05-400 Otwock, ul.Sułkowskiego 11 tel./faks 22 779 26 94 e-mail: sekretariat@parkiotwock.pl
09-411 Biała, Siecień 134 tel. 24 231 12 73 e-mail: p.pietrzak@parkiotwock.pl
05-500 Piaseczno, ul. Instytutowa 10, Żabieniec tel./ fax. 22 754 51 00 e-mail: chojnowskipark@parkiotwock.pl
26-670 Pionki, ul. Radomska 7 tel./fax.(48) 612 34 41 e-mail: kozienickipark@parkiotwock.pl
05-400 Otwock, ul.Sułkowskiego 11 tel./faks 22 779 26 94 e-mail: sekretariat@parkiotwock.pl
07-130 Łochów, Kaliska 93 tel./fax.(25) 644 13 71 e-mail: npk@parkiotwock.pl
Położony w gminie Piaseczno, 600m na wschód od szosy Piaseczno-Góra Kalwaria; chroni leśne zbiorowiska grądowe głównie grądu wysokiego z zachowanymi naturalnymi drzewostanami dębowo-grabowymi osiągającymi wiek 150-160 lat.
Szlak czerwony im. Bolesława Krzywoustego jest jedynym znakowanym szlakiem PTTK, który przebiega przez Brudzeński Park Krajobrazowy. Według Rostowskiego 1990 na długości 21,5 km przebiega przez teren Parku, a na długości 4,5 km – przez otulinę. Jednak można podzielić go na mniejsze odcinki, gdyż niemal do wszystkich miejscowości wzdłuż jego przebiegu dojeżdżają autobusy. Na wysokości Maszewa szlak wkracza w otulinę BPK, natomiast wychodzi poza otulinę w miejscowości Bądkowo Rochny. Szlak przebiega przez 3 rezerwaty Parku, ukazując wspaniałe, unikalne dla Mazowsza krajobrazy z urozmaiconą rzeźbą terenu. Dodatkowym, atutem szlaku jest zróżnicowana szata roślinna ukazująca zmienność wilgotnościową od łęgów po dąbrowy świetliste. Zdecydowanie jest to szlak o bardzo wysokich walorach widokowych.
W otoczeniu Parku jest wiele zabytków kultury stanowiących o wartościach krajobrazowych tych pięknych okolic i naszej narodowej kulturze. Bywa niestety, że obiekty te niszczeją i giną. Tym bardziej należy zachować je w naszej pamięci. Szlak umożliwia więc poznanie zabytków i pogłębienie wiedzy na ich temat. Na szlaku znajduje się 10 obiektów tj.:
Ścieżka wykonana została w 2004 r. przy współpracy z Nadleśnictwem Płock. Ścieżka zlokalizowana jest przy południowej granicy Brudzeńskiego Parku Krajobrazowego. Orientacyjny czas przejścia trasy, bez przerw na odpoczynek czy obserwacje, wynosi 2 godziny. Na pewnym odcinku ścieżka przebiega przez lasy Nadleśnictwa Płock w oddz.: 115-118, 121-125 Obrębu Płock, w tym przez rezerwat ,,Brwilno”. Celem utworzenia ścieżki było stworzenie możliwości poznania różnorodności gatunków ptaków występujących w Brudzeńskim Parku Krajobrazowym. Jej trasa jest urozmaicona i przebiega częściowo przez jedne z najciekawszych zbiorowisk roślinnych Parku – dąbrowę świetlistą. Trasa ścieżki obejmuje 5 przystanków:
Program aktywnej ochrony płazów na terenie miasta Płocka i zasilania populacji płazów na terenie Brudzeńskiego Paku Krajobrazowego.
Program dotyczy aktywnej ochrony gatunków płazów z rzędu bezogonowych występujących na terenie i w okolicach miasta Płocka – ropuchy szarej, zielonej i paskówki, kumaka nizinnego, rzekotki drzewnej, grzebiuszki ziemnej, żab: jeziorkowej, śmieszki, wodnej, moczarowej i trawnej.
Na początku przeprowadzono inwentaryzację gatunkową i ilościową na wyznaczonych siedliskach w Płocku. W wyniku przeprowadzonych badań zostaną wytypowane zagrożone miejsca rozrodu płazów na terenie miasta i tam, gdzie to możliwe, zostaną one zabezpieczone. Zagrożone osobniki dorosłe, kijanki oraz jaja będą odławiane i przenoszone na wytypowane tereny Brudzeńskiego Parku Krajobrazowego lub do „azylu” w Płockim Ogrodzie Zoologicznym.
Ścieżka przyrodniczo leśna została urządzona na terenie leśnictwa Sikórz (Nadleśnictwo Płock) w najbardziej malowniczym fragmencie Brudzeńskiego Parku Krajobrazowego, przy rezerwacie przyrody „Sikórz”. Ścieżka ma swój początek przy Kościele Św. Trójcy w Sikorzu.
Trasa ścieżki biegnie przez las, dochodzi do rzeki Skrwy, przechodzi przez rzekę (piękny punkt widokowy z drewnianego mostu), biegnie przez las (różnorodność siedlisk), następnie prowadzi wzdłuż skarpy stromo schodzącej do rzeki (punkt widokowy). Poszczególne przystanki omawiają następujące tematy: rola lasu, owady, ptaki, etapy wzrostu drzewostanu, zwierzęta, budowa piętrowa lasu, działalność bobrów i znaczenie wody w krajobrazie. Ścieżka jest bardzo dobrze oznakowana, na całej długości rozmieszczone są tablice informacyjne. Przed wejściem na ścieżkę jest parking, gdzie może zatrzymać się samochód,
autobus dowożący dzieci. Przy końcowym przystanku ścieżki rozmieszczone są ławy, stoły i wiata. Uczestnicy wycieczek mogą upiec przywiezione ze sobą kiełbaski, w ognisku przygotowywanym przez pracowników Nadleśnictwa.
Ścieżka przeznaczona do zajęć dydaktycznych dla dzieci i młodzieży szkolnej. Trasa jej przebiega przez rezerwat „Sikórz”, liczy 9 przystanków oznakowanych tablicami informacyjno – merytorycznymi o następującej tematyce:
Jest to rezerwat krajobrazowy, częściowy. Pod względem przyrodniczym jest to jeden z najciekawszych zakątków BPK, a jednocześnie jednym z najciekawszych obiektów na Mazowszu. Celem ochrony jest zachowanie krajobrazu przełomu Skrwy Prawej wraz z porastającym dolinę drzewostanem. Rzeka Skrwa, płynie środkiem tworząc liczne meandry, podcina tarasy skarp, tworzy rozlewiska. Zbocza skarp są zróżnicowane: łagodne, strome, czasami nawet w formie pionowych obrywów. Roślinność to głównie zbiorowiska lasów grądowych z pięknymi, wielopiętrowymi drzewostanami tworzonymi przez dąb szypułkowy, klon, lipę, sosnę, modrzew europejski, świerk pospolity. Piętro dolne tworzy głównie grab pospolity. W runie występuje szereg gatunków chronionych, jak śnieżyczka przebiśnieg, lilia złotogłów, wawrzynek wilczełyko. Rozlewisko porasta las łęgowy z olszą czarną, jako gatunkiem lasotwórczym.
Na terenie rezerwatu znajduje się Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk sieci Natura 2000
Obszar Ochrony Siedlisk sieci Natura 2000 o numerze inwentarzowym PLH 140012 zajmuje 142,60 ha. W 95,8% Obszar położony jest na terenie rezerwatu. Obejmuje on 12 kilometrowy odcinek silnie meandrującej rzeki Skrwy Prawej. Drzewostany na siedliskach świeżych występują na glebach płowych zbrunatniałych i typowych lub brunatnych kwaśnych, są to drzewostany: dębowe z domieszką grabu, buka, lipy i innych drzew liściastych. Siedliska wilgotne obejmujące lasy mieszane wilgotne i lasy wilgotne wyróżniono na czarnych ziemiach i glebach gruntowo glejowych. Występujące tu drzewostany to drzewostany jesionowo-dębowe z domieszką wiązu szypułkowego, jaworu, klonu zwyczajnego, lipy, buka i olszy. W podszycie występują: głóg, bez czarny, i koralowy oraz kalina koralowa. Siedliska wilgotne lasu łęgowego zajmują niewielkie powierzchnie i występują na madach rzecznych głównie o uziarnieniu głębokich utworów pyłowo-piaszczystych. Na siedlisku tym opisano również drzewostany jesionowo-dębowe z domieszką wiązu szypułkowego, klonu zwyczajnego, klonu polnego, olszy i topoli. Łącznie 15,80% powierzchni obszaru obejmują lasy łęgowe i nadrzeczne zarośla wierzbowe, natomiast 42,80% grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny.
Rezerwat w zarządzie Nadleśnictwa Płock. Celem ochrony jest zachowanie krajobrazu przełomu Skrwy Prawej i jej dopływu, ochrona starych drzewostanów dębowych i skupisk unikalnej roślinności zielnej. Z ciekawym ukształtowaniem powierzchni wiąże się znaczna różnica wzniesień, sięgająca do kilkunastu metrów. Obok wartości krajobrazowych rezerwat zasługuje na ochronę z uwagi na cenną szatę roślinną. Szczególnie wartościowy jest ponad 150 – letni drzewostan dębowy. Oprócz dębu szypułkowego drzewostany rezerwatu tworzą: brzoza brodawkowata, lipa drobnolistna, rzadziej topola biała, olsza czarna, klon jawor i pospolity. W podszycie, oprócz podrostów gatunków drzewiastych występują: leszczyna pospolita, wiciokrzew suchodrzew, czeremcha pospolita. Wczesną wiosną, przed pełnym rozwojem liści obserwuje się bogato rozwinięte runo leśne złożone z przebiśniegów, rutewki orlikolistnej, obydwu gatunków zawilca, szczawika zajęczego i ziarnopłonu. Obok cennych wartości przyrodniczych rezerwat posiada znaczne walory kulturowe. Znajduje się tu obelisk upamiętniający męczeńską walkę z hitlerowcami w czasie II wojny światowej. W północno – zachodniej części rezerwatu, na krawędzi wysokiego brzegu doliny Skrwy znajduje się dobrze zachowane wczesnośredniowieczne grodzisko. Jest to grodzisko pierścieniowate o kształcie zbliżonym do trójkąta, o rozmiarach w najszerszym miejscu wynoszącym ok. 125 x 90 m.
Rezerwat w zarządzie Nadleśnictwa Płock. Celem ochrony jest zachowanie fragmentu świetlistej dąbrowy z charakterystycznym runem położonym malowniczo na stromej skarpie Wisły. Drzewostan dwupiętrowy tworzy dąb szypułkowy w wieku 80 – 90 lat z niewielką domieszką sosny pospolitej. W piętrze drugim występuje dąb i lipa. Podszyt tworzy leszczyna pospolita, jałowiec pospolity, dereń. Runo ma skład gatunkowy zbliżony do charakterystycznego dla zbiorowiska świetlistej dąbrowy z takimi roślinami, jak lilia złotogłów, ciemiężyk białokwiatowy, pajęcznica gałęzista, gorysz siny.
BPK został utworzony na mocy uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej w Płocku Nr 163/XXVI/ 88 z dnia 9 czerwca 1988 roku. Według uchwały powołującej Park celem jego utworzenia było zapewnienie warunków ochrony środowiska z dopuszczeniem niekolizyjnych form turystyki krajoznawczej. Park w swoich założeniach ma być naturalną osłoną dla rezerwatów przyrody, terenem wodochronnym oraz poligonem badań naukowych. Na decyzji o utworzeniu Parku zaważyły względy wizualno – estetyczne i ekologiczne oraz związana z tym potrzeba zapewnienia racjonalnego gospodarowania zasobami przyrody.
Powierzchnia BPK wynosi 3171 ha, a jego otuliny 4397 ha. Położony jest on na terenie gmin Brudzeń Duży i Stara Biała. Swoim zasięgiem obejmuje dolinę dolnego biegu Skrwy Prawej wraz z przyległymi kompleksami leśnymi Brwilno, Brudzeń, Sikórz oraz w północnej części Parku polodowcową rynnę Karwosiecko-Cholewicką z jeziorami Józefowskimi. Granice Parku zlokalizowane są niemal bezpośrednio poza granicą administracyjną miasta a jego najdalej wysunięte krańce nie przekraczają kilkunastu kilometrów. Takie położenie ma również swoją ujemną stronę. Tereny Parku narażone są na nieustającą presję ze strony aglomeracji miejsko-przemysłowej Płocka ,głównie Petrochemii – Orlenu.
Brudzeński Park Krajobrazowy będąc jednym z mniejszych parków krajobrazowych jest zarazem jednym z najpiękniejszych w Polsce. Pierwszy kontakt z nim zaskakuje turystę, nie spodziewającego się zobaczyć na równinnym, płaskim Mazowszu, takiej rozmaitości form rzeźby terenu. Tego typu różnorodność terenu Park zawdzięcza procesom towarzyszącym ostatniemu zlodowaceniu. Najciekawszym i zarazem najsilniejszym zaznaczonym elementem tej rzeźby jest niewątpliwie malownicza dolina Skrwy Prawej. Brzegi doliny wykształciły się zarówno jako płaskie tereny rzeczne, jak i strome niemal pionowe ściany. Płaskich terenów bezpośrednio nad Skrwą spotykamy bardzo niewiele. Należą do nich dwie kotliny w zakolach rzeki (przy młynie w Sikorzu i w okolicach Radotek) oraz najniższe tarasy zalewowe o różnej powierzchni i kształtach. Płaszczyzny poziome są bardzo cennym elementem w krajobrazie doliny, ponieważ harmonijnie i pięknie zarazem kontrastują ze stromymi skarpami i wąwozami, zwłaszcza gdy porośnięte są roślinnością murawową. Szczególne wrażenia estetyczne możemy odnieść wędrując koronami wspomnianych już skarp. Punkty widokowe rozmieszczone na wysokich skarpach pozwalają podziwiać malowniczą dolinę i meandry połyskującej swym nurtem rzeki.
Z konfiguracją terenu, występowaniem wody, warunkami glebowymi i klimatycznymi, które zależą od ekspozycji, nachylenia i wiatrów ściśle związane jest występowanie poszczególnych gatunków roślin tworzących określone zbiorowiska .
Panujące w dolinie Skrwy zbiorowiska lasów grądowych wyróżniają się pięknym starodrzewem i okazami drzew pomnikowych. Różnorodność gatunków drzew widoczna jest szczególnie wiosną, kiedy obserwuje się pełną gamę zieleni oraz jesienią, kiedy przebarwiają się liście. Urzekająco wówczas prezentuje się skarpa oglądana z pewnej odległości, gdy na tle złocistych klonów czerwienią się buki ,a całość dopełnia ciemna zieleń świerków. Roślinność zielna opisywanych grądów krajobrazowo jest najcenniejsza przede wszystkim wiosną. Łańcuchy pagórków zdobią wczesną wiosną łany chronionych przebiśniegów. Nieco później kwitną białe zawilce, niebieskie przylaszczki, fiołki i inne rośliny runa grądowego. Płaskie połacie łęgów z cienkimi prostymi pniami olch i niewielkim procentowo pokryciem warstwy krzewów, kontrastują z lasami grądowymi. Integralną częścią krajobrazu Parku są również występujące licznie powalone stare drzewa w nurcie rzeki. Elementy te mimo, że tarasują rzekę czyniąc ją niespławną, zaskakują ciekawymi kształtami i sposobem ułożenia.
Teren po prawej stronie Skrwy charakteryzuje się większą ilością zamkniętych kotlin i odkrytych polan, porośniętych płatami muraw. Odkryte nasłonecznione fragmenty skarp kipią w lecie barwami kwitnącej tarniny, róży, janowca i zapachem ciepłolubnych ziół.
Tereny łąkowe w Parku z kępami i skupiskami drzew, aleje, młodniki, zadrzewienia śródpolne, porośnięte drzewami granice pól i korony skarp, świeże łąki, trawiaste miedze tworzą charakterystyczną mozaikę, wzbogacającą oglądany widok.
Różnorodność siedlisk cechująca Brudzeński Park Krajobrazowy stwarza doskonałe warunki dla występowania bogatej fauny w tym wielu ginących gatunków. Najliczniej jest tu reprezentowana awifauna licząca około 120 gatunków lęgowych oraz 30 gatunków przelotnych i zimujących. Do lęgowych gatunków zarejestrowanych w BPK i umieszczonych w „Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt” należą: bąk i błotniak zbożowy. W grupie ptaków zagrożonych w skali europejskiej zaobserwowano w Parku – 15 gatunków, najważniejsze z nich to: bączek, bocian czarny, trzmielojad, zimorodek, jarzębatka i ortolan. Ponadto stwierdzono derkacza – jedyny gatunek na opisywanym terenie zagrożony w skali światowej.
Pomimo niedużej ilości zalesionego terenu w Parku dobrze zachowana jest awifauna leśna . Dotyczy to głównie gatunków drobnych, takich jak: sikory, pokrzewki, dzięcioły i drozdy. Licznie występują tutaj również ptaki drapieżne i sowy. Świadczy to o doskonałym wskaźniku wartości ekologicznej krajobrazu .
Spośród ssaków w BPK stwierdzono występowanie 34 gatunków. Z małych ssaków spotykanych w Parku najbardziej interesujące są nietoperze. Zarejestrowano tutaj 5 gatunków tych tajemniczych zwierząt. Warto również wspomnieć o popielicy,
gatunku umieszczonym na kartach Czerwonej Księgi Zwierząt. Na uwagę zasługują też bobry, które na ten teren zawędrowały wzdłuż Skrwy i zasiedliły odcinek rzeki w rejonie Radotek oraz Cierszewa, a także wydra, której ślady żerowania zanotowano w okolicy Zdziemborza. Brak większych kompleksów powoduje, że w Parku nie występują duże ssaki. Spotykane są natomiast gatunki żyjące na pograniczu lasów i pól, na przykład: zające, sarny, dziki i tchórze.
Na terenie BPK istnieją obecnie 3 rezerwaty przyrody. Rezerwat krajobrazowy „Sikórz” obejmuje 12- kilometrowy odcinek skarpy Skrwy od miejscowości Sikórz do Radotek. Drugi z rezerwatów – rezerwat świetlistej dąbrowy „Brwilno” położony jest w południowej części Parku, w strefie krawędziowej Wisły i utworzony w 2002 roku rezerwat „Brudzeńskie Jary”. Swoistymi osobliwościami przyrodniczymi są pomniki przyrody. Wśród nich na szczególną uwagę zasługują: aleja lipowo-kasztanowa w Sikorzu, potężny dąb rosnący w zabytkowym parku w Srebrnej oraz topola nad Wisłą w Murzynowie.
