Marek Kowalski
Towarzystwo Przyrodnicze „Bocian”
W roku 2007 przeprowadzono letnią inwentaryzację nietoperzy w Brudzeńskim Parku Krajobrazowym. Fauna Parku poznana została stosunkowo dobrze. Zarejestrowano tu około 150 gatunków ptaków (w tym około 120 lęgowych), 12 gatunków płazów, 4 gatunki gadów i 34 gatunki ssaków. Zwraca jednak uwagę stosunkowo słabe rozpoznanie nietoperzy – jak dotąd z terenu Parku zostało podanych jedynie 4 gatunki tych zwierząt.
BPK położony jest na terenie gmin Brudzeń Duży i Stara Biała. Jego powierzchnia wynosi 3171 ha, a jego otuliny 4397 ha. W Parku tym ochroną objęty jest przełom rzeki Skrwy Prawej wraz z przyległymi kompleksami leśnymi oraz w północnej części polodowcową rynną Karwosiecko-Cholewicką z jeziorami Józefowskimi – dlatego skupiono się na nietoperzach związanych z rzeką oraz drzewostanami. Stosowano dwie metody badań:
- Prowadzono odłowy w sieci chiropterologiczne, które były rozkładane w miejscach intensywnego przelotu nietoperzy (nad rzeką Skrwą Prawą oraz na drogach leśnych). Latem roku 2007 prowadzono je przez 11 nocy na 6 stanowiskach, zlokalizowanych we wszystkich czterech kompleksach leśnych, wchodzących w skład Parku. W ich wyniku odłowiono 129 nietoperzy, należących do 9 gatunków. Najliczniej stwierdzane były borowce wielkie (63 osobniki) i mroczki pózne (32 os.), a także karliki większe (14 os) i gacki brunatne (13 os.). Schwytano także dwa nocki Natterera oraz po jednym osobniku nocka dużego, nocka rudego, mroczka posrebrzanego, i gacka szarego.
- Kontrolowano potencjalne miejsca dziennego pobytu tych ssaków, przede wszystkim budynki oraz budki lęgowe. Latem roku 2007 skontrolowano kilkanaście śródleśnych (lub przyleśnych) budynków oraz 95 budek dla nietoperzy. Niestety – w budynkach nietoperzy nie obserwowano, zaś w jednej kolonii skrzynek zaobserwowano dwa karliki większe. Powodem niezasiedlania przez nietoperze budynków są przede wszystkim remonty, jakie w leśniczówkach mają miejsce w ostatnich latach. Budki dla nietoperzy były rozwieszone dopiero wiosną, a ssaki te najczęściej zasiedlają budki w drugim, albo nawet trzecim roku po rozwieszeniu. Zatem można przypuszczać, że zajęcie budek będzie w kolejnych latach rosnąć.
Gatunki dominujące (borowiec wielki, mroczek pózny, gacek brunatny) zależą do nietoperzy częstych i licznych w całej Polsce. Inaczej jest z karlikiem większym, który chociaż stwierdzany w całym kraju, jednak występuje plamowo – na jednych terenach jest bardzo liczny, na innych skrajnie nieliczny (np. centralne Mazowsze). Wśród stwierdzonych gatunków nietoperzy zwracają uwagę ciekawe stwierdzenia nocka dużego i gacka szarego (stanowiska te położone są blisko północnych granic zasięgów tych gatunków) oraz mroczka posrebrzanego, gatunku obserwowanego latem najczęściej na północnym-wschodzie Polski oraz w górach. Szczegółowa analiza prac i wyników badań przeprowadzonych w ramach I i II etapu zostanie przedstawiona przy rozliczeniu II raty programu.
