Tag: 146

 

 

„OCHRONA BIORÓŻNORODNOŚCI W MAZOWIECKICH PARKACH KRAJOBRAZOWYCH”

Beneficjent: 

Samorząd Województwa Mazowieckiego
ul. Jagiellońska 26
03-719 Warszawa

Podmiot realizujący projekt:
Mazowiecki Zespół Parków Krajobrazowych
ul. Sułkowskiego 11
05-400 Otwock

Całkowita wartość projektu: 3 115 966,98 pln

Wartość dofinansowania z UE: 2 492 773,58 pln

Celem projektu jest wzmocnienie ochrony bioróżnorodności w mazowieckich parkach krajobrazowych.

Cel ten zostanie zrealizowany poprzez realizację poniżej przedstawionych zadań dotyczących ochrony gatunków i ich siedlisk:

1.    Czynna ochrona raków: szlachetnego i błotnego oraz ryb: różanki i strzebli błotnej.

Zadanie zakłada prowadzeniu wylęgu i podchowu raków błotnych, raków szlachetnych, różanki oraz strzebli błotnej w wylęgarni w celu restytucji tych rzadkich i chronionych gatunków w wytypowanych wodach na terenie mazowieckich parków krajobrazowych.

2.    Czynna ochrona rzadkich, chronionych gatunków flory w Nadbużańskim Parku Krajobrazowym.

Zadanie polega na ochronie in situ (tj. w miejscu występowania) i ex situ (w formie banku genów i uprawy zachowawczej) najsilniej zagrożonych gatunków roślin naczyniowych wpisanych do najnowszej edycji Polskiej czerwonej księgi roślin lub Czerwonej listy roślin naczyniowych w Polsce.

3.    Czynna ochrona wilgotnych siedlisk na obszarze Natura 2000 Bagno Całowanie w Mazowieckim Parku Krajobrazowym.

Zadanie ma na celu poprawie stanu wilgotnych siedlisk na obszarze obszaru Natura 2000 Bagno Całowanie w Mazowieckim Parku Krajobrazowym poprzez wykaszanie, odkrzaczanie, pielęgnację siedlisk leśnych oraz wprowadzaniu brzozy niskiej. Betula humilis.

4.    Wykonanie modernizacji ścieżki przyrodniczej „13 błota stóp” na Bagnie Całowanie w Mazowieckim Parku Krajobrazowym.

Zadanie polega na remoncie i wymianie zużytych elementów ścieżki na Bagnie Całowanie oraz wydaniu przewodnika po ścieżce.

 

Projekt współfinansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowickiego na lata 2014-2020 – Priorytet 5, Działanie 5.4 Ochrona bioróżnorodności.

W Świerżach  Górnych, tuż za murami cmentarza parafialnego, znajduje się cmentarz z okresu I wojny światowej. Pochowano tu żołnierzy armii austro-węgierskiej i rosyjskiej. Znane są nazwiska ok. 75 żołnierzy austro-węgierskich. Ilość pochowanych Rosjan jest nieznana. Na cmentarzu znajdują się  92 krzyże o wysokości ok. 160 cm, z których większość zwieńczona jest daszkiem, krzyże te zawierają inskrypcje. W centralnej części cmentarza znajduje się drewniany krzyż bez opisu o wysokości ok 5 m. Cały obiekt otoczony jest drewnianym płotem. 

Cmentarz ten został wpisany do rejestru zabytków we wrześniu 1984 roku.

 

Pamięć żołnierzy legionów poległych w bitwie pod Laskami-Anielinem w czasie I wojny światowej została uczczona przez obywateli wolnej Rzeczypospolitej już w 1933r budową pomnika mauzoleum.

W październiku 1914r. oddziały Legionów Polskich, pod dowództwem Józefa Piłsudskiego, brały udział  w walkach o twierdzę Dęblin. Legiony znalazły się na prawy skrzydle 46-ej dywizji strzeleckiej austriackiej na odcinku Trupień – Laski – Anielin, wchodząc w skład armii gen. Dankla. Legioniści ponieśli bardzo poważne straty – 220 zabitych i wielu rannych. Z inicjatywy koła Związku Legionistów w Pionkach utworzono komitet obywatelski, na czele którego stali: starosta powiatowy Czesław Kowalski oraz dyrektor naczelny Państwowej Wytwórni Prochu dr inż. Jan Prot. Pomnik wg projektu Klonowskiego wykonany jest z granitu wołyńskiego, ustawiony w pobliżu linii kolejowej Radom – Dęblin.

Od 1989 roku 11 listopada przy mauzoleum z udziałem władz samorządowych, duchowieństwa oraz społeczeństwa Pionek i okolic odbywają się uroczyste obchody odzyskania niepodległości.

 

Murowana kapliczka z rzeźbą św. Jana Nepomucena stoi przy drodze w Jastrzębi, wybudowana w 1892 roku.

Święty Jan Nepomucen jest patronem dobrej spowiedzi, spowiedników i penitentów. Jest także patronem chroniącym przed powodziami i wzburzonymi wodami, a także patronem mostów, przepraw, życia rodzinnego. Według tradycji ludowej jest świętym, który chroni również pola i zasiewy zarówno przed powodzią, jak i suszą.    Z tego powodu figury św. Jana Nepomucena spotyka się nie tylko przy mostach i rzekach, ale i w okolicy skrzyżowań dróg, a także na placach publicznych i przy kościołach.

Legenda  I  Jan Nepomucen urodził się prawdopodobnie w Pomuku (Nepomuku) w Czechach w roku 1350     w czasach króla Wacława IV Luksemburczyka. Życie dorosłego Jana związane było ze stanem duchownym, a karierę robił jako doktor prawa i generalny wikary przy arcybiskupie praskim. Arcybiskup był przeciwnikiem króla Wacława IV, który prowadził hulaszczy tryb życia. Król nie znosząc krytyki uknuł intrygę mającą na celu pozbycie się dostojników kościelnych. Zaprosił ich na dwór, po czym uwięził. Wśród uwięzionych znalazł się też Jan Nepomucen. Część więźniów wypuszczono, część uciekła, pozostał tylko Jan, nad którym znęcano się i poddając go przeróżnym torturom: palono ogniem, kłuto ciało, bito, kopano oraz wyrwano kleszczami język. W końcu wywleczono go na most nad Wełtawą w Pradze i w nocy 20 marca 1393 roku, z przyczepionymi do szyi kamieniami, wrzucono do rzeki. W tym momencie na niebie ukazało się pięć gwiazd symbolizujących pięć cnót męczennika. Gwiazdy te,  w wielu przypadkach, są charakterystycznym elementem rzeźb i malowideł.                                                                                               

Legenda II  Według innej legendy Jan Nepomucen po otrzymaniu święceń kapłańskich został kanonikiem kapituły katedry św. Wita w Pradze. Bywał zapraszany na dwór królewski          i został spowiednikiem królowej. Król podejrzewając żonę o niewierność próbował wymusić na Janie wydanie tajemnicy spowiedzi. Gdy ten odmówił został poddany ciężkim torturom i     w końcu zginął zrzucony z mostu nad Wełtawą.

Papież Innocenty XIII dekretem z dnia 25 VI 1721 roku zezwolił na wszczęcie procesu kanonizacyjnego, a papież Benedykt XIII 19 marca 1729 roku dokonał kanonizacji. Jan Nepomucen został wpisany w poczet świętych.

 

Pierwotny kościół drewniany został ufundowany przez króla Władysława Jagiełłę, który w Jedlni przebywał co roku.

Budowa kościoła murowanego rozpoczęła się z woli ostatniego króla Stanisława Augusta Poniatowskiego w 1970 r.

Architektem był Jan Fontana (autor pałacu w Łazienkach i Królikarni w Warszawie). Prace przy budowie przerwano w 1793 r. z powodu braku pieniędzy. Dalsze prace budowlane rozpoczęto w 1812 r. wg planów architekta J. Kubickiego, budowniczego min. Belwederu. W stanie surowym budowlę ukończono w 1819 r. Kościół postawiono na planie krzyża greckiego o równych ramionach. Dopiero w 1832 roku dzięki hojności namiestnika carskiego kościół został wyposażony w ławki, ambony, organy, ogrodzenie kościoła. W latach 1898-1901 przebudowano go całkowicie w stylu neorenesansowym wg projektu Stefana Schyllera. Wewnątrz znajdują się dwa późnobarokowe ołtarze oraz kamienna chrzcielnica z początku XVII wieku. Z dwóch dzwonów jeden jest gotycki, drugi datowany na 1580 r.

Naprzeciwko kościoła, z inicjatywy księdza proboszcza wzniesiono pomnik króla Władysława Jagełły.

Rzymsko-katolicki cmentarz znajduje się przy kościele parafialnym p.w. św. Mikołaja i Małgorzaty. Zostało tu pochowanych 17 powstańców styczniowych poległych w kwietniu 1863 r. w walce z oddziałami carskimi  w pobliskich Jaścach. Obok mogiły powstańców znajduje się mogiła ks. proboszcza Józefa Gackiego (1805-1876) powstańca styczniowego oraz znanego kronikarza regionalnych dziejów.

Jedno z jego dzieł to „Jedlnia, w niej kościół i akta obelnego prawa” (Radom, 1874 r.)  Cmentarz ten, zwany trzecim „starym”, powstał pod koniec XVIII w., kiedy ze względów sanitarnych zakazano grzebania zwłok na przykościelnych cmentarzach. Zgodnie  z prawem nowy cmentarz wytyczono poza wsią i z tego powodu nazywany był cmentarzem „w polu” lub „polnym”. Równolegle funkcjonował cmentarz przy kościele, gdzie nadal ze względów prestiżowych chowano ciała znamienitszych osób.

Pierwszy, nieistniejący już cmentarz (istniał w okresie od ok. 1390 r. do 1819 r.) w Jedlni powstał wokół modrzewiowego kościoła ufundowanego przez króla Władysława Jagiełłę. Nowy cmentarz zwany „drugim”, powstał w obrębie tego samego wzgórza kościelnego, wokół murowanego kościoła, ufundowanego przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Informacja o czwartym cmentarzu, zwanym „cholerycznym” pojawia się w księdze inwentarzowej z 1835 roku. Powstał z inicjatywy ks. Xawerego Rogojskiego w związku z epidemiami nawiedzającymi Jedlnię. Po rozbudowie kościoła pod koniec XIX w. oraz  z powodu szybko rosnącej liczby parafian wyznaczono miejsce pod piąty cmentarz, istniejący i funkcjonujący do dzisiaj, zwany „nowym”.

Na tym zabytkowym, tzw. trzecim cmentarzu, znajduje się wiele starych nagrobków, niestety w bardzo złym stanie.

Krótka historia 

 Projektantem pałacu był inżynier Jerzy Werner pochodzący z Tyrolu. Pałac skomponowany w duchu późnego renesansu francuskiego połączono z boczną oficyną kuchenną drewnianą galerią. Główny gmach to dwukondygnacyjny budynek oblicowany czerwoną cegła, ujęty lizenami z piaskowca.

Trójosiowy ryzalit środkowy, nakryty dachem mansardowym z łupku, poprzedza trójosiowy portyk podtrzymywany przez kolumny doryckie. Na nich spoczywa taras pierwszego piętra. Ryzalit wieńczy attyka, w której znajduje się herb rodu Przeździeckich. Budynek cechuje regularna artykulacja okien. Dekorację fasad stanowią: gzymsy, pilastry, lizeny, obramienia okien oraz płyciny podokienne. Wszystkie te elementy zaczerpnięte są z architektury francuskiej, z czasów Henryka IV i Ludwika XIII. W 1945 roku w wyniku reformy rolnej nastąpiła parcelacja majątku ziemskiego Przeździeckich. W odremontowanym pałacu otwarto szkołę podstawową. Od 1982 roku zespół pałacowo – parowy stał się siedzibą Specjalnego Ośrodka Szkolno – Wychowawczego. Na początku lat 90 – tych Ośrodek zlikwidowano, a w 1997 obiekt odzyskali dawni właściciele. Obecnie pałac nie jest dostępny dla zwiedzających.

 

Para królewska Elżbieta i Kazimierz Jagiellończyk schronili się w Kozienicach w 1466 r. przed tzw. morowym powietrzem. Tutaj 1 stycznia 1467 roku przyszedł na świat późniejszy król Zygmunt I zwany Starym. Królewskie narodziny upamiętniono stawiając ok. 1527 roku kamienny słup z płytami, z których jedna przedstawia króla klęczącego przed krucyfiksem. Pomnik został odrestaurowany jeszcze w 1702 roku przez księcia Hieronima Lubomirskiego, do dziś stoi w tym samym miejscu, w parku zespołu pałacowego w Kozienicach. Jest to najstarszy świecki pomnik w Polsce, postawiony o ponad 100 lat wcześniej niż kolumna króla Zygmunta w Warszawie.