05-400 Otwock, ul.Sułkowskiego 11 tel./faks 22 779 26 94 e-mail: sekretariat@parkiotwock.pl
09-411 Biała, Siecień 134 tel. 24 231 12 73 e-mail: p.pietrzak@parkiotwock.pl
05-500 Piaseczno, ul. Instytutowa 10, Żabieniec tel./ fax. 22 754 51 00 e-mail: chojnowskipark@parkiotwock.pl
26-670 Pionki, ul. Radomska 7 tel./fax.(48) 612 34 41 e-mail: kozienickipark@parkiotwock.pl
05-400 Otwock, ul.Sułkowskiego 11 tel./faks 22 779 26 94 e-mail: sekretariat@parkiotwock.pl
07-130 Łochów, Kaliska 93 tel./fax.(25) 644 13 71 e-mail: npk@parkiotwock.pl
Uczniowie z Publicznej Szkoły Podstawowej w Garbatce-Letnisko uczestniczyli w zajęciach terenowych na ścieżce przyrodniczo – krajobrazowej „Krępiec” w Kozienickim Parku Krajobrazowym. Podczas wędrówki dzieci uczyły się rozpoznawać gatunki drzew i krzewów, za pomocą lup obserwowały mieszkańców ściółki leśnej, wsłuchiwały się w wiosenny śpiew leśnych ptaków oraz aktywnie rozwiązywały zadania przyrodnicze.
Noc Sów jest cyklicznym wydarzeniem edukacyjnym, organizowanym na początku marca dla wszystkich chętnych, którzy chcą bliżej poznać świat naszym rodzimych sów.
Wydarzenie rozpoczyna się od prelekcji, podczas której poznajemy niezwykle ciekawy i różnorodny świat sów. Opowiadamy o poszczególnych gatunkach i biologii sów występujących i gniazdujących w Polsce. Odpowiadamy sobie na kilka ciekawych pytań, m.in.: czy wszystkie sowy polują w nocy ? czy wszystkie sowy doskonale widzą w nocy ? czy sowy tworzą kolonie ? czy sowy polują na siebie nawzajem ?
Po krótkiej prelekcji i poznaniu naszych sów wyruszamy na nocny spacer do lasu. Marcowe noce to bardzo dynamiczny okres w roku dla większości naszych sów. W tym czasie odbywają się sowie gody, dzięki czemu łatwiej usłyszeć pohukiwania nawołujących się osobników.
Spacer w poszukiwaniu sów będzie również okazją do poznania nocnego życia lasu. Każdy z uczestników powinien mieć odpowiedni ciepły ubiór, buty i latarki.
Spotkanie z sowami kończy się przy ognisku i ciepłej herbacie.
Noc nietoperzy jest naszym cyklicznym wydarzeniem edukacyjnym, organizowanym we wrześniu dla wszystkich, którzy chcą poznać zwyczaje naszych nietoperzy a nawet przyjrzeć im się bliżej.
Wydarzenie ma miejsce w ośrodku edukacyjnym Kozienickiego Parku Krajobrazowego w Augustowie. Spotykamy się wieczorową porą aby na początku wysłuchać prelekcji o nietoperzach, jedynych ssakach zdolnych do aktywnego lotu. Dowiemy się gdzie nietoperze żerują, jak zdobywają pokarm, kiedy przypada ich okres godowy, jak hibernują i gdzie mają swoje zimowe kryjówki.
Na terenie Kozienickiego Parku Krajobrazowego już od wielu lat prowadzony jest monitoring nietoperzy. W latach 2016-2018 stwierdzono występowanie 19 gatunków na 26 występujących w całym kraju. Wędrując szlakami Puszczy Kozienickiej możemy w wielu miejscach zaobserwować rozwieszone na drzewach specjalne schrony dla nietoperzy.
Podczas spotkania rozwieszana jest specjalna sieć, w którą łapią się nietoperze. Jest to doskonała możliwość aby z bliska przyjrzeć się tym ciekawym ssakom.
Dziś chcielibyśmy opowiedzieć wam trochę o Szlaku czerwonym im. Bolesława Krzywoustego przebiegającym przez Brudzeński Park Krajobrazowy. Być może nie każdy z was o nim słyszał, ale jeżeli odwiedzaliście nasz park to bardzo prawdopodobne, że szliście jego fragmentem nawet o tym nie wiedząc. Trasa biegnąca przez teren Parku ma aż 21,5km. Natomiast przez teren otuliny przebiega kolejne 4,5km szlaku. Jak sami widzicie jest to spory kawałek trasy do przebycia, ale gwarantujemy, że piękne widoki i mnogość bogactwa przyrody jakie możemy na nim zobaczyć zrekompensują z nawiązką wysiłek jaki trzeba włożyć w jego przebycie. Swój początek szlak ten ma w miejscu, które oferuje nam również inne ciekawe trasy turystyczne, a mianowicie w Płocku przy budynku Odwachu. Stąd kierując się na północny zachód dotrzemy do granic Brudzeńskiego Parku Krajobrazowego. Przez długi odcinek trasa prowadzi poprzez drzewostany leśne kompleksu leśnictwa Brwilno. Idąc tą ścieżką po pewnym czasie natkniemy się na dużą leśną mogiłę będącą miejscem pamięci narodowej. Podczas wędrówki możemy podziwiać piękny starodrzew dębowo-sosnowy, a w nim bardzo stare pomnikowe okazy drzew. Kolejną atrakcją jaką serwuje nam szlak czerwony jest rozległy głęboki jar, który ciągnie się aż do granicy lasu. Stąd oglądać możemy rozpościerającą się panoramę Wisły oraz jej doliny. Na pewno uwagę przykuwa pewna wyspa znajdująca się na Wiśle. Jest to wyspa Brwileńska zwana również wyspą kormorana. Ta druga nazwa wzięła się stąd, że wyspę tą zasiedla bardzo liczna kolonia kormoranów, która niestety w znacznym stopniu przyczynia się do obumierania drzew porastających teren wyspy. My jednak zgodnie z trasą jaką prowadzi nas szlak udajemy się stokiem skarpy w kierunku północnym. Na dalszej części trasy szlak prowadzi nas w dół przez malowniczy wąwóz, który doprowadza nas nad zalew Skrwy Prawej. Przed nowym mostem w Cierszewie mijamy ośrodek rekreacyjno – turystyczny (obecnie nie działający). W dalszej części naszej wędrówki podążamy wzdłuż Skrwy aż do zabudowań wsi Radotek skąd udajemy się do szosy asfaltowej Srebrna – Murzynowo. Mijamy most na Skrwie ( tuż przy Osadzie Młynarza) i udajemy się do Kobiernik. Ten wiodący szosami odcinek jest ciekawy krajobrazowo, ponieważ możemy na nim podziwiać meandrującą w dolinie malowniczą rzekę Skrwę. Przed przystankiem w Kobiernikach, gdzie szlak skręca w lewo i biegnie na północ wiejską drogą możemy podziwiać stare wierzby.. W taki sposób docieramy do granicy lasu. W dalszej części szlaku poruszamy się leśnymi drogami mijając po drodze staw mokradło leśne położone w obniżeniu terenu. Po opuszczeniu terenów leśnych nasza trasa wkracza na tereny uprawne, którymi docieramy do zabudowań dawnego PGR-u w Sikorzu. Mijamy kolejno zespół pałacowo-parkowy w Sikorzu i kościół, a następnie dochodzimy do szosy Płock – Brudzeń, gdzie skręcamy w lewo. Po dotarciu do przystanku w Sikorzu szlak skręca w las i schodzi w dół bardzo stromą ścieżką, gdzie schodząc możemy podziwiać pomnikowe buki. W tym momencie znajdujemy się na terenie rezerwatu przyrody ,,Sikórz’’. Następny odcinek trasy prowadzi przez kładkę nad mokradłami i dalej w górę rzeki, pozostawiając po lewej stronie rozlewiska byłego młyna wodnego (ślady fundamentów są jeszcze widoczne). Po pokonaniu tego odcinka docieramy do granicy lasu będącej jednocześnie granicą rezerwatu. Od tego momentu trasa biegnie wśród łąk i pól, aby po pewnym czasie ponownie zbliżyć się do Skrwy. Rzekę tą oraz jej dolinę możemy podziwiać ze skarpy. Następnie docieramy do szosy Płock – Brudzeń Duży, a po skręceniu w lewo docieramy do granic kompleksu leśnego Brudzeń. Od tego momentu udajemy się na północ i idąc terenem rezerwatu ,,Brudzeńskie Jary’’ wychodzimy wylotem leśnego wąwozu. Po pokonaniu wąwozu oraz strumienia docieramy na szczyt wczesnośredniowiecznego grodziska. Stąd podążając krawędzią skarpy napotykamy dwa potężne buki będące pomnikami przyrody. Po minięciu tych dwóch leśnych olbrzymów udajemy się w kierunku zachodnim aż do szosy Płock – Brudzeń. Następnie podążamy w kierunku Bądkowa Kościelnego i dalej na północ, przecinając drogę do Łukoszyna, będącą jednocześnie granicą otuliny Parku. Po pokonaniu tych wszystkich etapów naszej wędrówki pozostaje nam do pokonania już tylko siedmiokilometrowy odcinek trasy ciągnący się od Brudzenia aż do końca szlaku. Oczywiście sam opis nie oddaje piękna przyrody oraz krajobrazów z jakimi mamy do czynienia podczas podążania wyżej opisanym szlakiem. Dlatego też serdecznie zachęcamy do podjęcia samodzielnej wędrówki i przekonaniu się na własne oczy o pięknie tego szlaku.
Rajd rowerowy szlakami Kozienickiego Parku Krajobrazowego im. prof. Ryszarda Zaręby jest naszą cykliczną imprezą turystyczną.
Zapraszamy wszystkich chętnych do wspólnego aktywnego spędzenia czasu. Poruszamy się wytyczoną trasą, która przebiega leśnymi szlakami i kończy się na terenie ośrodka edukacyjnego w Augustowie.
Trasa rajdu jest wytyczana obok ciekawych miejsc związanych z kulturą i historią Puszczy Kozienickiej oraz miejscami pokazującymi jej walory przyrodnicze.
Jury konkursowe wyłoniło zwycięzców etapu wojewódzkiego II edycji Konkursu filmowego „Mój Park Krajobrazowy”.
Filmy z pierwszych miejsc będą reprezentowały Mazowiecki Zespół Parków Krajobrazowych w etapie ogólnopolskim, który odbędzie się
3 czerwca 2024 roku w Zespole Opolskich Parków Krajobrazowych.
Kategoria Rolka etap wojewódzki:
1 miejsce: Oliwia Kowalczyk – Zespół Szkół Nr 2 z Oddziałami Integracyjnymi w Pułtusku
2 miejsce: Barbara Spoczyńska – Szkoła Podstawowa Nr 12 im. Kornela Makuszyńskiego w Otwocku
3 miejsce: Kaja Szymczyk – Zespół Szkół Nr 2 z Oddziałami Integracyjnymi w Pułtusku
Kategoria: Reportaż etap wojewódzki:
1 miejsce: Aleksandra Ponichtera – Zespół Szkół Nr 2 z Oddziałami Integracyjnymi w Pułtusku
Po finale ogólnopolskim poinformujemy laureatów o odbiorze nagród.
Dziękujemy!
Augustów — Wieś założona przez Stanisława Augusta Poniatowskiego w 1777 roku na miejscu dawnej osady leśnej Półbór, położona w centralnej części Puszczy Kozienickiego. Znajduje się tu Ośrodek Edukacyjno – Muzealny Kozienickiego Parku Krajobrazowego urządzony w pochodzącej z 1905 roku leśniczówce. Za wsią znajduje się cmentarz wojenny z czasów I wojny światowej, a w pobliskich lasach zachowane okopy.
Bąkowiec — Wieś w pobliżu linii kolejowej do Kozienic, miejsce walk o twierdzę dęblińską w czasie I wojny światowej. Obok przejazdu kolejowego cmentarz poległych żołnierzy z armii rosyjskiej, niemieckiej i austro-węgierskiej z 1914 – 18 roku.
Brzeźnica — Wieś wzmiankowana w połowie XV wieku przez Jana Długosza. Znajduje się tu neoromański kościół z 1911 r. wzniesiony na miejscu spalonego przez Szwedów, w którym jest drewniana ambona z nieistniejącego już kościoła garnizonowego w Kozienicach, wyrzeźbiona przez jednego z legionistów — uczestnika bitwy pod Laskami-Anielinem. Po wschodniej stronie cmentarza parafialnego znajduje się cmentarz wojenny.
Brzóza — Wieś królewska, znana już za czasów Kazimierza Wielkiego. W 1768 Brzózę − na mocy uchwały sejmowej otrzymał kuchmistrz koronny, marszałek Sejmu Rozbiorowego Adam Poniński. W 1778 roku wieś została wykupiona przez Piotra Ożarowskiego i do 1910 pozostawała własnością rodu. Piotr Ożarowski wybudował w Brzózie murowany pałac i znacząco rozwinęli majątek. W latach 1910-1941 dobra brzóskie należały do rodziny Heydlów. Po wojnie zostały rozparcelowane a w 1966 roku w miejscu wyburzonego pałacu wybudowano szkołę. Znajduje się tu kościół klasycystyczny p.w. św. Bartłomieja z lat 1854 – 56. W kościele barokowa, rzeźbiona w drewnie ambona sprowadzona z opactwa Cystersów w Oliwie oraz płaskorzeźby z 1635 r. Przy drodze do Ryczywołu znajduje się figura św. Jana Nepomucena (pocz. XIX wieku) –męczennika czczonego jako patrona chroniącego od utonięć, powodzi.
Czarnolas — Wieś należąca niegdyś do rodu Kochanowskich. Od 1576 r. żył tu i tworzył Jan Kochanowski. Odkryto tu fragmenty fundamentów budynku, pochodzące prawdopodobnie z II poł. XVI w. Obecnie jest tu murowany dworek zbudowany ok. 1870 roku, w którym po gruntownej przebudowie w latach 1979 – 80, ulokowano Muzeum Jana Kochanowskiego.
Garbatka-Letnisko — Wieś letniskowa. Pierwsze ślady tutejszego osadnictwa pochodzą z epoki kamienia. W miejscowości są liczne cmentarze, pomniki i miejsca zabytkowe: Pomnik Katyński upamiętniający zamordowanych mieszkańców miejscowości w łagrach sowieckich, pomnik upamiętniający pacyfikację Garbatki w dniu 2 VI11942 r., mogiła zbiorowa poległych we wrześniu 1939 r., mogiła zbiorowa zamordowanych z rąk okupanta mieszkańców Molend i żołnierzy AK w 1943 r., kamień z wyrytymi datami oznaczającymi wkroczenie I Kadrowej Józefa Piłsudskiego w granice zaboru rosyjskiego, tablica pamiątkowa wmurowana w elewację budynku stacji PKP ku czci żołnierzy GL. W kościele postawionym w 1931 r. znajduje się barokowy relikwiarz i ornat z XVIII wieku.
Głowaczów — Wieś nad Radomką. Znany niegdyś ośrodek wytwórczości sztuki ludowej. W miejscowości znajduje się kościół św. Wawrzyńca wzniesiony pierwotnie w 1657 r., spalony w czasie walk na przyczółku warecko-magnuszewskim (II wojna światowa). W obecnym kościele XIX-wieczne epitafia. Na rynku zachowały się kapliczki z XIX w., stoi też pomnik ku czci żołnierzy i ludności cywilnej poległych w II wojnie światowej i pomnik ku czci Marszałka Józefa Piłsudskiego.
Gródek — Wieś na miejscu grodu z czasów piastowskich. Renesansowy kościół Świętej Trójcy wzniesiony został w latach 1593 – 95 z fundacji Andrzeja Kochanowskiego. Zniszczony w czasie I wojny światowej, trzykrotnie restaurowany. Wewnątrz pozostały fragmenty renesansowych polichromii z końca XVI w. oraz zabytki: drewniane Epitafium (z I poł. XVII w.) Andrzeja Kochanowskiego — fundatora kościoła, krucyfiks — XVIII wiek, chrzcielnica — XVII wiek, organy 7-głosowe z ok. 1892 r. Obok kościoła drewniana dzwonnica z 1896 r. Kaplica przydrożna z rzeźbą św. Jana Nepomucena pochodzi z XVIII wieku. Na cmentarzu parafialnym — mogiły żołnierzy poległych w roku 1914 i 1939.
Jastrzębia — Ślady osadnictwa pochodzą z neolitu. Wieś puszczańska wzmiankowana już w 1191 r. Znajduje się tu dom z 1873 r. oraz przydrożna kapliczka św. Jana Nepomucena z XIX w.
Jedlnia — Ślady osadnictwa pochodzą z epoki brązu. Wieś notowana już w XII w. Był tu pradawny ośrodek bartniczy. Leżąca na szlaku z Krakowa na Litwę Jedlnia stanowiła ulubione miejsce postojów króla Władysława Jagiełły, który tu w roku 1430 wydał przywileje jedleńskie gwarantujące szlachcie nietykalność osobistą. Podczas powstania styczniowego miały tu miejsce dwie bitwy. Obecnie na starym cmentarzu parafialnym znajduje się mogiła powstańców 1863 r. Pierwszy kościół parafialny św. Mikołaja i Małgorzaty, drewniany, ufundowany przez Władysława Jagiełłę (1387 – 91 r.) dwukrotnie przebudowywano. W obecnym, murowanym w stylu neorenesansowym znajdują się dwa późnobarokowe ołtarze oraz kamienna chrzcielnica z początku XVII wieku. Z dwóch dzwonów jeden jest gotycki, drugi datowany na rok 1580.
Kozienice — Pierwsze wzmianki o osadzie pochodzą z XII i XIII w. Tutaj 1 stycznia 1467 r. urodził się przyszły król Polski Zygmunt I Stary, co upamiętnia unikalna XVI-wieczna kolumna. Znajduje się ona na terenie zespołu pałacowo-parkowego zbudowanego w latach 1778 – 91 dla króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Do dziś zachowała się oficyna, w której mieści się Muzeum Regionalne oraz cokoły pod rzeźby z czasów stanisławowskich, przedstawiające polowanie na dzika i niedźwiedzia. Z dziedzińca roztacza się widok na basen z lat 1839 – 65. Do zabytków architektury sakralnej należy kościół p.w. św. Krzyża wzniesiony w latach 1868 – 1869. Wewnątrz rokokowe ołtarze z obrazem Matki Boskiej z XVII w., dzwon z 1564 r. W mieście zachowały się pochodzące z XIX w. kramy (odbudowane w latach 90-tych XX w.) oraz willa w stylu modernizmu z 1923 r. Istnieje kilka zabytkowych cmentarzy m.in. cmentarz żydowski z początku XVII w. i cmentarz grzebalny parafii rzymskokatolickiej założony w połowie XIX w. Na tym cmentarzu znajdują się kwatery: prawosławnych, żołnierzy Legionów Polskich, żołnierzy poległych w 1939 i 1945 roku. Cmentarz rodziny Dehnów w parku przypałacowym, założony w I poł. XIX w., najstarszy nagrobek pochodzi z 1845 r.
Molendy — Wieś powstała w XVIII wieku. Znajduje się tu grób poległych żołnierzy Batalionów Chłopskich i Armii Krajowej w bitwie pod Molendami 7 IV1944 r. Na skraju wsi są także dwa cmentarze żołnierzy armii austro-węgierskiej, rosyjskiej i niemieckiej poległych na początku I wojny światowej. W pobliżu wsi, na skraju Puszczy Kozienickiej znajduje się krzyż upamiętniający wydarzenia Powstania Styczniowego.
Oleksów — Osada wzmiankowana w XII wieku, w średniowieczu gród należał do systemu obronnego Sieciechowa. Zachowały się dwa grodziska: jedno na granicy wsi Sławczyn, drugie w pobliżu Oleksowa. W obecnym kościele p.w. św. Stanisława z 1652 r. (odrestaurowanym w 1858 r.) zabytki: chrzcielnica o charakterze późnorenesansowym z poł. XVII wieku, ołtarz główny wczesnobarokowy z poł. XVII w. W nim obraz Św. Rodziny, obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem z XVIII w., stalle i ławki rokokowo-klasycystyczne z 1863 r., obraz Ukrzyżowanie z przełomu XVII/XVIII w. oparty na malarstwie z kręgu Rubensa i krucyfiks cynowy z XIX wieku. Dzwon pochodzi z XVII wieku.
Opactwo — W XII w. powstał tu jeden z trzech pierwszych ośrodków klasztornych benedyktynów w Polsce. Obecny zespól kościelno-klasztorny, późnobarokowy z pozostałościami romańskimi pochodzi z XVIII w. Zbudowany w kształcie krzyża greckiego. Wewnątrz zabytkowy ołtarz, dwa ołtarze boczne, krucyfiks barokowy, chrzcielnica i ambona rokokowe. Znajduje się tu też polichromia Szymona Mańkowskiego przedstawiająca portrety Bolesława Chrobrego i Sieciecha. Pobenedyktyński zespół architektoniczny jest najcenniejszym zabytkiem Ziemi Kozienickiej.
Policzna — Pierwsze wzmianki o wsi pochodzą z XII wieku. Wieś należała m.in. do Jana Kochanowskiego (dziada poety). Znajduje się tu pałac Przeździeckich zbudowany w XIX w. Obecny kościół św. Stefana zbudowano w stylu neogotyckim w latach 1889 – 94. Brał w nim ślub Stefan Żeromski z Oktawią Rodkiewicz, a jednym ze świadków był Bolesław Prus. W kościele znajdują się rzeźby i obrazy z XVII-XVIII w. W Policznie znajduje się też cmentarz wojenny w miejscu krwawych zmagań armii austro-węgierskiej z oddziałami strzelców syberyjskich oraz mogiły żołnierzy poległych w czasie II wojny światowej.
Pionki — Miasto nad Zagożdżonką, powstałe na miejscu dawnych osady młynarskich –Zagożdżon i Pionki, istniejących już za czasów Władysława Jagiełły. W pobliżu stacji PKP kamienny słup, upamiętniający pobyt Kazimierza Jagiellończyka.
Sieciechów — Początkowo gród ziemno-drewniany — siedziba książęcego rodu Sieciecha. Prawa miejskie posiada od roku 1232. Znajduje się tu barokowy kościół św. Wawrzyńca. Ołtarz główny rokokowy pochodzi z 1768 r., polichromia z XIX w. W XIX-wiecznej dzwonnicy są dwa zabytkowe dzwony (jeden gotycki z 1459 r., drugi z 1525 r.). Znajduje się tu także rokokowa ambona oraz chrzcielnica, a dawne tabernakulum wybite jest kurdybanem z XVIII w. W Sieciechowie odnaleziono unikatowy chodnik z sosnowych bali. Zabytkiem jest także rynek, który swój kształt przybrał ok. 300 lat temu. W gminie Sieciechów zobaczyć można także ruiny fortów, które w XIX w. stanowiły obóz warowny w połączeniu z twierdzą w Dęblinie.
Sucha —Wieś istniała prawdopodobnie już w XII wieku. Kościół św. Idziego zbudowany w latach 1839 – 43 wg projektu Antoniego Corazziego był przebudowany w latach 1910 – 13. W wystroju m.in. uchodzący za cudowny obraz Matki Boskiej z 1647 r. i barokowy obraz „Ecce Homo” z XVIII wieku.
Świerże Górne — w średniowieczu był tu gród strzegący przepraw przez Wisłę. Na przełomie XIV i XV wieku często zatrzymywał się tu król Władysław Jagiełło w drodze na Litwę i z powrotem. Kościół parafialny św. Jakuba istniejący już w 1191 roku był trzykrotnie przebudowywany. W obecnym znajdują się XVIII-wieczne organy. Obok kościoła drewniana dzwonnica z ok. 1744 r. konstrukcji słupowej, z łamanym dachem namiotowym, krytym gontem. Za murem cmentarza parafialnego znajduje się cmentarz wojenny z czasów I wojny światowej.
Zwoleń — Powstał na gruncie wsi Gotardowa Wola w latach 20-tych XV wieku, na mocy przywileju wydanego przez króla Władysława Jagiełłę. Najcenniejszym zabytkiem Zwolenia jest kościół p.w. Podwyższenia Krzyża Świętego (1564−1595), przy którym znajduje się Kaplica Kochanowskich (1610). W krypcie kościoła spoczywają szczątki rodziny Kochanowskich.
Żytkowice — Znajduje się tu wybudowany w 1933 r. pomnik Mauzoleum Legionistów I Brygady poległych w dniach 22 – 26 X 1914 r., w bitwie pod Laskami i Anielinem. W mauzoleum znalazło miejsce wiecznego spoczynku ok. 150 żołnierzy Legionów Polskich walczących pod dowództwem Józefa Piłsudskiego przeciwko wojskom rosyjskim w składzie 46 austriackiej dywizji obrony krajowej.
Puszczami nazywano duże obszary pierwotnego lasu, nieprzeobrażone działalnością człowieka. Większość puszcz nazwy swe otrzymywała najczęściej od miejscowości, gdzie mieściły się władze administracyjne danego kompleksu leśnego lub od siedziby właściciela.
Puszcza Radomska (nazwa pochodzi od grodu Radom, który istniał już w X wieku) leżała w widłach rzek Wisły i Pilicy, między dwoma dzielnicami – Małopolską i Mazowszem.
Rozwój osadnictwa – ze względu na tą przejściowość Puszcza Radomska była od północy zamieszkana przez Mazurów, a od południa przez Sandomierzan. Wszystkie osady znajdowały się na peryferiach puszczy (najstarsze to min. Sieciechów, Ryczywół, Sucha) jedynie Jedlnia położona była wewnątrz puszczy. Znaczny rozwój osadnictwa na obszarze Puszczy Radomskiej nastąpił w XIV wieku po ogłoszeniu przez Kazimierza Wielkiego tzw. Statutów Wiślickich, na mocy których mieszkańcy tych terenów zwolnieni zostali z danin płaconych z użytków rolnych przez okres 6 lat. Wtedy to na obrzeżach Puszczy powstało kilka nowych wsi szlacheckich i małych osad (Policzna, Głowaczów, Brzóza, Kozłów, Jastrzębia). Wraz z rozwojem osadnictwa nastąpiły znaczne wylesienia (wylesienia nie dotyczyły królewszczyzny w Puszczy Radomskiej, podlegała ona ochronie jako miejsce królewskich polowań).
Gospodarka w Puszczy – główną działalnością mieszkańców puszczy było bartnictwo i łowiectwo. Bartnictwo to była dawna forma hodowli pszczół w specjalnie w tym celu wydrążonych dziuplach drzew, czyli barciach. Największy jego rozkwit przypada na XVI wiek. W XVI i XVII wieku powstały młyny i tartaki poruszane siłą wodną, a główną rzeką na której powstawały była Zagożdżonka. Rzemieślnicy puszczańscy (bednarze, kołodzieje, gontarze) przerabiali drewno na różne sprzęty lub wypalali je na węgle i smołę.
Nazwa „Puszcza Kozienicka” powstała dopiero na początku VXII wieku, kiedy po roku 1607 z głównego trzonu Puszczy Radomskiej utworzono ekonomię królewską z administracyjną siedzibą w Kozienicach. Lasy te zawsze należały do dóbr królewskich, zwanych też dobrami stołowymi. Mieszkańcy wsi puszczańskich byli poddanymi królewskimi, którzy nie płacili danin i czynszów. Jedynymi ich powinnościami była tzw. danina miodowa i świadczenie usług podczas łowów.
Najwięcej zapisów związanych z historią puszczy, dotyczy okresu za panowania dynastii Jagiellonów. Jak podaje Długosz, król Władysław Jagiełło kierując dwoma połączonymi narodami, spędzał lata w Polsce, zimy zaś na Litwie i zwykle podczas powrotu z Księstwa do Korony miał zwyczaj zatrzymywać się w modrzewiowym dworze w Jedlni. Trakt którym przemieszczał się królewski orszak do dzisiaj nosi nazwę „królewskiej drogi”. W latach 1403 – 1434 na tym terenie przebywał 23 razy. Z wielkich polowań urządzanych w puszczy, należy wymienić tzw. wielkie łowy mające na celu zgromadzenie zapasu mięsa na wojnę z Krzyżakami w 1410 r. Natomiast w 1409 r. zbudowano most łyżwowy (w odniesieniu do dzisiejszej nazwy pontonowy), który pod Kozienicami Wisłą spławiono do Czerwińska i tam posłużył do przeprawy wojskom polskim maszerującym na wojnę z zakonem krzyżackim.
Z innych królów polskich często przebywających na łowach w Jedlni, był król Kazimierz Jagiellończyk. W listopadzie 1466 roku, Kazimierz Jagiellończyk ze swoją żoną Elżbietą, uciekając przed zarazą, schronił się w Kozienicach. Podczas tego pobytu, w styczniu 1467 roku urodził się ich syn Zygmunt, przyszły król polski zwany Starym.
Wiek XVII i XVIII zapisał się w historii puszczy wielkimi zniszczeniami i wylesieniami na skutek częstych przemarszów wojsk szwedzkich, nadmiernego użytkowania i zakładania nowych wsi na mocno wyeksploatowanych obszarach lasu zamiast prowadzenia ich odnowień. Drewno z Puszczy Kozienickiej, spławiane tratwami Wisłą do stolicy, zaspokajało potrzeby dworu królewskiego, min. do budowy pałacu w Łazienkach.
Pod koniec XVIII wieku powstały Stanisławice, na obszarze dawnej osady Półbór wieś Augustów. Nazwy tych wsi wiązały się z imionami ówczesnego króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Kolejne wsie które powstały po 1765 roku to: Adamów, Sewerynów, Stanisławów, Ursynów, Cycelówka.
Puszcza Kozienicka według profesora Ryszarda Zaręby była pierwszym w Polsce kompleksem leśnym, dla którego sporządzono pierwszy prawdziwy opis lustracyjny, wytyczne do urządzania lasu i mapy leśne. Opracowanie nazwane zostało: „Opis stanu aktualnego Lasów Królewskich w Kozienicach zlustrowanych 14 do 27 stycznia 1794 roku podany i sporządzony przez Generalnego Ober Leśniczego Mehlig” – autor Adolf Karol Mehlig był Niemcem w służbie króla Stanisława Augusta.
Puszcza Kozienicka była miejscem działań partyzantów, w czasie powstań narodowych oraz obu wojen światowych, o czym przypominają miejsca pamięci narodowej – pomniki, śródleśne obeliski, mogiły i cmentarze.
W 1795 roku, po trzecim rozbiorze Polski, lasy Puszczy Kozienickiej znalazły się w zaborze austriackim a w 1815 roku, po przegranej wojnie Austrii z Francją, w Królestwie Polskim zachowując samodzielność gospodarczą. Zahamowano plądrowniczy system użytkowania lasu, a plan urządzania lasu stał się podstawą gospodarowania. Korzystny rozwój gospodarki leśnej przerwał wybuch Powstania Listopadowego w 1830 r. W wyniku klęski powstania od 1835 roku, część lasów zaczęto przeznaczać na tzw. donacje i majoraty, które w większości przetrwały do I wojny światowej. Tragiczne piętno w drzewostanach puszczy spowodowało również Powstanie Styczniowe z 1863 roku. W czasie trwania I wojny światowej na terenie Puszczy Kozienickiej wybudowano sieć kolejki wąskotorowej, którą wywożono wycięte drewno powodując jeszcze większe jej spustoszenie.
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości lasy Puszczy Kozienickiej zostały włączone do Skarbu Państwa i w jego imieniu zarządzane są do dzisiaj przez powstałe w 1924 roku przedsiębiorstwo Polskie Lasy Państwowe, przemianowane po 1945 roku na Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe.
Region Puszczy Kozienickiej jest ściśle związany z historią Polski. Najstarsze ślady osadnictwa na tym terenie sięgają paleolitu. We wczesnym średniowieczu puszcza stanowiła granicę plemienną między Mazowszem, a Małopolską. Strzegła jej linia grodów ciągnących się od Radomia przez Gródek, Mieścisko, Oleksów, Zajezierze. Szlak handlowy biegnący wzdłuż Wisły kontrolowały grody w Sieciechowie, Kozienicach i Świerżach. Ożywione kontakty z Litwą, datujące się od pierwszych Jagiellonów sprawiły, że znaczenia nabrał wiodący przez puszczę trakt z Krakowa do Wilna, do dziś zwany Królewskim Gościńcem. W Puszczy Kozienickiej polowali Jagiellonowie.
Tereny te były niszczone w czasie „potopu” szwedzkiego, były miejscem zwycięskiego pochodu Stefana Czarnieckiego, miejscem działań partyzantów, w czasie powstań narodowych oraz obu wojen światowych, o czym przypominają miejsca pamięci narodowej – pomniki, śródleśne obeliski i mogiły.
W granicach Kozienickiego Parku Krajobrazowego przetrwały liczne przydrożne kapliczki oraz mniej liczne relikty dawnej zabudowy drewnianej dające świadectwo bogatej kultury materialnej wsi, rozwiniętej w okresie osadnictwa na tym terenie w XI w. Obiekty zabytkowe — kościoły, cmentarze, parki zabytkowe, zespoły pałacowe i budynki gospodarcze znajdują się w pobliskich miejscowościach.
Kozienicki Park Krajobrazowy chroni jeden z najcenniejszych pod względem przyrodniczym kompleksów leśnych w Polsce. Występuje tu szereg siedlisk przyrodniczych oraz gatunków chronionych i zagrożonych wymarciem. Teren ten odznacza się znaczną rozmaitością zbiorowisk leśnych, od borów suchych i świeżych począwszy, poprzez bory i lasy mieszane, lasy liściaste do podmokłych olsów i łęgów. Wizytówką Puszczy są endemiczne, wyżynne, jodłowe bory mieszane, które na tym terenie uznawane są za postać kresową, natomiast jednym z najważniejszych i zajmującym tu największą powierzchnię siedliskiem przyrodniczym są grądy subkontynentalne. Roślinność nieleśna, pomimo że zajmuje niewielką powierzchnię jest różnorodna i prezentuje bardzo odmienne względem siebie grupy ekologiczne. Do najciekawszych należy roślinność torfowiskowa, skupiona w południowej części obszaru, wśród której dominują fitocenozy mszysto-turzycowe i mszary. Do najczęstszych należą zbiorowiska: turzycy dzióbkowatej i wełnianki wąskolistnej. Spośród zbiorowisk trawiastych do najcenniejszych należą ekstensywnie użytkowane łąki świeże: rajgrasowe i wiechlinowo-kostrzewowe.
Zbiorowiska leśne i nieleśne tworzą piękną mozaikę krajobrazową, której towarzyszy bogactwo świata roślin i zwierząt. Stwierdzono tu występowanie 295 gatunków grzybów wielkoowocnikowych, 267 porostów i 94 mszaków oraz około 628 gatunków roślin naczyniowych należących do 84 rodzin i 294 rodzajów.
O randze Puszczy Kozienickiej w zachowaniu krajowej flory naczyniowej świadczy obecność sześciu gatunków wymienionych w Polskiej Czerwonej Księdze Roślin: buławnika czerwonego, kostrzewy ametystowej, sasanki otwartej, widlicza cyprysowatego oraz turzyc – bagiennej i strunowej. Stwierdzono tu występowanie gatunków figurujących na krajowej Czerwonej liście roślin naczyniowych. Są wśród nich, m.in.: czosnek niedźwiedzi, goryczka wąskolistna, kukułka plamista, pływacz drobny i rosiczka okrągłolistna. Spośród tutejszej mykoflory na Czerwonej liście grzybów wielkoowocnikowych w Polsce znajduje się 41 gatunków, a trzy gatunki podlegają ochronie ścisłej: sromotnik bezwstydny, siedzuń sosnowy (szmaciak gałęzisty) i soplówka jodłowa. Spośród porostów znanych z terenu Puszczy Kozienickiej na Czerwonej liście porostów w Polsce znajduje się aż 71 gatunków, w tym: 7 krytycznie zagrożonych oraz 11 wymierających.
Puszcza Kozienicka jest najważniejszą w centralnej Polsce, tuż po Puszczy Kampinoskiej, ostoją dla 59 gatunków ssaków. Jednym z nich jest popielica, gatunek wymieniony w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt. Występująca tu populacja popielic cechuje się bardzo dużą liczebnością i jednym z najwyższych w kraju wskaźnikiem zagęszczenia osobników przypadających na 1 ha lasu. Żyją tu również chronione w Polsce orzesznice i smużki. Puszczańskie rzeki zasiedlają stabilne populacje bobra i wydry. Okresowo pojawiają się migrujące wilki.
Bardzo bogata jest tutejsza chiropterofauna, w skład której wchodzi 16 spośród 17 gatunków nietoperzy występujących w Polsce niżowej, z czego do rozrodu przystępuje aż 14 gatunków. Najczęściej i najliczniej występuje borowiec. Do gatunków dominujących należą: mroczek późny, nocek rudy, gacek brunatny i nocek duży. Cechą charakterystyczną tego obszaru jest liczne występowanie borowiaczka, nocka Brandta i nocka Bechsteina, dla którego Puszcza Kozienicka jest drugim znanym w Polsce miejscem rozrodu i najdalej wysuniętym w kierunku północno-wschodnim stanowiskiem. Jednym z najrzadszych gatunków nietoperzy w Puszczy Kozienickiej jest mopek. Biorąc pod uwagę faunę nietoperzy ranga Puszczy Kozienickiej jest bardzo wysoka i porównywalna z Puszczą Białowieską.
Spośród ornitofauny na terenie Kozienickiego Parku Krajobrazowego i otuliny spotykamy prawdziwe ptasie rzadkości takie jak bączek, bielik, orlik krzykliwy czy trzmielojad. Odnotowano tu też gniazdowanie 29 gatunków ptaków wymienionych w załączniku I Dyrektywy Ptasiej. Duża liczebność gatunków takich jak: lelek, bocian czarny, derkacz, dzięcioł średni, jarzębatka czy dudek sytuuje ten obszar na wysokiej pozycji wśród ptasich ostoi w Polsce. Z grupy gatunków migrujących spotykamy na tym terenie m.in. cyraneczkę, krogulca, samotnika, krętogłowa, dzięcioła zielonego, srokosza. Liczebności tych ptaków osiągają tu wielkość 1% i więcej populacji krajowej.
Spośród 18 krajowych gatunków płazów na terenie Puszczy Kozienickiej stwierdzono 13 gatunków, w tym – kumaka nizinnego i traszkę grzebieniastą. Fauna gadów reprezentowana jest przez sześć gatunków. Osobliwością tego obszaru jest populacja żółwia błotnego.
Niezwykle bogaty jest tutejszy świat bezkręgowców. Jednym z najbardziej interesujących gatunków jest rak szlachetny, który posiada tu najliczniejszą w Polsce centralnej, stabilną populację. Ten przedstawiciel krajowych dziesięcionogów figuruje w Światowej Czerwonej Księdze Zwierząt oraz w polskim jej odpowiedniku. Obszar Puszczy jest jedną z najważniejszych na Mazowszu ostoją dla populacji rzadko spotykanych na niżu ślimaków z rodziny poczwarówkowatych – poczwarówki zwężonej i jajowatej.
Rozmaitość środowisk oraz obecność dobrze zachowanych powierzchni leśnych z starodrzewem wpływają na bogactwo gatunkowe owadów. W obrębie Puszczy Kozienickiej stwierdzono: pachnicę dębową, zgniotka cynobrowego, czerwończyka nieparka, czerwończyka fioletka oraz modraszka telejusa. Do osobliwości tego obszaru należy występowanie sawczynki piaskowej. Poza istniejącym stanowiskiem w Puszczy Kozienickiej ten wymierający gatunek nie był notowany na terenie kraju od kilkudziesięciu lat. Do wyjątkowo rzadkich owadów w Polsce zaliczyć można smukwę kosmatą. Oba gatunki figurują w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt. Bardzo bogata w Puszczy Kozienickiej jest fauna chrząszczy z rodziny bogatkowatych oraz kózkowatych
Najcenniejsze i najbardziej naturalne ekosystemy Kozienickiego Parku Krajobrazowego i jego otuliny, zostały objęte ochroną jako rezerwaty przyrody. Jest ich 15 i reprezentują najciekawsze i najbogatsze zbiorowiska roślinne, często z około 200-tu letnimi drzewostanami. Łącznie zajmują 1267,92 ha. Śródleśne bagna, oczka wodne i torfowiska o łącznej powierzchni 335,28 ha uznano za użytki ekologiczne. Ochroną pomnikową objętych jest tu 261 obiektów. Są to drzewa rosnące pojedynczo i w grupach, jedna aleja lipowo – kasztanowa, 2 krzewy, głaz narzutowy oraz 3 stanowiska bluszcza zwyczajnego.
Ze względu na wyjątkowe walory przyrodnicze Puszcza Kozienicka została włączona do Europejskiej Sieci Obszarów Chronionych Natura 2000 jako Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków (OSO) „Ostoja Kozienicka” PLB 140013 i Specjalny Obszary Ochrony (SOO) „Puszcza Kozienicka” PLH 140035.
