaskowy Jasione montana
- Rośliny żywicielskie gąsienic: szczaw polny Rumex acetosella, szczaw kędzierzawy Rumex crispus, szczaw zwyczajny Rumex acetosa, rdesty Polygonum sp.
- Zachowania i ciekawostki: najczęściej obserwowany czerwończyk. Poza tym, że występuje w różnych otwartych i półotwartych siedliskach, to również w miastach. Jedyny czerwończyk który nie ma wyraźnego dymorfizmu płciowego.
Rośliny żywicielskie gąsienic
Modraszek iglicznik (modraszek agestis) Aricia agestis
- Wygląd imago: wierzch skrzydeł brunatny; obie pary skrzydeł z rzędem pomarańczowych plamek na brzegu
Samiec: mniejszy od samicy, na wierzchu przedniego skrzydła może mieć sześć plam ale często ma mniej, od 2 do 5
Samica: trochę większa od samca, na wierzchu przedniego skrzydła ma sześć pomarańczowych plam
Osobniki I pokolenia mają szary spód skrzydeł, a u II pokolenia odcień spodu skrzydeł ma odcień bardziej brązowy. - Cechy charakterystyczne: układ czarnych plam na spodzie skrzydeł oraz pomarańczowe plamy na wierzchniej stronie skrzydeł
- Biotop: suche łąki, zręby, wrzosowiska
- Terminy aktywności motyli:
I pokolenie połowa V do końca VI
II pokolenie połowa VII do początku IX - Zimuje: gąsienica
- Rośliny do których chętnie przylatują imago: pyleniec pospolity Berteroa incana, macierzanka piaskowa Thymus serpyllum, jasieniec piaskowy Jasione montana, sadziec konopiasty Eupatorium cannabinum, przetacznik kłosowy Veronica spicata
- Rośliny żywicielskie gąsienic: iglica pospolita Erodium cicutarium, bodziszek kosmaty Geranium molle, bodziszek drobny Geranium pusillum, bodziszek porozcierany Geranium dissectum, posłonek rozesłany Helianthemum nummularium
Rośliny żywicielskie gąsienic
Modraszek argiades Cupido argiades
- Wygląd imago: jednolicie ubarwiony wierzch skrzydeł, spód błękitno-beżowy z 2-3 pomarańczowymi plamami
Samiec: intensywnie błękitnofioletowy kolor wierzchniej strony skrzydeł, w II i III pokoleniu ciemniejszy odcień błękitu
Samica: wierzch skrzydeł ciemnobrązowy często z niebieskim odcieniem u nasady skrzydeł; na dole tylnego skrzydła czasem widoczne jasne plamki - Cechy charakterystyczne: modraszka argiadesa wyróżnia ogonek na tylnym skrzydle oraz 2-3 pomarańczowe plamki na wysokości ogonka na spodzie tylnego skrzydła
- Biotop: skraje lasów, polany
- Terminy aktywności motyli: początek V do połowy VIII
I pokolenie koniec IV do początku VI
II pokolenie koniec VI do początku VIII
III pokolenie czasem występuje od końca VIII do IX
Po przeobrażeniu w postać imago żyje do 4 tygodni. - Zimuje: gąsienica
- Rośliny do których chętnie przylatują imago: najchętniej żółte kwiaty z rodziny motylkowych; koniczyna łąkowa Trifolium pratense, koniczyna drobnogłówkowa Trifolium dubium, lucerna nerkowata Medicago lupulina, lucerna siewna Medicago sativa, komonica zwyczajna Lotus corniculatus, komonica błotna Lotus uliginosus, nawłoć pospolita Solidago virgaurea, komonica pospolita Lotus corniculatus
- Rośliny żywicielskie gąsienic: komonica zwyczajna Lotus corniculatus, komonica błotna Lotus uliginosus, lucerna nerkowata Medicago lupulina, lucerna siewna Medicago sativa, koniczyna łąkowa Trifolium pratense, koniczyna drobnogłówkowa Trifolium dubium
Rośliny żywicielskie gąsienic
Modraszek ikar (mnogooczak ikar) Polyommatus icarus
- Wygląd imago: błękitne ubarwienie wierzchniej strony skrzydeł, spodnia strona stonowana z licznymi ciemnymi kropkami i rzędem pomarańczowych plamek przy skrajnym brzegu skrzydła
Samiec: jednolicie błękitny wierzch skrzydeł z delikatną czarną obwódką
Samica: ciemniejsza od samca z czarnym obrzeżeniem wierzchniej strony skrzydeł oraz drobnymi pomarańczowymi kropkami przy brzegach - Cechy charakterystyczne: samce są często widoczne z daleka dzięki pięknej barwie wierzchniej strony skrzydeł. Można ikara jednak pomylić z innymi rzadszymi modraszkami. Najbardziej charakterystyczną cechą jest czarna kropka w przedniej części spodniej strony przedniego skrzydła, która nie występuje u podobnych gatunków.
- Biotop: łąki, przydroża, nieużytki
- Terminy aktywności motyli:
I pokolenie koniec V do końca VI
II pokolenie połowa VII do początku IX
Po wyjściu z poczwarki imago modraszka ikara żyje 3-5 tygodni. - Zimuje: gąsienica
- Rośliny żywicielskie gąsienic: komonica, lucerna, koniczyna
- Zachowania i ciekawostki: modraszek ikar jest jednym z najpospolitszych modraszków, jednak w ciągu ostatniego stulecia jego populacja w Europie i Azji zmniejszyła się o około 3/4. Zapewne jest to związane ze znikaniem pastwisk na których rosła komonica zwyczajna.
Rośliny żywicielskie gąsienic
Modraszek korydon (mnogooczak korydon) Lysandra coridon
- Wygląd imago: spód skrzydeł brązowy z czarnymi i pomarańczowymi plamami i białymi przejaśnieniami
Samiec: wierzch skrzydeł jasnobłękitny z czarnoszarymi, rozmytymi brzegami
Samica: szarobrązowy wierzch skrzydeł z biało-pomarańczowymi plamkami na brzegu tylnego skrzydła - Cechy charakterystyczne: samce z wierzchu bardzo jasne, niemal biały jest również spód przedniej pary skrzydeł
- Biotop: suche łąki, polany, przydroża i przytorza
- Zagrożenia: naturalna sukcesja, zabudowa na nieużytkach
- Terminy aktywności motyli:
I pokolenie początek VII do końca VIII
Po przeobrażeniu w postać imago żyje co najmniej 4 tygodnie. - Zimuje: jajo
- Rośliny żywicielskie gąsienic: traganek, konikleca, koniczyna, cieciorka pstra, wyka
Rośliny żywicielskie gąsienic
Modraszek wieszczek (modraszek kruszyniak) Celastrina argiolus
- Wygląd imago: jednolicie ubarwiony błękitny wierzch skrzydeł, jak i ich spód; do tego na spodzie skrzydeł czarne plamki
Samiec: intensywnie błękitny wierzch skrzydeł
Samica: skrzydła z czarnym, dość grubym obrzeżeniem - Cechy charakterystyczne: jednolicie ubarwiony wierzch i spód skrzydeł
- Biotop: lasy liściaste i mieszane, wrzosowiska, zręby
- Terminy aktywności motyli:
I pokolenie połowa IV do początku VI
II pokolenie koniec VI do połowy VIII
Po przeobrażeniu w postać imago żyje 3 tygodnie. - Zimuje: poczwarka
- Rośliny żywicielskie gąsienic: wrzos, kruszyna pospolita, szakłak, malina
Rośliny żywicielskie gąsienic
Ogończyk dębowiec (pazik dębowiec) Favonius quercus
- Wygląd imago: wierzch skrzydeł granatowo-czarny, spód popielaty z charakterystycznymi białymi pasami i czerwonymi oczkami u nasady tylnego skrzydła
Samiec: jednolicie ciemny wierzch skrzydeł
Samica: wierzch skrzydeł czarny z granatowymi plamkami na przednim skrzydle - Cechy charakterystyczne: łatwo odróżnić go od innych ogończyków po intensywnym ubarwieniu wierzchniej strony skrzydeł oraz po wzorze na spodzie skrzydeł
- Biotop: lasy liściaste i polany
- Terminy aktywności motyli:
I pokolenie od początku VI do końca VIII
Po przeobrażeniu w postać imago żyje 5-6 tygodni. - Zimuje: jajo
- Rośliny żywicielskie gąsienic: dąb
- Zachowania i ciekawostki: dość pospolity ale rzadko obserwowany, gdyż przebywa najczęściej w koronach dębów
Rośliny żywicielskie gąsienic
Ogończyk ostrokrzewowiec Fixsenia ilicis
- Wygląd imago: wierzch skrzydeł ciemnobrązowy z pomarańczowym przejaśnieniem na przednim skrzydle; spód skrzydeł beżowy z białymi i pomarańczowymi plamkami
Samiec: plamy na wierzchu skrzydeł bardziej intensywnie ubarwione
Samica: plamy na wierzchu skrzydeł bardziej stonowane - Cechy charakterystyczne: charakterystyczny układ pomarańczowych plamek na spodzie tylnego skrzydła
- Biotop: lasy liściaste, skraje lasów i polany
- Terminy aktywności motyli: koniec V do początku VIII
Po przeobrażeniu w postać imago żyje 3 tygodnie. - Zimuje: jajo
- Rośliny żywicielskie gąsienic: dąb
Rośliny żywicielskie gąsienic
Ogończyk wiązowiec Satyrium w-album
- Wygląd imago: wierzch skrzydeł ciemnobrązowy, spód beżowy z białymi i pomarańczowymi plamami
Samiec: po wewnętrznej stronie skrzydeł w górnej ich części przejaśnienie, ogonek krótszy
Samica: jednolicie ubarwiona z dłuższym od samca ogonkiem - Cechy charakterystyczne: biały pas na spodzie skrzydła tworzy podwójny zyg zag w kształcie położonej na boku litery „W”
- Biotop: wilgotne lasy liściaste, skraje lasow i polany
- Terminy aktywności motyli:
I pokolenie od połowy VI do połowy VIII
Po przeobrażeniu w postać imago żyje około 3 tygodnie w przypadku samców i do 6 tygodni w przypadku samic. - Zimuje: jajo
- Rośliny żywicielskie gąsienic: wiąz
Rośliny żywicielskie gąsienic
Pazik brzozowiec Thecla betulae
- Wygląd imago:
- Cechy charakterystyczne:
- Biotop:
- Terminy aktywności motyli:
- Zimuje:
- Rośliny żywicielskie gąsienic:
- Zachowania i ciekawostki:
Zieleńczyk ostrężyniec Callophrys rubi
- Wygląd imago: samce i samice zieleńczyków są bardzo trudne do rozróżnienia, ubarwione są niemal identycznie
- Cechy charakterystyczne: dzięki zielonemu zabarwieniu spodniej części skrzydeł nie do pomylenia z innymi polskimi motylami
- Biotop: widne lasy liściaste, skraje lasów, zręby i wrzosowiska
- Terminy aktywności motyli:
I pokolenie od początku IV do końca VI
Po przeobrażeniu w postać imago żyje do 5 tygodni. - Zimuje: poczwarka
- Rośliny żywicielskie gąsienic: dereń świdwa, borówka czarna i bagienna, janowiec, sparceta, koniczyna, kruszyna pospolita
- Zachowania i ciekawostki: zieleńczyki najłatwiej zaobserwować wczesną wiosną, kiedy są lepiej widoczne wśród suchej roślinności. Wewnętrzną stronę skrzydeł tego motyla można zobaczyć właściwie tylko w locie. Ma ona zabarwienie ciemno brązowe.
Rośliny żywicielskie gąsienic
Rodzina: Rusałkowate Nymphalidae
Rusałkowate jest to największa rodzina motyli dziennych. Poza najbardziej znanymi gatunkami takimi jak rusałka pawik i rusałka pokrzywnik , do rusałek zaliczamy m.in. perłowce, dostojki i przeplatki. Rusałkowate mogą mieć dość spore rozmiary, jak np. mieniak strużnik (rozpiętość skrzydeł do 70 mm), jak i być bardzo niewielkie jak np. strzępotek ruczajnik (rozpiętość skrzydeł około 30 mm).
Dostojka dia Boloria dia
- Wygląd imago: wierzch skrzydeł pomarańczowy z czarnymi przepaskami i kropkami. Na spodzie skrzydeł brązowo-biały wzór z fioletowymi akcentami.
Samiec i samica są do siebie bardzo podobne. - Cechy charakterystyczne: patrząc na wierzchnią stronę skrzydeł można ją odróżnić od innych dostojek po plamkach po środku tylnych skrzydeł. Są one stosunkowo duże i okrągłe. Górny brzeg tylnego skrzydła lekko zaostrzony.
- Biotop: skraje lasów, polany
- Terminy aktywności motyli:
I pokolenie koniec IV do połowy VI
II pokolenie początek VII do końca VIII
III pokolenie czasem się pojawia we IX i X
Po przeobrażeniu w postać imago żyje 3 tygodnie. - Zimuje: gąsienica
- Rośliny żywicielskie gąsienic: malina, głowienka pospolita
Dostojka ino Brenthis ino
- Wygląd imago: wierzch skrzydeł pomarańczowy z czarnymi przepaskami i kropkami. Na spodzie skrzydeł brązowo-biały wzór z fioletowymi akcentami i żółtym przejaśnieniem.
Samiec: zwykle mniejszy niż samica, tło skrzydeł bardziej jaskrawe
Samica: zwykle większa i ciemniejsza niż samiec - Cechy charakterystyczne: przejaśnienie na spodzie tylnego skrzydła
- Biotop: podmokłe łąki, skraje lasów
- Zagrożenia: osuszanie łąk, melioracje, zbyt częste koszenie łąk
- Terminy aktywności motyli:
I pokolenie od połowy VI do końca VII
Po przeobrażeniu w postać imago żyje 2 tygodnie. - Zimuje: gąsienica
- Rośliny żywicielskie gąsienic: wiązówka błotna, malina, jeżyna, krwiściąg lekarski
Rośliny żywicielskie gąsienic
Dostojka latonia (d. perłowiec mniejszy) Issoria lathonia
- Wygląd imago: wierzch skrzydeł pomarańczowy z czarnymi kropkami. Spód skrzydeł żółto-brązowy z dużymi białoperłowymi plamami.
Samiec: mniejszy od samicy
Samica: większa od samca i ma więcej zielonego zabarwienia na wierzchu skrzydeł - Cechy charakterystyczne: Duże białoperłowe plamy na spodniej stronie dolnego skrzydła.
- Biotop: pola uprawne, przydroża, nieużytki
- Terminy aktywności motyli:
I pokolenie koniec IV do końca V
II pokolenie koniec Vi do początku IV
Po przeobrażeniu w imago owad żyje 3 tygodnie. - Zimuje: gąsienica
- Rośliny żywicielskie gąsienic: fiołek, fiołek psi, sparceta
- Zachowania i ciekawostki: Lubi wygrzewać się na ziemi lub kamieniach. Migruje na spore odległości.
Perłowiec królewicz (d. dostojka malinowiec, perłowiec malinowiec) Argynnis paphia
- Wygląd imago: wierzch skrzydeł pomarańczowy z czarnym rysunkiem. Spodnia strona dolnego skrzydła z blado zielonym wzorem.
Samiec: na wierzchu przednich skrzydeł ma cztery poziome czarne pasy
Samica: ciemne plamy na wierzchu skrzydeł samic są większe, brak pasów na wierzchu przednich skrzydeł.
W niektórych populacjach występują samice o bledszych skrzydłach zabarwionych na niebiesko (f. valesina). - Cechy charakterystyczne: motyl o dużych rozmiarach; najłatwiej rozpoznać samca po czarnych pasach na wierzchu skrzydeł
- Biotop: polany, skraje lasów
- Terminy aktywności motyli:
I pokolenie od końca VI do początku IX
Po przeobrażeniu w postać imago malinowiec żyje 3-6 tygodni. - Zimuje: gąsienica
- Rośliny żywicielskie gąsienic: malina, fiołek, fiołek psi
Forma valesina
Dostojka selene (d. perłowiec selene) Boloria selene
- Wygląd imago: wierzch skrzydeł pomarańczowy z czarnym wzorem. Na spodzie pomarańczowo-biały wzór.
Samiec: bardziej jaskrawe tło skrzydeł niż u samicy
Samica: tło skrzydeł mniej jaskrawe, czasem ciemniejsze - Cechy charakterystyczne: na zewnętrznej stronie skrzydeł, przy brzegu pomarańczowe plamki od reszty pomarańczowego tła oddzielają ciemne strzałeczki (inaczej można powiedzieć trójkąty, które mają łukowaty spód), a nie trójkąciki o płaskim spodzie, jak u dostojki eufrozyny. Na spodzie skrzydeł dostojka selene ma trzy perłowe plamy w przepasce wewnętrznej.
- Biotop: wilgotne łąki, polany, zręby, skraje lasów
- Terminy aktywności motyli:
I pokolenie początek V do końca VI
II pokolenie koniec VII do początku IX
Po przeobrażeniu w postać imago żyje 3 tygodnie. - Zimuje: gąsienica
- Rośliny żywicielskie gąsienic: fiołek psi, fiołek błotny
Mieniak strużnik Apatura ilia
- Wygląd imago: kontrastowe ubarwienie jasne pasy na ciemnym tle oraz pomarańczowe oczka na wierzchniej stronie każdego skrzydła.
Samiec: ubarwiony tak samo jak samica jednak występuje u niego ciemnoniebieski kolor pojawiający się zależnie od padania promieni słońca na skrzydła
Samica: taka sama jak samiec jednak bez niebieskiego połysku
Forma clytie: poza podstawową formą kolorystyczną u obu płci występuje forma kolorystyczna, która jest mniej kontrastowa; pas na wierzchniej stronie skrzydeł jest pomarańczowy a nie biały - Cechy charakterystyczne: duży rozmiar i charakterystyczne ubarwienie, a u samców połyskujące na niebiesko skrzydła; możliwe jest pomylenie z mieniakiem tęczowcem, jednak spód skrzydeł strużnika jest bardziej stonowany, a pionowy pas na tylnym skrzydle pozbawiony jest ząbka
- Biotop: lasy liściaste i mieszane, skraje lasów
- Zagrożenia: gospodarka leśna w ramach której usuwane są osiki
- Terminy aktywności motyli:
I pokolenie od początku VI do końca VIII
Po przeobrażeniu w postać imago żyje 3 tygodnie. - Zimuje: gąsienica
- Rośliny żywicielskie gąsienic: topola czarna, topola osika, wierzba
- Zachowania i ciekawostki: samce o poranku spędzają czas na ziemi, a po południu wyczekują samic na liściach drzew i krzewów, natomiast samice rzadko sfruwają niżej i przebywają głównie w koronach drzew
Mieniak tęczowiec Apatura iris
- Wygląd imago: kontrastowe ubarwienie jasne pasy na ciemnym tle oraz pomarańczowe oczka na wierzchniej stronie tylnego skrzydła. Na spodzie tylnych skrzydeł duży biały pas z poziomem ząbkiem z tyłu.
Samiec: wierzchnia strona skrzydeł samca z fioletowobłękitnym połyskiem
Samica: brak fioletowobłękitnego połysku na skrzydłach - Cechy charakterystyczne: na wierzchu tylnego skrzydła ma oczko, którego brak na przednim skrzydle; na białym pasie przecinającym tylne skrzydło ma biały ząbek. Spód tylnego skrzydła bardziej kontrastowy niż u strużnika.
- Biotop: lasy liściaste i mieszane, skraje lasów
- Zagrożenia: usuwanie wierzb będących roślinami żywicielskimi gąsienic
- Terminy aktywności motyli:
I pokolenie od początku VI do połowy VIII
Po przeobrażeniu w postać imago żyje 4 tygodnie. - Zimuje: gąsienica
- Rośliny żywicielskie gąsienic: wierzba iwa
Rośliny żywicielskie gąsienic
Osadnik egeria Pararge aegeria
- Wygląd imago: wierzch skrzydeł brązowy z jasnymi żółtobiałymi plamkami. Na spodzie rozmyty żółto-brązowy wzór.
Samiec: mniejszy od samicy, jasne plamy na wierzchu skrzydeł mniejsze
Samica: większa od samca, jasne plamy na wierzchu skrzydeł większe - Cechy charakterystyczne: oprócz czarnych oczek na wierzchu skrzydeł charakterystyczne jasnokremowe plamy
- Biotop: lasy liściaste, polany
- Terminy aktywności motyli:
I pokolenie początek IV do początku VI – bledsze, mniej intensywnie ubarwione niż II pokolenie
II pokolenie połowa VII do połowy IX – bardziej intensywnie ubarwione niż I pokolenie
Po przeobrażeniu w postać imago żyje 3 tygodnie. - Zimuje: poczwarka
- Rośliny żywicielskie gąsienic: trawy
Polowiec szachownica (d. szachownica galathea, polowiec biały) Melanargia galathea
- Wygląd imago: biało-czarny wierzch i spód skrzydeł; czasem dodatkowo odcienie żółci lub zieleni; jedynie końce czułek są intensywnie pomarańczowe
Samiec i samica nie mają cech które by pozwalały na ich odróżnienie. - Cechy charakterystyczne: monochromatyczne ubarwienie i wzór na skrzydłach
- Biotop: suche łąki, polany, przydroża
- Terminy aktywności motyli:
I pokolenie od połowy VI do połowy VIII
Po przeobrażeniu w postać imago żyje 3 tygodnie. - Zimuje: gąsienica
- Rośliny żywicielskie gąsienic: stokłosa, kupkówka, kostrzewa, kłoskówka, tymotka, wiechlina
- Zachowania i ciekawostki: gąsienice żerują głównie na różnych kostrzewach, z których uzyskują flawony dzięki którym dorosłe motyle mają swoją charakterystyczną barwę
Przeplatka atalia Melitaea athalia
- Wygląd imago: Wierzch skrzydeł pomarańczowy z rysunkiem z czarnych grubych linii. Na spodzie tylnego skrzydła pomarańczowo-biały rysunek.
Samiec: mniejszy od samicy
Samica: większa od samca, przeważnie lekko bledsza - Cechy charakterystyczne: od innych przeplatek odróżnia ją kolor otoczki tylnego skrzydła. Ma ona tę samą barwę co sąsiadujące z nią półksiężycowate plamki znajdujące się przy brzegu skrzydła.
- Biotop: polany, skraje lasów, zręby
- Terminy aktywności motyli:
I pokolenie od połowy V do połowy VIII
Po przeobrażeniu w postać imago żyje 2 tygodnie w przypadku samców, a w przypadku samic 3 tygodnie. - Zimuje: gąsienica
- Rośliny żywicielskie gąsienic: pszeniec gajowy, przetacznik ożankowy, babka lancetowata, świetlik łąkowy
Rośliny żywicielskie gąsienic
Przestrojnik wielki (przestrojnik jurtina, przestrojnik łąkowiak) Maniola jurtina
- Wygląd imago: w ubarwieniu skrzydeł przeważają odcienie brązu oraz pomarańczu. Na wierzchu i spodzie skrzydeł oczka.
Samiec: wierzch skrzydeł samca prawie jednolicie brązowy z małym oczkiem i ciemną plamą zapachową. Na spodzie przedniego skrzydła pomarańczowe zabarwienie oraz oczko, na spodzie tylnego skrzydła przeważnie dwa oczka.
Samica: wierzch przedniego skrzydła z dużym oczkiem i pomarańczowym nalotem. Tylne skrzydło na spodzie z jasnobrązowym pasem. - Cechy charakterystyczne: duży rozmiar ciała. Samce podobne do samców przestrojnika likaona, jednak ten drugi nie ma na spodzie tylnego skrzydła plamek i na plama zapachowa na wierzchu skrzydła jest węższa.
- Biotop: łąki, pola, przydroża, skraje lasów, nieużytki
- Terminy aktywności motyli:
I pokolenie od początku VI do końca VIII
Po przeobrażeniu w postać imago żyje nawet do 6 tygodni w przypadku samic. - Zimuje: gąsienica
- Rośliny żywicielskie gąsienic: stokłosa, kostrzewa, prosownica rozpierzchła, wiechlina łąkowa
Przestrojnik trawnik Aphantopus hyperantus
- Wygląd imago: skrzydła w odcieniach brązu oraz błękitu. Jednolicie ubarwione z oczkami na przednich i tylnych skrzydłach. Brzeg skrzydeł biały. Na spodzie przedniego skrzydła trzy oczka, a tylnego pięć.
Samiec: na wierzchniej stronie przedniego skrzydła jedno lub dwa oczka, na wierzchu tylnego jedno. Czasem są jednak prawie niewidoczne.
Samica: na wierzchniej stronie przedniego skrzydła trzy oczka, na wierzchu tylnego dwa. Czasem są jednak prawie niewidoczne. - Cechy charakterystyczne: między innymi układ i ilość oczek na skrzydłach
- Biotop: łąki, polany, skraje lasów, przydroża. Preferuje zacienione, nie bardzo suche miejsca bytowania.
- Terminy aktywności motyli:
I pokolenie od początku VI do połowy VIII
Po przeobrażeniu w postać imago żyje 3 tygodnie. - Zimuje: gąsienica
- Rośliny żywicielskie gąsienic: turzyca, mietlica, kłosowica, stokłosa, kupkówka, śmiałek, kostrzewa, kłosówka, wiechlina
- Zachowania i ciekawostki: u tego gatunku częste są różne aberracje kolorystyczne. Oczka na skrzydłach mogą być malutkie, prawie niewidoczne lub też rozciągnięte albo powielone. Różne aberracje kolorystyczne można obejrzeć na stronie British Butterfly Aberrations i UK Butterflies.
Rusałka admirał (d. południca admirał) Vanessa atalanta
- Wygląd imago: na ciemnym tle (czerń lub ciemny brąz) na wierzchniej stronie skrzydeł czerwone pasy oraz białe plamki.
Samce i samice wyglądają tak samo, jednak u niektórych samic występuje biała plamka na czerwonym pasie po górnej stronie przedniego skrzydła - Cechy charakterystyczne: niepowtarzalne ubarwienie spośród gatunków występujących na terenie Polski
- Biotop: wilgotne łąki, ogrody, sady, skraje lasów, nieużytki
- Terminy aktywności motyli: motyle przylatują między III a VI z terenów basenu Morza Śródziemnego. Nieliczne osobniki które przezimowały w Polsce pojawiają się najwcześniej.
I pokolenie (letnie) od VII do X
II pokolenie czasem się pojawia od IX lub w X
Motyle odlatują na południe gdy nastąpi jesienne ochłodzenie. Zależnie od pogody w danym roku pomiędzy VIII a X, przy czym szczyt migracji jest we IX. Na przerwy w migracji wpływają warunki pogodowe.
Po przeobrażeniu w postać imago żyje około 6-9 tygodni. Osobniki które przetrwają zimę żyją do 10 miesięcy (34-40 tygodni). - Zimuje: imago (poza Polską)
- Rośliny żywicielskie gąsienic: chmiel zwyczajny, pokrzywa zwyczajna
- Zachowania i ciekawostki: przebieg migracji motyla wciąż jest badany. Wykazano, że rusałka admirał wiosną migruje na północ, gdyż w tym czasie w rejonie Morza Śródziemnego panuje susza i brak jest pokarmu dla gąsienic. W środkowej i północnej Europie motyle się rozmnażają, po czym na jesieni powracają na południe, w rejon Morza Śródziemnego, gdzie również się rozmnażają. Migrujące osobniki docierają na miejsce w październiku i na początku listopada, kiedy jest duża dostępność rośliny żywicielskiej gąsienic, czyli pokrzywy. Nowe pokolenie pojawia się w lutym i na wiosnę wyrusza na północ. Podejrzewa się, że podczas całego swojego cyklu migracji rusałka admirał produkuje 3 lub 4 pokolenia (źródło: artykuł M. Cuadrado w Eur. J. Entomol.). Na wiosnę migracje motyli były od dawna obserwowane, jednak zdawało się że jedynie kilka procent rusałek w stosunku do wiosennych liczb, migruje na jesieni na południe. Naukowcy skłaniają się jednak do teorii, że motyle wykorzystują prądy powietrzne – silne wiatry wiejące z północny na południe, które występują na dużych wysokościach. Ze względu na to migrujące na wysokości ponad 2 km pojedyncze motyle nie są widoczne dla obserwatorów (źródło: artykuł K. Mikkola w Eur. J. Entomol.).
Rośliny żywicielskie gąsienic
Rusałka ceik (d. rusałczak ceik) Polygonia c-album
- Wygląd imago: na wierzchu skrzydeł pomarańczowo-brązowo-żółty wzór. Brzeg skrzydeł wyraźnie postrzępiony. Na spodzie ciemnobrązowy wzór.
Samiec i samica wyglądają tak samo.
Forma zimująca (f. c-album): motyle ubarwione intensywnie na wierzchniej stronie skrzydeł, podczas gdy spodnia strona skrzydeł jest dość jednolicie ciemnobrązowa.
Forma letnia (f. hutchinsoni): wierzchnia strona skrzydeł jest mniej intensywnie ubarwiona, a na spodniej stronie skrzydła charakteryzuje miodowa przepaska zewnętrzna. - Cechy charakterystyczne: dwiema najbardziej charakterystycznymi cechami tego gatunku jest postrzępiony brzeg skrzydeł oraz biała plamka na spodniej stronie dolnego skrzydła w kształcie litery „C”
- Biotop: skraje lasów, lasy liściaste, nieużytki
- Terminy aktywności motyli: cały rok z przerwą od początku VI do początku VII;
I pokolenie w VI i VII – forma letnia (f. hutchinsoni)
II pokolenie od VII i po przezimowaniu do V następnego roku – forma zimująca (f. c-album)
Przeobrażone osobniki formy letniej żyją 4-8 tygodni, a formy zimującej nawet 8 miesięcy (30-40 tygodni). - Zimuje: imago
- Rośliny żywicielskie gąsienic: leszczyna, chmiel zwyczajny, porzeczka, wierzba iwa, wiąz górski, pokrzywa zwyczajna, agrest
- Zachowania i ciekawostki: Rusałka ceik posiada dwie podstawowe formy barwne charakteryzujące dwa pokolenia tych motyli. Motyle które przetrwały zimę składają jaja z których wykluwają się gąsienice obu pokoleń, jednak te które przeobrażą się wcześniej (forma letnia hutchinsoni) złożą jaja jeszcze w tego lata, a te które przeobrażą się później (forma zimująca c-album) na wiosnę kolejnego roku. Dzięki tej strategii gatunek zwiększa swoją szansę na przetrwanie w przypadku złych warunków pogodowych podczas wiosny i lata.
Forma letnia (f. hutchinsoni)
Forma zimująca (f. c-album)
Rośliny żywicielskie gąsienic
Rusałka kratkowiec (d. kratnik siatkowiec) Araschnia levana
- Wygląd imago: na wierzchu skrzydeł pomarańczowo-czarny lub czarno-pomarańczowo-biały wzór. Na spodzie skrzydła brązowe z białą kratką.
Samiec: ma mniej zaokrąglone brzegi skrzydeł niż samica
Samica: ma nieco bardziej zaokrąglone brzegi skrzydeł
Forma wiosenna (f. levana): wierzch skrzydeł pomarańczowy z czarnymi znaczeniami
Forma letnia (f. prorsa): wierzch skrzydeł ciemnobrązowy z białymi i czerwonymi pasami
Zdarzają się też inne formy barwne. W wilgotne i chłodne lata obserwować mozna f. intermedia, która łączy w sobie cechy pokolenia wiosennego i letniego. Ma widoczne rudawe zabarwienie na brzegach skrzydeł i a normalnie białe pasy pojawiające się u f. prorsa są żółtawe (źródło). Przy odpowiednich warunkach pogodowych pojawia się też pokolenie jesienne f. porima, którego okres aktywności obejmuje wrzesień, jest trochę podobne do formy wiosennej (źródło). Ma ono rudawe zabarwienie, a jednocześnie widoczne są też jasne pasy w poprzek skrzydeł. - Cechy charakterystyczne: najłatwiej rozpoznać tego motyla po spodniej stronie skrzydeł – na ciemnym tle jest biała kratka
- Biotop: skraje lasów, nieużytki, polany
- Terminy aktywności motyli:
I pokolenie koniec IV do początku VI – forma wiosenna (f. levana)
II pokolenie początek VII do końca VIII – forma letnia (f. prorsa)
Po przeobrażeniu w postać imago żyje 2 tygodnie. - Zimuje: poczwarka
- Rośliny żywicielskie gąsienic: pokrzywa zwyczajna
- Zachowania i ciekawostki: pokolenie wiosenne które można obserwować od kwietnia do czerwca jest inaczej ubarwione niż jesienne. Dwa pokolenia różnią się tak bardzo, że Karol Linneusz opisał je w 1758 roku jako dwa oddzielne gatunki.
Forma wiosenna (f. levana)
Forma letnia (f. prorsa)
Inne formy (abberacje) barwne
Rusałka osetnik (d. południca osetnik) Vanessa cardui
- Wygląd imago: wierzch skrzydeł pomarańczowy z czarnymi kropkami. Na wierzchnim brzegu górnego skrzydła czarna plama z białymi kropkami. Na spodzie skrzydeł bladobeżowy wzór.
Samiec i samica wyglądają tak samo. - Cechy charakterystyczne: jasnopomarańczowy wierzch skrzydeł z czarnymi końcówkami na przedniej parze
- Biotop: pola, nieużytki, ugory, ogrody
- Terminy aktywności motyli: dorosłe osobniki przylatują na przełomie V i VI z południa Europy i północy Afryki
I pokolenie (letnie) połowa VII do końca IX
II pokolenie czasem występuje
Od VIII do X motyle odlatują na południe.
Po przeobrażeniu w postać imago żyje do 9 tygodni. - Zimuje: imago (poza Polską)
- Rośliny żywicielskie gąsienic: ostrożeń, oset, popłoch, pokrzywa zwyczajna, łopian, podbiał
- Zachowania i ciekawostki: co około 10 lat migrujące motyle pojawiają się masowo w Polsce. Są też lata kiedy obserwowane są bardzo rzadko. Pomiędzy północną Europą a Afryką motyle pokonują odległość około 8000-12 000 km. Na tej trasie znajduje się Morze Śródziemne i Sahara. Nie są to jednak te same osobniki które powracają do Afryki, tylko nawet szóste pokolenie w stosunku do tego które opuszczało Afrykę kilka miesięcy wcześniej (źródło: University of York). Motyle rozpoczynają swoją podróż jako gąsienice w regionie geograficznym Sahel, położonym na południe od Sahary. Po przeobrażeniu migrują przez Saharę, a nawet na południe Europy. Ich potomstwo częściowo migruje bezpośrednio na północ, nawet do Wielkiej Brytanii, a część pokonuje dalszą podróż w kilka pokoleń. Jesienny powrót na południe może się odbyć nawet w jednym pokoleniu (źródło: The Wildlife Trusts).
Rośliny żywicielskie gąsienic
Rusałka pawik (d. sadownik pawie oczko) Nymphalis io
- Wygląd imago: wierzch skrzydeł intensywnie czerwony z tęczowymi oczkami na każdym skrzydle. Spód skrzydeł z brązowym deseniem.
Samiec i samica wyglądają tak samo. - Cechy charakterystyczne: duże oczka, po jednym na wierzchu każdego skrzydła
- Biotop: polany, sady, skraje lasów, nieużytki
- Terminy aktywności motyli: cały rok z przerwą na początku VI do połowy VII
I pokolenie od VII do IX
II pokolenie od IX i po przezimowaniu od III do V
Po przeobrażeniu w postać imago żyje około 6-8 tygodni. Osobniki zimujące mogą żyć nawet 10 miesięcy (35-45 tygodni). - Zimuje: imago
- Rośliny żywicielskie gąsienic: chmiel zwyczajny, pokrzywa zwyczajna
Rośliny żywicielskie gąsienic
Rusałka pokrzywnik Aglais urticae
- Wygląd imago: wierzch skrzydeł pomarańczowy z dużymi czarnymi i żółtymi plamami. Spód skrzydeł brązowo-beżowy.
Samiec i samica wyglądają tak samo. - Cechy charakterystyczne: mały rozmiar i kontrastowe ubarwienie skrzydeł (czym różni się od podobnych wierzbowca i drzewoszka)
- Biotop: łąki, ogrody, polany, nieużytki
- Terminy aktywności motyli: cały rok
I pokolenie od połowy VI do końca VII
II pokolenie od końca VIII do V następnego roku
Po przeobrażeniu w postać imago żyje około 6-8 tygodni. Osobniki zimujące mogą żyć nawet 10 miesięcy (35-45 tygodni). - Zimuje: imago
- Rośliny żywicielskie gąsienic: chmiel zwyczajny, pokrzywa zwyczajna
- Zachowania i ciekawostki: zimuje na strychach i w piwnicach.
Rośliny żywicielskie gąsienic
Rusałka żałobnik (d. sadownik żałobnik) Nymphalis antiopa
- Wygląd imago: wierzch skrzydeł ciemnobrązowy z kremowobiałym brzegiem i błękitnymi kropkami. Spód ciemny z jasnym brzegiem.
Samiec i samica wyglądają tak samo. - Cechy charakterystyczne: szeroki jasny pas na brzegach skrzydeł widoczny na wierzchu oraz od spodu.
- Biotop: polany, skraje lasów, sady
- Terminy aktywności motyli: cały rok z przerwą od początku VI do połowy VII
I pokolenie od VII do początku VI następnego roku
Po przeobrażeniu w postać imago żyje nawet 1,5 miesiąca (40-47 tygodni). - Zimuje: imago
- Rośliny żywicielskie gąsienic: brzoza, grusza, topola osika, wierzba iwa, wiąz
Rośliny żywicielskie gąsienic
Strzępotek perełkowiec Coenonympha arcania
- Wygląd imago: wierzch skrzydeł rzadko obserwowany. Tylne skrzydło brązowe a górne pomarańczowe. Podobne kolory są na spodniej stronie skrzydeł, jednak tam widoczne są małe oczka oraz biały pas na tylnym skrzydle. Na brzegu skrzydeł pomarańczowy i fioletowy pasek.
Samiec: przejaśnienie na spodzie przedniego skrzydła zwykle mniej widoczne niż u samic
Samica: przejaśnienie na spodzie przedniego skrzydła zwykle wyraźniejsze niż u samców - Cechy charakterystyczne: szeroki biały pas na spodzie tylnego skrzydła (dochodzący do skraju skrzydła) oraz pomarańczowa obwódka
- Biotop: skraje lasów, polany
- Terminy aktywności motyli:
I pokolenie od końca V do początku VIII
Po przeobrażeniu w postać imago żyje 2 tygodnie. - Zimuje: gąsienica
- Rośliny żywicielskie gąsienic: trawy, perłówka zwisła
Strzępotek ruczajnik Coenonympha pamphilus
- Wygląd imago: wierzch skrzydeł pomarańczowy. Spodnia strona przedniego skrzydła pomarańczowa z pojedynczym oczkiem, a tylnego beżowa czasem z jasnym nalotem.
Samiec i samica są bardzo do siebie podobne. - Cechy charakterystyczne: brak oczek na spodzie tylnego skrzydła; czasem zdarzają się jasne plamki
- Biotop: łąki, pola, przydroża, skraje lasów, nieużytki
- Terminy aktywności motyli:
I pokolenie koniec IV do końca VI
II pokolenie koniec VII do końca IX
III pokolenie czasem się zdarza
Po przeobrażeniu w postać imago żyje od 1 do 5 tygodni. - Zimuje: gąsienica
- Rośliny żywicielskie gąsienic: kostrzewa, trawy, wiechlina
Rodzina: Paziowate Papilionidae
Do paziowatych zaliczane są największe motyle na świecie, które występują głównie w obszarach tropikalnych. W Polsce występuje tylko pięć z ponad 600 gatunków, a na terenie Chojnowskiego Parku zaobserwowano tylko jeden gatunek – pazia królowej. Można go łatwo rozpoznać po dużych rozmiarach i ogonku na tylnych skrzydłach.
Paź królowej Papilio machaon
- Wygląd imago: skrzydła bladożółte z czarnym wzorem. Na spodzie skrzydła na ciemnym pasie wzdłuż tylnego skrzydła błękitny nalot. Przy ogonkach skrzydeł czerwona plama.
Samiec i samica prawie identyczne. - Cechy charakterystyczne: duży rozmiar; ciemnoniebieski pas oraz czerwona plamka na skrzydłach oraz dość krótkie ogonki (w porównaniu do pazia żeglarza)
- Biotop: łąki, ogrody, pola, polany
- Terminy aktywności motyli:
I pokolenie początek V do połowy VI – żółć skrzydeł bledsza
II pokolenie początek VII do połowy VIII – żółte tło skrzydeł ciemniejsze
Po przeobrażeniu w postać imago żyje 3 tygodnie. - Zimuje: poczwarka
- Rośliny żywicielskie gąsienic: podagrycznik, koper, dzięgiel leśny, marchew, barszcz zwyczajny, gorysz, dyptam jesionolistny
Rodzina: Powszelatkowate Hesperiidae
Niepozorne, niewielkie motyle przypominające ćmy. Ich ubarwienie to najczęściej odcienie brązu. Jednym z najpospolitszych powszelakowatych występujących na terenie Chojnowskiego Parku jest karłątek ryska. Najczęściej możemy go obserwować przy skrajach polnych dróg.
Karłątek kniejnik Ochlodes sylvanus
- Wygląd imago: wierzch skrzydeł pomarańczowobrązowy. Spodnia strona beżowobrązowa z ochrowymi plamkami.
Samiec: na wierzchu przedniego skrzydła ciemna podłużna plamka z łusek zapachowych
Samica: brak ciemnej podłużnej plamki na wierzchu przedniego skrzydła - Cechy charakterystyczne: dzięki przydymionym, niewyraźnym plamkom na spodzie skrzydeł można go odróżnić od karłątka klinka który ma te plamki bardziej kontrastowe
- Biotop: polany leśne, zręby
- Terminy aktywności motyli: początek VI do połowy VIII
Po przeobrażeniu w postać imago żyje około 3 tygodnie. - Zimuje: gąsienica
- Rośliny żywicielskie gąsienic: trawy
Karłątek ceglasty (d. karłątek leśny) Thymelicus sylvestris
- Wygląd imago: wierzch skrzydeł pomarańczowy. Spód tylnych skrzydeł u nasady zielonkawy, dalej ochrowożółty.
Samiec: na wierzchu przedniego skrzydła podłużna ciemna, łukowato zgięta plama z łusek zapachowych
Samica: brak ciemnej plamy na wierzchu przedniego skrzydła - Cechy charakterystyczne: na spodniej stronie buławki czułka pomarańczowa plama, która jest jedną z cech odróżniających go od podobnego karłątka ryski
- Biotop: polany, skraje lasów
- Terminy aktywności motyli: koniec V do końca VIII
Po przeobrażeniu w postać imago żyje około 3 tygodnie. - Zimuje: gąsienica
- Rośliny żywicielskie gąsienic: trawy
Karłątek ryska Thymelicus lineola
- Wygląd imago: wierzch skrzydeł pomarańczowy. Spód tylnych skrzydeł ubarwiony jednolicie.
Samiec: na wierzchu przedniego skrzydła podłużna cienka plama z łusek zapachowych przedzielona żyłką
Samica: brak ciemnej plamy na wierzchu przedniego skrzydła - Cechy charakterystyczne: na spodniej stronie buławki czułka czarna plama, która jest jedną z cech odróżniających go od podobnego karłątka ceglastego
- Biotop: łąki, ogrody, parki, polany, skraje lasów
- Terminy aktywności motyli: koniec V do początku VIII
Po przeobrażeniu w postać imago żyje około 3 tygodnie. - Zimuje: jajo
- Rośliny żywicielskie gąsienic: wyczyniec łąkowy, kłosowica, kupkówka, perz, kłosówka miękka, tymotka łąkowa
Powszelatek brunatek Erynnis tages
- Wygląd imago: wierzch skrzydeł brunatny z lekkimi przejaśnieniami i lekkim tęczowym połyskiem
Samiec: na przednim brzegu przedniego skrzydła delikatne zgrubienie
Samica: na przednim skrzydle brak zgrubienia - Cechy charakterystyczne: dzięki jednolitemu ubrawieniu nie da się go pomylić z innym krajowym gatunkiem
- Biotop: polany, przydroża, nieużytki
- Terminy aktywności motyli: początek V do końca VIII
Po przeobrażeniu w postać imago żyje około 2 tygodnie. - Zimuje: gąsienica
- Rośliny żywicielskie gąsienic: mikołajek, cieciorka, konikleca, komonica, lucerna
Warcabnik ślazowiec (d. powszelatek ślazowiec, powszelatek wczelak, powszelatek malwowiec) Carcharodus alceae
- Wygląd imago: na wierzchniej i spodniej stronie skrzydeł biało-brunatno-beżowy wzór
Samiec i samica są do siebie bardzo podobne. - Cechy charakterystyczne: na końcu buławki czułka czerwonawa plama, na wierzchu tylnego skrzydła szarawe plamy (u rzadszego warcabnika szantawca białawe), na wierzchu przedniego skrzydła, przy jego wierzchołku jasne plamki są kwadratowe (u szantawca prostokątne)
- Biotop: polany, przydroża, skraje lasów, nieużytki
- Zagrożenia: intensyfikacja rolnictwa, zabudowa jednorodzinna, porzucenie tradycyjnych roślin w przydomowych ogrodach na rzecz trawników
- Terminy aktywności motyli:
I pokolenie początek IV do połowy VI
II pokolenie początek do końca VII
Po przeobrażeniu w postać imago żyje około 3 tygodnie. - Zimuje: gąsienica
- Rośliny żywicielskie gąsienic: ślaz zygmarek, ślaz piżmowy, ślaz zaniedbany, malwowate
W przypadku pytań lub chęci podzielenia się informacjami na temat zawartości strony lub napotkanych w Chojnowskim PK gatunków prosimy o kontakt na adres: chojnowskipark@parkiotwock.pl.
Źródła:
- Jarosław Buszko, Janusz Masłowski „Atlas motyli Polski. Część I. Motyle dzienne (Rhopalocera)”
- Jarosław Buszko, Janusz Masłowski „Motyle dzienne Polski”
- Izabela Dziekańska, Marcin Sielezniew „Motyle dzienne”
- Krzysztof Gajda „Motyle dzienne lubuskich parków krajobrazowych. Kieszonkowy przewodnik terenowy”
- Roland Gerstmeier, Werner Zepf „Motyle dzienne i nocne”
- David Newland, Robert Still, Andy Swash, David Tomlinson „Britain’s Butterflies: A Field Guide to the Butterflies of Great Britain and Ireland”
- Paul Sterry, Andrew Cleave, Rob Read „Collins Complete Guide to British Butterflies and Moths”
- Chris van Swaay i in. „European Red List of Butterflies”
- Tom Tolman „Collins Butterfly Guide: The Most Complete Guide to the Butterflies of Britain and Europe”
- Adam Warecki „Motyle dzienne Polski. Atlas bionomii”
- Strony: BioMap – mapa bioróżnorodności, Butterflies of France, European Lepidopteres, Flemish Entomological Society, insektarium.net, Lepidoptera Mundi, LepiForum, medianauka.pl, pyrgus.de – European Lepidoptera and their ecology, ŚwiatMakro.
Więcej ciekawych informacji o motylach znajdziesz tutaj:
- Migrujące motyle Małgorzata Siuta (ChPK)
- Wczesnowiosenne motyle Małgorzata Siuta (ChPK)
- Jak oswoić motyla? Małgorzata Siuta (ChPK)
- Rusałka pawik – pożegnanie z latem Katarzyna Kozłowska (ChPK)
Alfabetyczna lista gatunków motyli dziennych obserwowanych w Chojnowskim PK i jego otulinie w latach 2018-2023
- Bielinek bytomkowiec Pieris napi
- Bielinek kapustnik Pieris brassicae
- Bielinek rukiewnik Pontia edusa
- Bielinek rzepnik Pieris rapae
- Czerwończyk dukacik Lycaena virgaureae
- Czerwończyk fioletek Lycaena helle
- Czerwończyk nieparek Lycaena dispar
- Czerwończyk uroczek Lycaena tityrus
- Czerwończyk zamgleniec Lycaena alciphron
- Czerwończyk żarek Lycaena phlaeas
- Dostojka dia Boloria dia
- Dostojka ino Brenthis ino
- Dostojka latonia (perłowiec mniejszy) Issoria lathonia
- Dostojka selene Boloria selene
- Karłątek ceglasty (karłątek leśny) Thymelicus sylvestris
- Karłątek kniejnik Ochlodes sylvanus
- Karłątek ryska Thymelicus lineola
- Latolistek cytrynek Gonepteryx rhamni
- Mieniak strużnik Apatura ilia
- Mieniak tęczowiec Apatura iris
- Modraszek agestis Aricia agestis
- Modraszek argiades Cupido argiades
- Modraszek ikar Polyommatus icarus
- Modraszek korydon Polyommatus coridon
- Modraszek telejus Phengaris teleius
- Modraszek wieszczek Celastrina argiolus
- Ogończyk dębowiec Thecla quercus
- Ogończyk ostrokrzewowiec Fixsenia ilicis
- Ogończyk wiązowiec Satyrium w-album
- Osadnik egeria Pararge aegeria
- Pazik brzozowiec Thecla betulae
- Paź królowej Papilio machaon
- Perłowiec królewicz (dawniej dostojka malinowiec) Argynnis paphia
- Polowiec szachownica Melanargia galathea
- Powszelatek brunatek Erynnis tages
- Przeplatka atalia Melitaea athalia
- Przestrojnik jurtina Maniola jurtina
- Przestrojnik trawnik Aphantopus hyperantus
- Rusałka admirał Vanessa atalanta
- Rusałka ceik Polygonia c-album
- Rusałka kratkowiec Araschnia levana
- Rusałka osetnik Vanessa cardui
- Rusałka pawik Aglais io
- Rusałka pokrzywnik Aglais urticae
- Rusałka żałobnik Nymphalis Antiopa
- Strzępotek perełkowiec Coenonympha arcania
- Strzępotek ruczajnik Coenonympha pamphilus
- Szlaczkoń siarecznik Colias hyale
- Warcabnik ślazowiec Carcharodus alceae
- Wietek gorycznik/Wietek irlandzki Leptidea sinapis/juvernica
- Zieleńczyk ostrężyniec Callophrys rubi
- Zorzynek rzeżuchowiec Anthocharis cardamines
Zdjęcia arch. MZPK (Katarzyna Kozłowska, Małgorzata Siuta).
MZPK nie wyraża zgody na wykorzystywanie zdjęć przez inne podmioty.
