Miesiąc: grudzień 2023

Od początku 2019 roku, kiedy zakończył działalność azyl dla ptaków w miejscowości Garnek Zespól ds. NPK współpracuje z gminami i Miejskim Ogrodem Zoologiczny w Warszawie (azylem dla ptaków).

Pracownicy gmin, innych instytucji  a także osoby prywatne  z terenu NPK i jego otuliny dostarczają ranne ptaki, które z przyczyn losowych nie mogą już żyć na wolności. Dotyczy to także bocianów i innych ptaków migrujących, które nie odleciały na zimę do cieplejszych krajów.

Ptaki przyjmowane są w dni robocze od poniedziałku do piątku w godz. 8.00 -16.00, a następnie przewożone do azylu w ZOO. Nie należy zatem zgłaszać telefonicznie ptaków latających, gdyż nie ma możliwości ich schwytania.

Pani weterynarz z Ptasiego Azylu Warszawskiego Ogrodu Zoologicznego przeprowadza szkolenia, także w gminach  dotyczące zachowania i bezpieczeństwa wobec rannych  ptaków. Jednym z tematów są  pisklęta różnych gatunków, które najpierw należy obserwować zanim zabierze się je od swoich rodziców.

Inną formą współpracy jest informowanie organizacji ornitologicznych o znajdowanych (obserwowanych) obrączkowanych ptakach.

Zespół ds. Nadbużańskiego Parku Krajobrazowego (NPK) już po raz 12 rozpoczął w dniu 15 marca 2023 roku akcję „Pomagamy płazom w trakcie wiosennych wędrówek”.
Począwszy od 2011 roku pracownicy Zespołu ds. NPK na wybranych trasach stawiają płotki, zwane „żabiankami”, które umożliwiają wyłapywanie i przenoszenie płazów przez drogę w bezpieczne miejsce. Zwierzęta próbujące przejść przez jednię zatrzymują się na płotkach, wzdłuż których wkopane zostają w ziemię pojemniki (wiaderka).
Pracownicy Zespołu ds. NPK trzy razy dziennie monitorują te pojemniki i przenoszą płazy na drugą stronę jezdni. Ułatwia to im migrację podczas wiosennych wędrówek do zbiorników wodnych i zmniejsza śmiertelność ze strony przejeżdżających drogą samochodów.
Takim stałym punktem monitoringu jest droga powiatowa w miejscowości Miednik. Ostatnio w tym miejscu zamieszkały także bobry europejskie, które zbudowały tamę i zatrzymały spływającą wodę z pobliskich łąk i pól.
Dzięki takiej akcji od kilku lat ratujemy setki tych pożytecznych zwierząt.

Na obszarze Mazowieckiego Zespołu Parków Krajobrazowych  potwierdzone jest występowanie gągoła (Bucephala clangula) i nurogęsi (Mergus merganser). Oba gatunki występują na terenie wszystkich pięciu parków, wchodzących w jego skład.

Przez teren Nadbużańskiego Parku Krajobrazowego przepływają 3 duże rzeki (Bug, Narew i Liwiec), a wodę gromadzą ich liczne  starorzecza. Dlatego też oba gatunki są dość  liczne.

Gągoł i nurogęś najczęściej zakładają swoje gniazda w naturalnych dziuplach lub dziuplach wykutych przez dzięcioła czarnego, związane są zatem ze starodrzewami rosnącymi w dolinach rzek i jezior. Z powodu zanikania takich właśnie drzewostanów populacja gatunków jest zagrożona i wymaga czynnej ochrony poprzez wywieszanie budek lęgowych. Na obszarach wszystkich parków występują potencjalne miejsca gniazdowania obu gatunków: pozostałości łęgów wierzbowych i topolowych,  stare drzewostany w sąsiedztwie zbiorników wodnych i cieków.

Zadanie polegało  na zawieszeniu budek lęgowych typu E na terenie pięciu parków krajobrazowych  w Województwie Mazowieckim. W ramach zadania po zawieszeniu budek planowane są kontrole ich pod kątem ich ilościowego i gatunkowego zasiedlenia.

Zespół ds. NPK przystąpił do programu „Czynnej ochrona gągoła (Bucephala clangula) i nurogęsi  (Mergus merganser) w mazowieckich parkach krajobrazowych”. Wkład własny  przekazał Urząd Marszałkowski Województwa Mazowieckiego w wysokości 12 500 zł, a pozyskane środki finansowe z WFOŚiGW to 37 500 zł. Zgodę na powieszenie budek wydało Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie, Zarząd Zlewni w Dębem i Sokołowie Podlaskim.

W ramach środków pozyskanych z WFOŚiGW w Warszawie  wykonano i rozwieszono  127 budek lęgowych.  W kolejnych latach, w ramach działań własnych MZPK  jego pracownicy przeprowadzą kontrolę ich zasiedlenia w ciągu pięciu miesięcy w sezonie lęgowym  (od marca do końca lipca).

Realizacja zadania przyniesie wymierne korzyści w odniesieniu do aktualnego stanu populacji gągoła i nurogęsi poprzez zwiększenie sukcesu lęgowego ptaków oraz wpłynie na znaczny wzrost liczby ptaków, a przez to na różnorodność biologiczną danych obszarów. Poprzez te działania zostanie utrzymana w ekosystemie równowaga biologiczna.

Mazowiecki Zespół Parków Krajobrazowych zrealizował (a obecnie trwa ich ciągłość) dwa projekty współfinansowane z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Osi Priorytetowej V „Gospodarka przyjazna środowisku”, Działanie 5.4 „Ochrona bioróżnorodności” w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego na lata 2014-2020. Wartość realizowanych dwóch projektów dofinansowana z UE to 3 180 773,58 PLN.

W ramach zadania „Ochrona bioróżnorodności w mazowieckich parkach krajobrazowych” prowadzona jest czynna ochrona raka szlachetnego, raka błotnego oraz strzebli błotnej i różanki pospolitej. Zadanie finansowane jest ze środków Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego na lata 2014-2020 (Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego).
Pierwszym etapem projektu było wybudowanie wylęgarni ryb i raków, która powstała przy ośrodku edukacyjnym Kozienickiego PK w Augustowie. Znajduje się tu specjalistyczne laboratorium wyposażone w podłużne baseny hodowlane, zasilane wodą pochodzącą z obiegu recyrkulacyjnego. Woda po wyjściu z basenów przepompowywana jest do filtrów biologiczno-fizycznych, gdzie neutralizowane są metabolity oraz zanieczyszczenia mechaniczne. Następnie woda przechodzi do komory natlenowującej i powraca do basenów hodowlanych. Wylęgarnia pracuje od wiosny do jesieni, a osobniki wykorzystywane do rozrodu pozyskiwane są ze środowiska naturalnego.
Dorosłe osobniki po  rozrodzie są wypuszczane do macierzystych zbiorników i cieków wodnych. Spośród wyhodowanych młodych osobników część zasila macierzyste populacje, a część trafia do wytypowanych wcześniej zbiorników i cieków wodnych na terenach mazowieckich parków krajobrazowych.
W latach 2017 – 2018 w ramach projektu podjęto szereg działań związanych z ochroną rzadkich na terenie Mazowsza gatunków zwierząt wodnych.

W ramach czynnej ochrony różanki pospolitej, raka błotnego i szlachetnego:
• przeprowadzono inwentaryzację 23. zbiorników i 10. cieków wodnych zlokalizowanych na terenach Parków Krajobrazowych (PK): Kozienickiego, Mazowieckiego i Nadbużańskiego, mającą na celu wytypowanie miejsc przydatnych do zasiedlenia wyhodowanymi osobnikami.
• w warunkach kontrolowanych wyhodowano 1881 sztuk młodych osobników różanki, które wykorzystano do zarybienia 4. zbiorników wodnych w Kozienickim i Mazowieckim PK.
• wyhodowano 687 młodych osobników raka błotnego, które wsiedlono do zbiornika wodnego w Kozienickim PK.
• wyhodowano 6462 młodych osobników raka szlachetnego, które wsiedlono do 3. cieków wodnych na terenie Kozienickiego i Nadbużańskiego PK.
W ramach monitoringu istniejących populacji prowadzono odłowy kontrolne na dwóch stanowiskach różanki w Kozienickim PK  oraz na trzech stanowiskach raka szlachetnego w Kozienickim i Mazowieckim PK.

Samorząd Województwa Mazowieckiego zainwestował fundusze europejskie na ochronę gatunków roślin  na terenie Kozienickiego, Mazowieckiego i Nadbużańskiego PK. Całkowita wartość projektu to ponad 2,9 mln zł, z czego ponad 2,3 mln zł dofinansowania pochodzi ze środków europejskich z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego 2014-2020. Za wdrażanie środków z programu regionalnego odpowiada Mazowiecka Jednostka Wdrażania Programów Unijnych. Czynna ochrona 10 gatunków roślin zagrożonych wymarciem w skali całego kraju (wpisanych do Polskiej czerwonej księgi roślin lub Czerwonej listy roślin naczyniowych w Polsce) obejmuje: gnidosza królewskiego (Pedicularis sceptrum-carolinum), goryczuszkę gorzkawą (Gentianella amarella), storczyka kukawkę (Orchis militaris), staroduba łąkowego (Ostericum palustre), leńca bezpodkwiatkowego (Thesium ebracteatum), mieczyka dachówkowatego (Gladiolus imbricatus) oraz kosaćca syberyjskiego      (Iris sibirica).

W 2021 roku w NPK wykoszono i odkrzaczono 8,73 ha siedlisk. Przeprowadzono monitoring stanowisk 10 rzadkich i chronionych gatunków roślin.  Ogrodzono fragment siedliska z 38 osobnikami gnidosza. Zebrano 13 000 nasiona, w tym 11 000 mieczyka do banku genów w Siedlcach do dalszej hodowli i wysiewu.

W 2022 roku w NPK wspólnie z pracownikiem SGGW zarybiono rzekę Ugoszcz narybkiem różanki w liczbie 95 osobników do starorzecza rzeki Bug oraz rzekę Osownicę (202 sztuk narybku). Wykoszono  12,28 ha siedlisk łąkowych. Przeprowadzono monitoring stanowisk 10 rzadkich i chronionych gatunków roślin. Zebrano 700 sztuk nasion do Banku Nasion w Siedlcach: