Kategoria: Aktualności MPK

Zimą, gdy brakuje owadów, nietoperze występujące w naszej okolicy, aby przetrwać ten okres braku pokarmu zapadają w tak zwany sen zimowy, czyli hibernują.

W tym czasie nietoperze przebywają m.in.: w jaskiniach, dziuplach, przestrzeniach wewnątrz pni drzew, w schronieniach zbudowanych przez człowieka (na strychach budynków, w przestrzeniach ścian, jak również w wentylacjach bloków mieszkalnych) oraz innych obiektach takich jak: fortyfikacje, piwnice, ziemianki, studnie kopane, sztolnie, pozostałości podziemnych kopalni.

Te niewielkie ssaki są niezmiernie pożyteczne w środowisku, gdyż żywią się owadami (także tymi uciążliwymi dla człowieka) przy tym nie stanowią one dla nas zagrożenia.

W dniu 23 lutego 2021 r. pracownicy Mazowieckiego Parku Krajobrazowego jak co roku udali się na kontrole miejsc hibernacji nietoperzy. Kontrola piwnic jest jednym z elementów prowadzonego od wielu lat programu czynnej ochrony nietoperzy na terenie Mazowieckiego Parku Krajobrazowego.

Nietoperzy jest coraz mniej z uwagi na zmianę profilu działalności rolniczej, inne funkcjonowanie w społeczności wiejskiej, obiektów w których mogłyby hibernować. Z roku na rok wyburzane i zasypywane są m.in. piwnice, ziemianki.

Udało się skontrolować 6 miejsc ich potencjalnej hibernacji. Były to głównie stare piwnice i ziemianki. Nietoperze zaobserwowano w dwóch lokalizacjach.

Osoby, które posiadają na swoim terenie ziemianki i stare piwnice prosimy o kontakt.

Ptaki to bardzo ciekawa gromada zwierząt. Aby przybliżyć Wam różne gatunki, zachowania i  ich zwyczaje rozpoczynamy cykl prezentacji o ptakach pt. „Ptasie opowieści”.

W lutym w związku z Nocą Sów zapoznamy się z tymi tajemniczymi ptakami z rodziny Strigidae, które doskonale przystosowały się do życia w nocy.

Zapraszamy do obejrzenia prezentacji na temat sów, które możemy zobaczyć na terenie naszego kraju oraz sprawdzenia swojej wiedzy w krótkim teście o sowach.

Zapraszamy!

SOWY_POLSKI

Sprawdź_się_-_Quiz_o_sowach

Wieszanie budek lęgowych to jeden z podstawowych i najprostszych sposobów ochrony ptaków, które zamieszkują naszą okolicę. W okresie lęgowym szukają one miejsc na złożenie jaj i wychowanie piskląt. Z uwagi na coraz mniejszą liczbę starych dziuplastych drzew, ważną rolę odgrywają właśnie budki lęgowe.

Wiesza się je tam, gdzie na dziuple nie ma co liczyć, tj. na drzewach młodych i bezdziuplastych.

Zgodnie z przepisami (Rozporządzenia Ministra Środowiska z 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt) budki można czyścić od połowy października do końca lutego.
W pozostałym okresie podlegają one prawnej ochronie; są wówczas traktowane jako siedlisko. Ochrona gatunkowa obowiązuje jednak cały rok, niezależnie od okresu lęgowego ptaków.

Budki czyścimy z kilku powodów:

– Pozbawiamy budki z ewentualnych pasożytów, które mogą zagrażać ptakom w następnym sezonie lęgowym.

– Usuwając stare gniazdo robimy miejsce na nowe. Zbyt wysokie gniazdo zbudowane na starym może znaleźć się za blisko otworu wlotowego, a ptaki i ich lęg mogą paść ofiarą kuny, wiewiórki, czy kota.

– Sprawdzamy czy budka była zasiedlona przez ptaki.

– Sprawdzamy stan budki i kwalifikujemy do ewentualnej naprawy lub wymiany.

Dnia 5 lutego 2021 roku zostały wyczyszczone budki znajdujące się na terenie siedziby Mazowieckiego Zespołu Parków Krajobrazowych przy ul. Sułkowskiego w Otwocku.
Wyczyszczono 34 budki lęgowe i usunięto z nich 19 starych gniazd. W większości były to gniazda sikor. W trzech gniazdach znajdowały się jaja, co może oznaczać, że ich właściciele zostali przepłoszeni z budki np. przez dzięcioła lub padli ofiarą drapieżnika. Nie stwierdzono obecności gniazda użytkowanego przez wróbla domowego, bądź mazurka. Warto wiedzieć, iż ptaki wróblowate często korzystają z budek lęgowych również w okresie zimowym, spędzając w nich chłodne noce. Pod koniec jesieni wyścielają ją sobie długimi źdźbłami traw i piórami.

Dnia 19 stycznia 2021 r. w siedzibie Mazowieckiego Zespołu Parków Krajobrazowych została podpisana umowa pomiędzy Województwem Mazowieckim, reprezentowanym przez Zarząd Województwa Mazowieckiego, w imieniu którego działa Sylwester Chołast – Dyrektor Mazowieckiego Zespołu Parków Krajobrazowych w Otwocku, a Gminą Celestynów reprezentowaną przez Wójta Gminy Celestynów Pana Witolda Kwiatkowskiego.

Zgodnie z treścią umowy Województwo przekazało nieodpłatnie Gminie Celestynów 24 metry przestrzenne drewna opałowego (wartość ok. 2000,00 zł) pozyskanego z połamanych i uschniętych drzew celem rozdysponowania go wśród potrzebujących mieszkańców Gminy Celestynów.

W październiku 2020 roku Mazowiecki Zespół Parków Krajobrazowych wraz Warszawskim Oddziałem Przewodników PTTK zorganizował Kurs dla przewodnika po Mazowieckim Parku Krajobrazowym. W ramach tego przedsięwzięcia odbyły się zajęcia on-line oraz wycieczki piesze i rowerowe.

Wykłady merytoryczne dotyczyły m.in.

• Ochrony przyrody w Polsce. Zarysu historii i stanu obecnego. Roli parków krajobrazowych w ochronie przyrody na przykładzie Mazowieckiego Zespołu Parków Krajobrazowych.
• Środowiska przyrodniczego Mazowieckiego Parku Krajobrazowego.
• Ścieżek edukacyjnych Mazowieckiego Parku Krajobrazowego.
• Historii i kultury Mazowieckiego Parku Krajobrazowego.

Wycieczki po Mazowieckim Parku Krajobrazowym im. Czesława Łaszka (3 rowerowe i 2 piesze), które odbyły się podczas kursu to:

• Wycieczka rowerowa „Od Radości do Starej Miłosnej”.
• Wycieczka rowerowa „Puszcza Osiecka”.
• Wycieczka rowerowa „Lasy Otwockie”.
• Wycieczka piesza „Bagno Całowanie”.
• Wycieczka piesza „Lasy Celestynowskie”.

Mamy nadzieję, że uczestnicy zdobyli wiedzę praktyczną i teoretyczną, która przyda im się w dalszej działalności.

Zdjęcia: Anna Nalazek

Ostatnie, słoneczne i ciepłe dni października, jak i obecna sytuacja epidemiologiczna zachęcają do leśnych wypraw. To na pewno dobra okazja, aby z bliska przyjrzeć się otaczającej nas i zmieniającej się jesiennie przyrodzie. Oprócz wycieczek rowerowych i pieszych, większość z nas chętnie zagląda w głąb lasów w poszukiwaniu grzybów. Warto zwrócić uwagę na kilka kwestii związanych z naszym pobytem w lesie.

Parkowanie samochodów – przy drogach dopuszczonych do ruchu pojazdów mechanicznych zlokalizowane są parkingi leśne. Warto z nich korzystać. Niestety obserwacje pokazują, iż nie zawsze tak jest. Gdy brakuje miejsc na parkingach, starajmy się chociaż nie rozjeżdżać ściółki i wydm parkując na poboczach.

Psy bez smyczy – bardzo dobrze, że w trosce o naszych podopiecznych zabieramy ich na spacery. Trzeba jednak pamiętać, że w lesie psy powinny być prowadzone na smyczy ze względu na bezpieczeństwo innych osób jak i leśnych zwierząt.

Śmieci  – to zmora naszych czasów. Zadbajmy, aby nasze śmieci trafiły do śmietników i zabierzmy je ze sobą.. Nie ma nic gorszego jak napotkanie sterty, bądź pojedynczych śmieci w czasie naszej  wyprawy i podziwiania uroków jesiennego lasu.

Quady – oprócz poszukiwania ukojenia dla oczu, w lesie szukamy również ciszy i spokoju.
A te pojazdy tą ciszę zakłócają. Oprócz hałasu, niszczone i rozjeżdżane są okoliczne wydmy. Pamiętajmy, że wjazd za szlabany i dróżki leśne nie jest dozwolony.

Rezerwat przyrody – należy pamiętać, że nie do każdego lasu możemy wejść w poszukiwaniu grzybów. W rezerwatach przyrody nie jest dopuszczony zbiór runa leśnego. Rezerwaty przyrody Mazowieckiego Parku Krajobrazowego, zlokalizowane na terenach leśnych, to:
„Na Torfach im. Janusza Kozłowskiego”, „Mszar Pogorzelski”, Bagno Bocianowskie”, „Grądy Celestynowskie”, „Żurawinowe bagno”, „Czarci dół”, „Szerokie bagno”,  „Rezerwat im. Króla Jana Sobieskiego”. W Art. 15.1. ustawy o ochronie przyrody czytamy:
„W rezerwatach przyrody zabrania się:  5) pozyskiwania, niszczenia lub umyślnego uszkadzania roślin oraz grzybów.”

W lasach Mazowieckiego Parku możemy spotkać  grzyby jadalne takie jak:

Podgrzybki: złotawy, brunatny, zajączek (gleby piaszczyste,  lasy iglaste i mieszane)

Borowik sosnowy (lasy sosnowe, głównie pod sosną zwyczajną)

Borowik szlachetny (lasy iglaste i mieszane, pod sosnami i świerkami)

Pieprznik jadalny (kurka) (lasy iglaste i liściaste)

Czubajka kania (widne lasy, parki, ogrody, łąki, pastwiska)

Koźlarz: babka, pomarańczowy (pod brzozami, w lasach mieszanych i iglastych)

Maślak sitarz (lasy iglaste, pod sosnami, na glebach piaszczystych)

Maślak zwyczajny (pod sosnami, najchętniej w młodnikach)

Gąska niekształtna (siwa, siwka)  (w lasach iglastych i borach sosnowych, na glebach piaszczystych, w pobliżu mchów i porostów)

Gąska zielonka jest grzybem kontrowersyjnym, mimo że od wielu lat jest zbierana jako grzyb jadalny, to  spora część najnowszych atlasów grzybów umieszcza ten gatunek jako gatunek trujący. Eksperymenty przeprowadzone na myszach potwierdziły związek tego grzyba z pojawianiem się w organizmie enzymów odpowiedzialnych za rabdomiolizę, której objawem jest rozpad mięśni. Wszystko wskazuje więc na toksyczność gąski – z tego powodu toksykolodzy uprzedzają, że spożywanie tych grzybów bez ograniczeń może spowodować uszkodzenie mięśni. Badania wykazały, że w pełni bezpieczne dla zdrowia są gąski wcześniej mrożone.

Wiele znanych gatunków grzybów kapeluszowych dojrzewa tylko wtedy, gdy grzybnia ma dostęp do korzeni drzew. Jednocześnie rozwój wielu gatunków roślin jest całkowicie zależny od obecności określonego gatunku grzyba, gdzie brak partnera grzybowego oznacza śmierć dla rośliny. Zjawisko polegające na współżyciu korzeni lub nasion roślin naczyniowych z grzybami nazwane jest mikoryzą. Dotyczy ono około 85% gatunków roślin wyższych z całego świata.

Możliwe jest też tworzenie mikoryzy przez jedno drzewo nawet z 15-toma gatunkami grzybów jednocześnie, a niektóre gatunki grzybów są zdolne do utworzenia mikoryzy tylko z jednym gatunkiem rośliny.

Przykłady mikoryzy:

• maślak zwyczajny z sosną zwyczajną
• grzyby z rodzaju koźlarz z brzozą, osiką, sosną, świerkiem, grabem czy dębem
• grzyby z rodzaju borowik z sosną, bukiem zwyczajnym, dębem czy grabem.

W roku 2016 Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska ogłosiła 20 października Dniem Krajobrazu, a od 2017 roku Rada Europy uznała 20 października za Międzynarodowy Dzień Krajobrazu. Tegorocznym hasłem obchodów Dnia Krajobrazu jest „Drzewo w krajobrazie”.

Jak wiadomo drzewa stanowią nieodłączny element naszego krajobrazu, bez którego przestrzeń wydawać mogłaby się nudna i monotonna. Ponad 70% powierzchni Mazowieckiego Parku Krajobrazowego stanowią lasy. Znaczenia drzew nie sposób przecenić, jako największe rośliny, dzięki prowadzonemu na ogromną skalę procesowi fotosyntezy, najskuteczniej produkują tlen. Jeden hektar lasu liściastego może wyprodukować około 700 kg tlenu, co stanowi dobowe zapotrzebowanie na tlen ponad 2500 ludzi.  Jedno drzewo wytwarza w ciągu roku tlen wystarczający dla 10 osób. Drzewa poprzez pobieranie z atmosfery  dwutlenku węgla oraz poprzez utrzymywanie odpowiedniej wilgotności powietrza, łagodzą nagłe zmiany temperatury i tym samym efekt cieplarniany,  stabilizując  klimat na Ziemi. Stanowią też naturalną zaporę ograniczającą rozprzestrzenianie się zanieczyszczeń w powietrzu.

Korzenie drzew i krzewów spowalniają procesy erozji gleb i przyczyniają się do umacniania brzegów rzek, jezior i mórz, a poprzez znaczną absorbcję wody działają  przeciwpowodziowo. Drzewa służą też jako zapory przeciwwietrzne, przeciwśnieżne, a także, sadzone wzdłuż ruchliwych dróg, wpływają na ograniczenie hałasu.

Stanowią one również najważniejszy składnik lasów, tworząc środowisko życia dla wielu gatunków  roślin i zwierząt. Ich obecność i stan zdrowia ma wpływ na różnorodność biologiczną  środowiska naturalnego. Utrata  bioróżnorodności jest szczególnie dotkliwa w przypadku lasów tropikalnych, w których żyje ponad połowa wszystkich gatunków roślin
i zwierząt, a jej przyczyną jest nagminne wylesianie. Lasy tropikalne pokrywają obecnie jedynie ok. 6% powierzchni lądów na Ziemi, czyli niespełna połowę powierzchni, którą zajmowały jeszcze 50 lat temu. Każdego roku na świecie ubywa 12-15 milionów hektarów lasów, co powoduje nieodwracalne zachwianie równowagi ekosystemu Ziemi.

Drzewa zawsze były inspiracją dla artystów, w tym wielu poetów.

Poetą, który w swych utworach bardzo często odnosi się do krajobrazów leśnych i do samych drzew jest Kazimierz Śladewski, który przybył do Otwocka w 1962 r. Uległ on fascynacji miastem i otaczającymi go lasami, co znalazło wydźwięk w jego twórczości. Chociażby same tytuły wskazują na duże zainteresowanie i dostrzeżenie niezwykłej wartości jaką stanowią drzewa w lasach, a są to tytuły takie jak: „W otwockim lesie”, „Refreny o leśnym Otwocku”, „Sosnom otwockim”, „Sosny otwockie”, „Sosny”, „Leśne zjawy”, „Gwałt zadany drzewom”, „Co tam słychać w lesie”.

Kazimierz Śladewski  „Sosny otwockie”

Kudłata sosna

Z chmurą nad sobą,

Wiatr ją zachłostał

Szarugą srogą

I ostrym gradem

Postrzępił gęsto

Konary nagie,

Skrzypiące ciężko.

Stoi na wzgórzu

Pośród brzóz jasnych

Dziuple jej służą

Ptakom bezpańskim.

Tutaj się rodzą wiosną pisklęta

I tu zawodzą

Nocą zwierzęta. (…)

Inni poeci odnoszący się w swojej twórczości do drzew: to Ignacy Krasicki „Drzewo” czy Leopold Staff – Wysokie drzewa, Jan Kochanowski Fraszka „Na lipę”.

Drzewa w dziejach polskiej historii odgrywały niejednokrotnie rolę symbolu Ojczyzny lub były wyrazem tęsknoty do Niej. Po powstaniu listopadowym (1830 -1831), na emigracji, głównie w Paryżu, skupili się niemal wszyscy najwybitniejsi polscy pisarze, zarówno ci, którzy przybyli tam jako uczestnicy powstania, jak i ci, którzy znalazłszy się wcześniej za granicą, podzielili los politycznej emigracji. Wśród nich znalazł się również Stefan Witwicki, który przebywając na obczyźnie napisał wiersz pt.” Do Sosny Polskiej na Obczyźnie”. Opowiadając dzieje sosny porównał je nie tylko do siebie, ale również do reszty grona polskiej inteligencji, artystów zmuszonych do opuszczenia Polski. Wszyscy z nich cierpieli i usychali z tęsknoty. Wszyscy czuli się winni za brak swojego udziału w walce o ojczyznę. To właśnie drzewo – Sosna – stała się symbolem Ojczyzny, jako jej nieodłączny element.Patriotyczny wydźwięk ma również wiersz Tadeusza Różewicza pt. „Drzewo”.

Drzewo to często wykorzystywany w poezji symbol. Drzewo łączy ziemię i niebo. Odzwierciedla porządek natury, jej odwieczne prawa i sens. Drzewo i jego cień są schronieniem dla człowieka (np. lipa czarnoleska), symbolem jedności człowieka i przyrody. Tytułowe drzewo jest towarzyszem człowieka. Dzieli jego okrutny los – doświadcza okrucieństwa wojny, przez nią przestaje być żywe.

Niech dla każdego z nas drzewo stanie się tym elementem krajobrazu dzięki któremu zaznamy spokoju i wytchnienia. Podziwiajmy je, zrozummy ich wartość, a wtedy ochrona tych cennych zabytków przyrody będzie dla nas czymś naturalnym.