Miesiąc: listopad 2015

Występująca w Mazowieckim Parku Krajobrazowym  im. Czesława Łaszka niewielka ryba z rodziny karpiowatych – strzebla błotna Eupallasella percnurus jest rzadkim gatunkiem objętym ścisłą ochroną gatunkową. Ta ryba pozbawiona znaczenia gospodarczego wymaga ochrony czynnej. To właśnie dlatego w 2013 roku rozpoczęto program restytucji strzebli błotnej w MPK.

Przygotowanie do badań 

Strzebli błotnej zagraża wiele czynników oddziaływujących w zróżnicowany sposób. Na początku XX wieku nastąpił spadek liczby stanowisk i liczebności gatunku, co było spowodowane nieodwracalnym zanikiem terenów podmokłych, a także małych powyrobiskowych zbiorników wodnych. W dalszym ciągu osuszanie, obniżanie poziomu wód gruntowych czy regulacja koryt rzek przyczynia się do regresu liczby stanowisk strzebli błotnej. Czasami jednak to nie zabiegi melioracyjne są zagrożeniem dla jej populacji, lecz celowe przekształcenia zbiorników wodnych w łowiska specjalne lub stawy hodowlane. Takie łowiska są wówczas zarybiane najczęściej karpiem czy drapieżnymi gatunkami ryb, bezpośrednio niebezpiecznymi dla populacji strzebli błotnej. 

Badanie wody

Torfianka

 

W letnim sezonie 2015 roku w celu utrzymania istniejącej w Mazowieckim PK populacji strzebli błotnej, podjęto monitoring abiotycznych i biotycznych warunków siedliskowych. Wytypowane w 2013 i 2014 roku do celów restytucji gatunku dwie torfianki w okolicach Warszawki oraz torfianka w pobliżu Karczewa ze szczątkową populacją strzebli błotnej – poddane zostały ponownej ocenie podstawowych parametrów jakości wody, takich jak odczyn (pH), temperatura, przewodnictwo elektrolityczne czy zawartość tlenu.

Dodatkowo zasilono istniejące na tych stanowiskach populacje młodymi osobnikami strzebli błotnej z ciągłej hodowli, prowadzonej na zlecenie Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Warszawie, w warunkach kontrolowanych w Zakładzie Rybactwa Stawowego w Żabieńcu, do celów czynnej ochrony w MPK populacji tego gatunku. Łącznie do torfianek wsiedlono 1000 osobników po uzyskaniu z Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska zezwolenia na przeprowadzenie restytucji.

Jednocześnie podczas monitorowania istniejących stanowisk, poszukiwano miejsc nadających się do nowych translokacji gatunku. Zwracano przy tym uwagę, aby zbiornik miał odpowiednią głębokość maksymalną w okresie letnim, powierzchnia lustra wody była odkryta oraz aby woda miała odpowiednie stabilne parametry. Dzięki takim obserwacjom udało się wytypować kolejną torfiankę spełniającą wymagania strzebli błotnej. 

Transport rybek 

tuż przed wypuszczeniem …

… na wolności

Nasz nowy dom

Działania podjęte w ramach programu okazały się mieć dużą wartość edukacyjną. 21 lipca 2015 nagrano część odcinka programu edukacyjnego „Załoga Eko”, który poświęcony był strzebli błotnej. Prof. dr hab Jacek Wolnicki przedstawił w jaki sposób należy chronić tę rzadką rybę.

 

„Restytucja różanki Rhodeus sericeus oraz strzebli błotnej Eupallasella percnurus w wodach Mazowieckiego Parku Krajobrazowego dofinansowano przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie, w formie dotacji w kwocie 8 000,00 zł.”

 

Na terenie Mazowieckiego Parku Krajobrazowego prowadzona jest czynna ochrona i monitoring różanki Rhodeus sericeus, ryby z rodziny karpiowatych. W Polsce różanka jest objęta ochroną gatunkową od 1993 r., gdyż wówczas postanowiono umieścić ten gatunek w II Załączniku Dyrektywy Siedliskowej Unii Europejskiej. Podobnie postąpiły inne kraje europejskie przypisując tej rybie specjalną ochronę.

 

torfianka

W Mazowieckim Zespole Parków Krajobrazowych różanka współbytuje z innymi gatunkami w kilku zbiornikach naturalnych oraz w jednym zbiorniku kontrolnym. Najbardziej obfitym w różankę zbiornikiem naturalnym jest „Żółwi Staw”. Oprócz „Żółwiego Stawu” obserwujemy ten gatunek w zbiornikach przy „Starej Cegielni” i „Czarnych Stawach”. Niedawno miało miejsce wpuszczenie 220 osobników do „Czarnych Stawów”, gdzie kilka lat temu dokonano  udanej reintrodukcji oraz ok. 250 osobników do nowo wytypowanej torfianki w okolicach Warszówki. „Czarne Stawy” to duży zespół zbiorników, których charakter idealnie odzwierciedla preferowane przez różankę warunki m.in. woda stojąca lub o słabym prądzie, zespoły wielogatunkowej roślinności wodnej „łąki podwodne”. Oczywiście reintrodukcja nie byłaby udana, gdyby odbywała się bez najważniejszego dla tej ryby uczestnika – małży. Charakterystyka rozrodu tego gatunku jest niezwykle ciekawa i wymagająca, gdyż różanka by mieć sukces rozrodczy potrzebuje towarzystwa małży w zbiorniku. Wszystko ma swój początek na wiosnę, kiedy różanki zmieniają swój wygląd z nijakiej szarości na piękną szatę godową. U samców proces przemiany jest bardzo wyraźny i służy przyciągnięciu potencjalnej partnerki. Każdy samiec przybiera barwy czerwieni na płetwach, purpury na grzbiecie, a smuga ciągnąca się wzdłuż boku ryby staje się intensywnie seledynowa.

samiec – szata godowa

Gotowy samiec zajmuje wydzieloną część dna z małżami jako swoje terytorium. Uwydatniając swoje atuty w postaci barwy i małży zachęca samiczkę do podjęcia rozrodu. Gdy samica uzna, że małże są odpowiednie, różanki przystępują do rozrodu.

samica z pokładełkiem godowym

Ważnym elementem wszystkich badań jest sprawdzanie kondycji osobników i efektywności rozrodu różanki w basenie kontrolnym znajdującym się przy siedzibie dyrekcji Mazowieckiego Parku Krajobrazowego. Biorąc pod uwagę wszystkie dane o różance zgromadzone w ostatnich latach przez osoby uczestniczące w programie, można śmiało stwierdzić, iż reintrodukcja tego ciekawego gatunku przebiega prawidłowo i z dużym sukcesem, gdyż wielkość populacji różanek ma tendencję wzrastającą. W związku z tym program czynnej  ochrony różanki realizowany przez pracowników Mazowieckiego Parku Krajobrazowego i koordynowany przez Szkołę Główną Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, okazał się skuteczny i należy go kontynuować.  

rzut siatką

„Restytucja różanki Rhodeus sericeus oraz strzebli błotnej Eupallasella percnurus  w wodach Mazowieckiego Parku Krajobrazowego dofinansowano przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie, w formie dotacji w kwocie 8 000,00 zł.”

 

W 2015 roku dzięki wsparciu finansowemu Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie, uzupełniliśmy na naszych ścieżkach edukacyjnych zniszczone tablice dydaktyczne. W 2015 roku zamontowano na 5 ścieżkach 14 nowych tablic. Ponadto poprawiono oznakowanie (znaki malarskie na drzewach) ścieżki łączącej miasto Karczew z Ośrodkiem edukacyjno-muzealnym „Baza Torfy”.

 

Dzięki tej inwestycji możliwe będzie dalsze podniesienie atrakcyjności turystycznej Mazowieckiego Parku Krajobrazowego.

Dzięki tej inwestycji możliwe będzie stworzenie nowych form spędzania czasu nie tylko dla mieszkańców okolicznych miejscowości, ale głównie dla turystów. Nowe tablice edukacyjne przyczynią się do uatrakcyjnienia oferty turystycznej oraz wpłyną na wzrost zainteresowania przyrodą Parku i różnymi formami wypoczynku na jego terenie. Realizacja projektu przyczyni się, także do zwiększenia ruchu turystycznego na istniejących ścieżkach pieszych i rowerowych Mazowieckiego Parku Krajobrazowego im. Czesława Łaszka. 

 

 

„Rozwój infrastruktury turystycznej Mazowieckiego Parku Krajobrazowego dofinansowano przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie, w formie dotacji w kwocie 12 500,00 zł.”

W 2015 roku dzięki wsparciu finansowemu Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie, uzupełniliśmy na naszych ścieżkach edukacyjnych zniszczone tablice dydaktyczne. W obecnym roku zamontowano na 5 ścieżkach 12 nowych i 2 naprawione tablice, ponadto poprawiono oznakowanie (znaki malarskie na drzewach) ścieżki łączącej miasto Karczew z Ośrodkiem Edukacyjno-muzealnym „Baza Torfy”. Dzięki tej inwestycji możliwe będzie dalsze podniesienie atrakcyjności turystycznej Mazowieckiego Parku Krajobrazowego. Dzięki tej inwestycji możliwe będzie stworzenie nowych form spędzania czasu nie tylko dla mieszkańców okolicznych miejscowości, ale głównie dla turystów. Nowe tablice edukacyjne przyczynią się do uatrakcyjnienia oferty turystycznej oraz wpłyną na wzrost zainteresowania przyrodą Parku i różnymi formami wypoczynku na jego terenie. Realizacja projektu przyczyni się, także do zwiększenia ruchu turystycznego na istniejących ścieżkach pieszych i rowerowych Mazowieckiego Parku Krajobrazowego im. Czesława Łaszka. 

„Rozwój infrastruktury turystycznej Mazowieckiego Parku Krajobrazowego dofinansowano przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie, w formie dotacji w kwocie 12 500,00 zł.”

W 2015 roku dzięki wsparciu finansowemu Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie, uzupełniliśmy na naszych ścieżkach edukacyjnych zniszczone tablice dydaktyczne. W obecnym roku zamontowano na 5 ścieżkach 12 nowych i 2 naprawione tablice, ponadto poprawiono oznakowanie (znaki malarskie na drzewach) ścieżki łączącej miasto Karczew z Ośrodkiem Edukacyjno-muzealnym „Baza Torfy”. Dzięki tej inwestycji możliwe będzie dalsze podniesienie atrakcyjności turystycznej Mazowieckiego Parku Krajobrazowego. Dzięki tej inwestycji możliwe będzie stworzenie nowych form spędzania czasu nie tylko dla mieszkańców okolicznych miejscowości, ale głównie dla turystów. Nowe tablice edukacyjne przyczynią się do uatrakcyjnienia oferty turystycznej oraz wpłyną na wzrost zainteresowania przyrodą Parku i różnymi formami wypoczynku na jego terenie. Realizacja projektu przyczyni się, także do zwiększenia ruchu turystycznego na istniejących ścieżkach pieszych i rowerowych Mazowieckiego Parku Krajobrazowego im. Czesława Łaszka. 

„Rozwój infrastruktury turystycznej Mazowieckiego Parku Krajobrazowego dofinansowano przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie, w formie dotacji w kwocie 12 500,00 zł.”

 

Aktywna edukacja przyrodnicza na terenie Nadbużańskiego Parku Krajobrazowego – ginący świat nadbużańskich roślin.

 

 

We wrześniu, październiku oraz listopadzie 2015r. na terenie Nadbużańskiego Parku Krajobrazowego realizowany był program edukacyjny pn. „Aktywna edukacja przyrodnicza na terenie NPK ”.

Wzięło w nim udział 310 uczniów: z Szkoły Podstawowej w Łysowie, Łazowie, Korczewie, Sadownem, Grabinach, Ceranowie, Kołodziążu, Nr 1 w Łochowie, a także gimnazjaliści z Gimnazjum w Stoczku, Korczewie oraz Sterdyni.

            W trakcie trwania programu zrealizowane zostały dla każdej grupy dwu-godzinne warsztaty stacjonarne i trzy-godzinne warsztaty terenowe, prowadzone przez specjalistów w dziedzinie botaniki.

Uczniowie poszerzyli swoją wiedzę z zakresu znajomości środowiska przyrodniczegoi jego ochrony, a w sposób szczególny poznali florę Nadbużańskiego Parku Krajobrazowego. W trakcie trwania warsztatów uczestnicy poznali rośliny pospolite, rzadkie i objęte ochroną gatunkową. Zrozumieli dlaczego należy je chronić. Nauczyli się także rozpoznawania roślin zielnych w terenie z wykorzystaniem atlasów. Mieli także możliwość wykonania własnych zielników.

Ponadto pracownia Zespołu ds. NPK została wzbogacona o materiały dydaktyczne w postaci: lup okularowych, pras do roślin zielnych oraz pojemnika do przenoszenia roślin.

Realizacja programu edukacyjnego jest przykładem aktywnych działań podnoszących świadomość ekologiczną tak ważnej grupy odbiorczej jaką są dzieci i młodzież.

 

 

 

 

 

 

 

 

Reintrodukcja pazia żeglarza (Iphiclides podalirius) i pazia królowej (Papilio machaon) w Mazowieckim Parku Krajobrazowym

Rodzina paziowatych jest jedną z mniej licznych gatunkowo rodzin motyli w Polsce. W kraju jest reprezentowana jedynie przez cztery gatunki – niepylaka apollo, niepylaka mnemozynę oraz pazia królowej i pazia żeglarza. Te dwa ostatnie są nazywane najpiękniejszymi i najokazalszymi Polskimi motylami.

Pomimo ich wspólnych cech fizycznych, środowiska życia tych gatunków są odmienne. Paź żeglarz jest motylem występującym na suchych, kserotermicznych murawach. Motyl spotykany jest także na murawach bliźniczkowych, zadrzewieniach śródpolnych, skrajach lasów, przydrożach, przytorzach, a nawet w sadach. Paź królowej preferuje natomiast otwarte tereny będące jednocześnie strefami ekotonowymi, takimi jak: miedze, polany, suche łąki. Spotykany jest także w przydomowych ogródkach i terenach ruderalnych. Ponieważ gąsienice tego gatunku żerują na roślinach uprawianych na grządkach – marchwi, koprze, pietruszce często uchodzą za szkodniki – są tępione przez człowieka.

Intensyfikacja rolnictwa i leśnictwa poprzez stosowanie pestycydów – toksycznych środków chemicznych zwalczających szkodniki upraw czy postępujące inwestycje budowlane w postaci osiedli i domków jednorodzinnych powstające zwykle tam, gdzie występują odpowiednie siedliska dla pazia królowej i pazia żeglarza – są czynnikami oddziaływującymi negatywnie na populacje obydwu gatunków.  Od kilkudziesięciu lat zaobserwowano spadek liczebności tych motyli na terenie kraju. Również negatywny wpływ na oba gatunki maja ulegające degradacji siedliska na skutek wypalania traw, zarastania otwartych muraw i śródleśnych polan – zmian sukcesyjnych. Większą presję powyższych  czynników odczuwa jednak paź żeglarz. Gatunek ten został objęty ochroną gatunkową oraz umieszczony w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt bezkręgowce ze statusem VU – narażony

Projekt realizowany przez Mazowiecki Park Krajobrazowy im. Czesława mający na celu uchronienie gąsienic paziów przed śmiercią powodowaną przez pasożyty, drapieżniki i niekorzystne warunki pogodowe, a nawet w skutek niszczenia siedlisk przez człowieka, jest kontynuacją działań podjętych w 2013 i 2014 roku.

Sezon 2015 rozpoczęto od przygotowania „motylarni” – specjalnej drewnianej konstrukcji o powierzchni około 9m². Ponownie zasiano w „motylarni” koper, marchew i pietruszkę dla pazia królowej. Uprzątnięto stare liście z ziemi, odpajęczono oraz odchwaszczono jej wnętrze.

 

 

Prace w „motylarni”

 W maju wypuszczono na wolność kilka dorosłych osobników pazia królowej, z drugiego pokolenia z poprzedniego roku. 18 maja wylęgł się pierwszy imago pazia królowej, został on tego samego dnia przetransportowany i wypuszczony.

Kolejne imagines, które się wylęgły w następnych dniach, zostały wypuszczone w okolicach Celestynowa. Z kilku zimujących poczwarek wykluły się – podobnie jak w poprzednim roku – gąsieniczniki; owady pasożytujące na gąsienicach.

 

Wypuszczanie na wolność

W czerwcu rozpoczęto poszukiwania gąsienic pazia królowej na znanych stanowiskach w obrębie Mazowieckiego Parku Krajobrazowego. Wszystkie znalezione gąsienice zostały przetransportowane w faunaboxach do „motylarni”, gdzie następnie mogły podrosnąć i ulec przepoczwarczeniu. Podczas poszukiwań zaobserwowano znaczne powiększenie się liczebności gąsieniczników na tych stanowiskach niż w roku poprzednim.

 

Prześwitujace skrzydełka jako oznaka rychłego wylęgu

 

„Prawie jak broszka”

 

Gąsienica pazia królowej

W połowie lipca wylęgły się motyle pazia królowej z pierwszego pokolenia, zostały wypuszczone na wolność w miejscach z których zostały pobrane jako gąsienice.

 

Ostatnie chwile imago przed wypuszczeniem na wolność

W sierpniu i na początku września poszukiwano gąsienic pazia żeglarza oraz drugiego pokolenia gąsienic pazia królowej. Gąsienic pazia żeglarza szukano na śliwie tarninie, głogu jednoszyjkowym, czeremsze amerykańskiej, napotkanych drzewkach owocowych (dzikiej gruszy, jabłoni). Wielokrotnie przeszukano znane stanowiska występowania tego gatunku na terenie Mazowieckiego Parku Krajobrazowego. W sumie znaleziono kilkanaście osobników, które zostały przetransportowane do „motylarni”.

 

„Motylarnia”

„Motylarnia” jest elementem ścieżki dydaktycznej „Soplicowo” na terenie Dyrekcji Zespołu Parków Krajobrazowych w Otwocku. Ponadto w trakcie trwania projektu odbywały się zajęcia edukacyjne dla wycieczek szkolnych, podczas których omawiano biologię i ekologię motyli,  pokazywana była także „motylarnia” z gąsienicami i poczwarkami.  Projektem zainteresowała się także telewizja i we wrześniu został wyemitowany odcinek programu „Załoga Eko” opowiadający między innymi o projekcie.

 

Na planie „Załogi Eko”

Dzięki działaniom podjętym w poprzednich latach, przy wydatnej pomocy Pana Przemysława Skrzypiec-Nowak pracownika MPK, populacje obu gatunków nadal występują w znanych stanowiskach Parku. Ponowne pojawienie się gąsienic w miejscach, w których wcześniej wypuszczono na wolność imagines, świadczy o dogodnych warunkach na tych stanowiskach.

 

„Czynna ochrona pazia żeglarza Iphiclides podalirius i pazia królowej Papilio machaon oraz siedliska rzadkiej flory na terenie „Kobylej Góry” w Mazowieckim Parku Krajobrazowym dofinansowano przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie, w formie dotacji w kwocie 8 000,00 zł.”

 

 

Autorzy:

inż Anna Kamilewicz,

inż Agnieszka Piątek

 

 

Reintrodukcja pazia żeglarza (Iphiclides podalirius) i pazia królowej (Papilio machaon) w Mazowieckim Parku Krajobrazowym

Rodzina paziowatych jest jedną z mniej licznych gatunkowo rodzin motyli w Polsce. W kraju jest reprezentowana jedynie przez cztery gatunki – niepylaka apollo, niepylaka mnemozynę oraz pazia królowej i pazia żeglarza. Te dwa ostatnie są nazywane najpiękniejszymi i najokazalszymi Polskimi motylami.

Pomimo ich wspólnych cech fizycznych, środowiska życia tych gatunków są odmienne. Paź żeglarz jest motylem występującym na suchych, kserotermicznych murawach. Motyl spotykany jest także na murawach bliźniczkowych, zadrzewieniach śródpolnych, skrajach lasów, przydrożach, przytorzach, a nawet w sadach. Paź królowej preferuje natomiast otwarte tereny będące jednocześnie strefami ekotonowymi, takimi jak: miedze, polany, suche łąki. Spotykany jest także w przydomowych ogródkach i terenach ruderalnych. Ponieważ gąsienice tego gatunku żerują na roślinach uprawianych na grządkach – marchwi, koprze, pietruszce często uchodzą za szkodniki – są tępione przez człowieka.

Intensyfikacja rolnictwa i leśnictwa poprzez stosowanie pestycydów – toksycznych środków chemicznych zwalczających szkodniki upraw czy postępujące inwestycje budowlane w postaci osiedli i domków jednorodzinnych powstające zwykle tam, gdzie występują odpowiednie siedliska dla pazia królowej i pazia żeglarza – są czynnikami oddziaływującymi negatywnie na populacje obydwu gatunków.  Od kilkudziesięciu lat zaobserwowano spadek liczebności tych motyli na terenie kraju. Również negatywny wpływ na oba gatunki maja ulegające degradacji siedliska na skutek wypalania traw, zarastania otwartych muraw i śródleśnych polan – zmian sukcesyjnych. Większą presję powyższych  czynników odczuwa jednak paź żeglarz. Gatunek ten został objęty ochroną gatunkową oraz umieszczony w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt bezkręgowce ze statusem VU – narażony

Projekt realizowany przez Mazowiecki Park Krajobrazowy im. Czesława mający na celu uchronienie gąsienic paziów przed śmiercią powodowaną przez pasożyty, drapieżniki i niekorzystne warunki pogodowe, a nawet w skutek niszczenia siedlisk przez człowieka, jest kontynuacją działań podjętych w 2013 i 2014 roku.

Sezon 2015 rozpoczęto od przygotowania „motylarni” – specjalnej drewnianej konstrukcji o powierzchni około 9m². Ponownie zasiano w „motylarni” koper, marchew i pietruszkę dla pazia królowej. Uprzątnięto stare liście z ziemi, odpajęczono oraz odchwaszczono jej wnętrze.

 

 

 

 

 

Prace w „motylarni”

 W maju wypuszczono na wolność kilka dorosłych osobników pazia królowej, z drugiego pokolenia z poprzedniego roku. 18 maja wylęgł się pierwszy imago pazia królowej, został on tego samego dnia przetransportowany i wypuszczony.

 

Imago pazia królowej

Kolejne imagines, które się wylęgły w następnych dniach, zostały wypuszczone w okolicach Celestynowa. Z kilku zimujących poczwarek wykluły się – podobnie jak w poprzednim roku – gąsieniczniki; owady pasożytujące na gąsienicach.

 

Wypuszczanie na wolność

W czerwcu rozpoczęto poszukiwania gąsienic pazia królowej na znanych stanowiskach
w obrębie Mazowieckiego Parku Krajobrazowego. Wszystkie znalezione gąsienice zostały przetransportowane w faunaboxach do „motylarni”, gdzie następnie mogły podrosnąć i ulec przepoczwarczeniu. Podczas poszukiwań zaobserwowano znaczne powiększenie się liczebności gąsieniczników na tych stanowiskach niż w roku poprzednim.

 

Prześwitujace skrzydełka jako oznaka rychłego wylęgu

 

Prawie jak broszka 🙂

 

Gąsienica pazia królowej

W połowie lipca wylęgły się motyle pazia królowej z pierwszego pokolenia, zostały wypuszczone na wolność w miejscach z których zostały pobrane jako gąsienice.

 

Ostatnie chwile imago przed wypuszczeniem na wolność

W sierpniu i na początku września poszukiwano gąsienic pazia żeglarza oraz drugiego pokolenia gąsienic pazia królowej. Gąsienic pazia żeglarza szukano na śliwie tarninie, głogu jednoszyjkowym, czeremsze amerykańskiej, napotkanych drzewkach owocowych (dzikiej gruszy, jabłoni). Wielokrotnie przeszukano znane stanowiska występowania tego gatunku na terenie Mazowieckiego Parku Krajobrazowego. W sumie znaleziono kilkanaście osobników, które zostały przetransportowane do „motylarni”.

 

„Motylarnia”

„Motylarnia” jest elementem ścieżki dydaktycznej „Soplicowo” na terenie Dyrekcji Zespołu Parków Krajobrazowych w Otwocku. Ponadto w trakcie trwania projektu odbywały się zajęcia edukacyjne dla wycieczek szkolnych, podczas których omawiano biologię i ekologię motyli,  pokazywana była także „motylarnia” z gąsienicami i poczwarkami.  Projektem zainteresowała się także telewizja i we wrześniu został wyemitowany odcinek programu „Załoga Eko” opowiadający między innymi o projekcie.

 

Na planie „Załogi Eko”

Dzięki działaniom podjętym w poprzednich latach, przy wydatnej pomocy Pana Przemysława Skrzypiec-Nowak pracownika MPK, populacje obu gatunków nadal występują
w znanych stanowiskach Parku. Ponowne pojawienie się gąsienic w miejscach, w których wcześniej wypuszczono na wolność imagines, świadczy o dogodnych warunkach na tych stanowiskach.

 

Autorzy:

inż Anna Kamilewicz,

inż Agnieszka Piątek

 

 

Reintrodukcja pazia żeglarza (Iphiclides podalirius) i pazia królowej (Papilio machaon) w Mazowieckim Parku Krajobrazowym

Rodzina paziowatych jest jedną z mniej licznych gatunkowo rodzin motyli w Polsce. W kraju jest reprezentowana jedynie przez cztery gatunki – niepylaka apollo, niepylaka mnemozynę oraz pazia królowej i pazia żeglarza. Te dwa ostatnie są nazywane najpiękniejszymi i najokazalszymi Polskimi motylami.

Pomimo ich wspólnych cech fizycznych, środowiska życia tych gatunków są odmienne. Paź żeglarz jest motylem występującym na suchych, kserotermicznych murawach. Motyl spotykany jest także na murawach bliźniczkowych, zadrzewieniach śródpolnych, skrajach lasów, przydrożach, przytorzach, a nawet w sadach. Paź królowej preferuje natomiast otwarte tereny będące jednocześnie strefami ekotonowymi, takimi jak: miedze, polany, suche łąki. Spotykany jest także w przydomowych ogródkach i terenach ruderalnych. Ponieważ gąsienice tego gatunku żerują na roślinach uprawianych na grządkach – marchwi, koprze, pietruszce często uchodzą za szkodniki – są tępione przez człowieka.

Intensyfikacja rolnictwa i leśnictwa poprzez stosowanie pestycydów – toksycznych środków chemicznych zwalczających szkodniki upraw czy postępujące inwestycje budowlane w postaci osiedli i domków jednorodzinnych powstające zwykle tam, gdzie występują odpowiednie siedliska dla pazia królowej i pazia żeglarza – są czynnikami oddziaływującymi negatywnie na populacje obydwu gatunków.  Od kilkudziesięciu lat zaobserwowano spadek liczebności tych motyli na terenie kraju. Również negatywny wpływ na oba gatunki maja ulegające degradacji siedliska na skutek wypalania traw, zarastania otwartych muraw i śródleśnych polan – zmian sukcesyjnych. Większą presję powyższych  czynników odczuwa jednak paź żeglarz. Gatunek ten został objęty ochroną gatunkową oraz umieszczony w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt bezkręgowce ze statusem VU – narażony

Projekt realizowany przez Mazowiecki Park Krajobrazowy im. Czesława mający na celu uchronienie gąsienic paziów przed śmiercią powodowaną przez pasożyty, drapieżniki i niekorzystne warunki pogodowe, a nawet w skutek niszczenia siedlisk przez człowieka, jest kontynuacją działań podjętych w 2013 i 2014 roku.

Sezon 2015 rozpoczęto od przygotowania „motylarni” – specjalnej drewnianej konstrukcji o powierzchni około 9m². Ponownie zasiano w „motylarni” koper, marchew i pietruszkę dla pazia królowej. Uprzątnięto stare liście z ziemi, odpajęczono oraz odchwaszczono jej wnętrze.

 

 

 

 

 

Prace w „motylarni”

 W maju wypuszczono na wolność kilka dorosłych osobników pazia królowej, z drugiego pokolenia z poprzedniego roku. 18 maja wylęgł się pierwszy imago pazia królowej, został on tego samego dnia przetransportowany i wypuszczony.

 

Imago pazia królowej

Kolejne imagines, które się wylęgły w następnych dniach, zostały wypuszczone w okolicach Celestynowa. Z kilku zimujących poczwarek wykluły się – podobnie jak w poprzednim roku – gąsieniczniki; owady pasożytujące na gąsienicach.

 

Wypuszczanie na wolność

W czerwcu rozpoczęto poszukiwania gąsienic pazia królowej na znanych stanowiskach
w obrębie Mazowieckiego Parku Krajobrazowego. Wszystkie znalezione gąsienice zostały przetransportowane w faunaboxach do „motylarni”, gdzie następnie mogły podrosnąć i ulec przepoczwarczeniu. Podczas poszukiwań zaobserwowano znaczne powiększenie się liczebności gąsieniczników na tych stanowiskach niż w roku poprzednim.

 

Prześwitujace skrzydełka jako oznaka rychłego wylęgu

 

Prawie jak broszka 🙂

 

Gąsienica pazia królowej

W połowie lipca wylęgły się motyle pazia królowej z pierwszego pokolenia, zostały wypuszczone na wolność w miejscach z których zostały pobrane jako gąsienice.

 

Ostatnie chwile imago przed wypuszczeniem na wolność

W sierpniu i na początku września poszukiwano gąsienic pazia żeglarza oraz drugiego pokolenia gąsienic pazia królowej. Gąsienic pazia żeglarza szukano na śliwie tarninie, głogu jednoszyjkowym, czeremsze amerykańskiej, napotkanych drzewkach owocowych (dzikiej gruszy, jabłoni). Wielokrotnie przeszukano znane stanowiska występowania tego gatunku na terenie Mazowieckiego Parku Krajobrazowego. W sumie znaleziono kilkanaście osobników, które zostały przetransportowane do „motylarni”.

 

„Motylarnia”

„Motylarnia” jest elementem ścieżki dydaktycznej „Soplicowo” na terenie Dyrekcji Zespołu Parków Krajobrazowych w Otwocku. Ponadto w trakcie trwania projektu odbywały się zajęcia edukacyjne dla wycieczek szkolnych, podczas których omawiano biologię i ekologię motyli,  pokazywana była także „motylarnia” z gąsienicami i poczwarkami.  Projektem zainteresowała się także telewizja i we wrześniu został wyemitowany odcinek programu „Załoga Eko” opowiadający między innymi o projekcie.

 

Na planie „Załogi Eko”

Dzięki działaniom podjętym w poprzednich latach, przy wydatnej pomocy Pana Przemysława Skrzypiec-Nowak pracownika MPK, populacje obu gatunków nadal występują
w znanych stanowiskach Parku. Ponowne pojawienie się gąsienic w miejscach, w których wcześniej wypuszczono na wolność imagines, świadczy o dogodnych warunkach na tych stanowiskach.

 

Autorzy:

inż Anna Kamilewicz,

inż Agnieszka Piątek

 

Dnia 18 listopada 2015  roku w Powiatowym Młodzieżowym Domu Kultury w Otwocku odbyło się uroczyste ogłoszenie wyników i wręczenie nagród laureatom XXIII edycji konkursu przyrodniczego dla szkół z terenu Mazowieckiego Parku Krajobrazowego im. Czesława Łaszka. Swoją obecnością zaszczycili nas: Pani Agnieszka Wilczek Wiceprezydent Miasta Otwocka, Pani Magdalena Żurawska Dyrektor Wydziału Ochrony Środowiska Powiatu Otwockiego, Pani Ewa Barbara Musiejko – Dyrektor Powiatowego Młodzieżowego Domu Kultury w Otwocku, Pani Marta Syga plastyk Powiatowego Młodzieżowego Domu Kultury, członek komisji oceniającej prace plastyczne uczniów oraz Pan Artur Dawidziuk Nadleśniczy Nadleśnictwa Celestynów.

Uroczystości finałowe rozpoczął Dyrektor Mazowieckiego Zespołu Parków Krajobrazowych Pan Sylwester Chołast, witając wszystkich przybyłych gości.

 

 

W konkursie łącznie wzięło udział ponad 1400 osób z 36 szkół. Laureaci konkursu,  otrzymali nagrody ufundowane przez Wojewódzki Fundusz ochrony Środowiska
i Gospodarki Wodnej w Warszawie oraz Starostwo Powiatowe w Otwocku.

Podczas finału uczniowie ze Szkoły Podstawowej z Oddziałami integracyjnymi im. Jadwigi Korczakowskiej pod kierunkiem pani Aliny Moruś, nauczyciela przyrody zaprezentowali krótka inscenizację pt. „Sąd nad ropuchą”. Młodzi aktorzy chcieli pokazać, jak pożytecznym i przyjaznym ludziom jest ropucha. Nie jest piękna, a nawet u niektórych budzi wstręt, ale jest bardzo pożytecznym zwierzęciem i bez niej nasze ogródki nie wyglądałyby tak pięknie.

Uroczystości finałowe uatrakcyjnił także występ zespołu ludowego ze Szkoły Podstawowej im. Armii Krajowej w Kołbieli pn. „Kajducki”. Młodzi tancerze pod okiem Pani Grażyny Główki tańczyli i śpiewali w rytm kołbielskich przyśpiewek. Wystąpili w tradycyjnych strojach kołbielskich promując kulturę i tradycje regionu kołbielskiego.

 

Wystawę prac w PMDK w Otwocku można podziwiać w dniach 13 – 20.11.2015 r.

Słodki poczęstunek podczas finału ufundowały Zakłady Piekarskie Oskroba z Człekówki.

Wszystkim laureatom serdecznie i gratulujemy zapraszamy do udziału w konkursie już w przyszłym roku.