Tag: 55

W 2013 roku rozpoczęto w Chojnowskim Parku Krajobrazowym projekt czynnej ochrony nietoperzy realizowany przy wsparciu Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. W ramach projektu prowadzono inwentaryzację skrzynek dla nietoperzy typu Stratmann rozwieszonych w parku w pomiędzy 2005 a 2006 rokiem oraz umieszczono 100 kolejnych. Skrzynki służą jako schronienia dla nietoperzy, gdyż w lasach gospodarczych nie ma dużej ilości starych drzew dziuplastych. Wraz z rozwojem cywilizacji ubywa również innych miejsc stanowiących potencjalne kryjówki dla nietoperzy, takich jak ziemianki, studnie, czy strychy budynków gospodarczych. Ubożeje również baza pokarmowa nietoperzy, co jeszcze bardziej pogarsza sytuację tych zwierząt.

 

Na terenie Chojnowskiego Parku rozwieszono 100 nowych skrzynek dla nietoperzy

Skrzynki zostały rozwieszone przy drogach leśnych, gdzie nietoperze będą miały do nich najlepszy dostęp

 

W 2013 roku prowadzący inwentaryzację chiropterolodzy Pani Maria Łepkowska i Pan Grzegorz Lesiński stwierdzili w skrzynkach występowanie następujących gatunków w 67 zinwentaryzowanych skrzynkach: karlik większy (Pipistrellus nathusii), stanowiący 54,4% wszystkich zanotowanych nietoperzy, borowiec wielki (Nyctalus noctula) – 48,2%, oraz bardzo nielicznie gacek brunatny (Plecotus auritus) – 1,5%. W 2013 roku, w 8 lat od zawieszenia, procent zasiedlenia budek osiągnął 3,3% na powierzchni przy wsi Dobiesz i 29% przy wsi Bogatki.

 

Karliki większe stwierdzone w budce podczas kontroli

Stwierdzona podczas kontroli skrzynek kolonia rozrodcza borowca wielkiego, wykorzystująca ten typ schronień jako dzienną kryjówkę

W 2014 ponownie przeprowadzono kontrole. Pani Maria Łepkowska i Pan Marek Kowalski, tym razem zinwentaryzowali 167 budek typu Stratmann. Przeprowadzono również konserwację skrzynek. Dodatkowym elementem było przeprowadzenie monitoringu nietoperzy w kryjówkach letnich i zimowych oraz 3 noce odłowów w sieci. Skontrolowano 35 potencjalnych kryjówkach letnich nietoperzy – ambony myśliwskie, strychy budynków mieszkalnych i gospodarskich, położonych w śródleśnych i przyleśnych osadach na terenie parku i jego otuliny. Późną jesienią skontrolowano natomiast 30 potencjalnych kryjówek zimowych tych ssaków, a więc przydomowych piwnic. Podczas kontroli kryjówek oraz odłowów nietoperzy w sieci, stwierdzono występowanie na terenie Chojnowskiego Parku Krajobrazowego następujących gatunków: gacek brunatny (Plecotus auritus), karlik większy (Pipistrellus nathusii), borowiec wielki (Nyctalus noctula),  borowiaczek (Nyctalus leisleri), mopek (Barbastella barbastellus), mroczek późny (Eptesicus serotinus), nocek duży (Myotis myotis), nocek Natterera (Myotis nattereri), nocek rudy (Myotis daubentonii) oraz nocek Brandta (Myotis brandtii).

 

Wymiana zniszczonej budki na nową

Kontrola letnich kryjówek nietoperzy

 

Monitoring nietoperzy podczas okresu ich hibernacji w przydomowych piwnicach i podpiwniczeniach budynków mieszkalnych i gospodarczych

W 2015 roku ponownie zinwentaryzowano skrzynki oraz poddano je konserwacji. W wyniku kontroli schronień oraz 10 nocy odłowów zaobserwowano trzy kolejne gatunki nietoperzy na terenie ChPK: nocek wąsatek Myotis mystacinus, gacek szary Plecotus austriacus oraz karlik malutki Pipistrellus pipistrellus/karlik drobny Pipistrellus pygmaeus.

Łącznie wskutek prowadzonych od 2013 roku działań stwierdzono występowanie na terenie Chojnowskiego Parku Krajobrazowego łącznie 13 gatunków nietoperzy:

1. gacek brunatny Plecotus auritus

2. gacek szary Plecotus austriacus

3. karlik większy Pipistrellus nathusii

4. karlik malutki Pipistrellus pipistrellus/karlik drobny Pipistrellus pygmaeus

5. borowiec wielki Nyctalus noctula

6. borowiaczek Nyctalus leisleri

7. mopek Barbastella barbastellus

8. mroczek późny Eptesicus serotinus

9. nocek duży Myotis myotis

10. nocek Natterera Myotis nattereri

11. nocek rudy Myotis daubentonii

12. nocek Brandta Myotis brandtii

13. nocek wąsatek Myotis mystacinus

Schwytany podczas nocnych odłowów mopek

 

Nocek Brandta schwytany podczas całonocnych odłowów w sieci

Działania z zakresu czynnej ochrony nietoperzy pozwalają lepiej poznać chiropterofaunę Chojnowskiego Parku Krajobrazowego oraz zmiany w niej zachodzące, co pozwoli lepiej chronić nietoperze w przyszłości. Pamiętajmy, że wszystkie gatunki nietoperzy są w Polsce objęte ochroną ścisłą; chroni je również Dyrektywa Siedliskowa Rady 92/43/EWG.

 

„Czynna ochrona nietoperzy na terenie Chojnowskiego Parku Krajobrazowego i jego otuliny – etap I – monitoring i poprawa warunków bytowych” dofinansowana przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie, w formie dotacji, w kwocie 8 560,00 zł, www.wfosigw.pl.

 

„Czynna ochrona nietoperzy na terenie Chojnowskiego Parku Krajobrazowego i jego otuliny – etap II” dofinansowana przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie, w formie dotacji, w kwocie 7 550,00 zł,
www.wfosigw.pl.

Czynna ochrona nietoperzy na terenie Chojnowskiego Parku Krajobrazowego i jego otuliny – etap III dofinansowano przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie, w formie dotacji, w kwocie 15 030,00 zł,
www.wfosigw.pl.

Od 2013 roku na terenie Chojnowskiego Parku Krajobrazowego prowadzone są działania z zakresu czynnej ochrony płazów poprzez wyszukiwanie siedlisk poszczególnych gatunków, kontrolę kondycji populacji i siedlisk oraz budowę schronień zimowych. Rozpoczęcie projektu oraz jego kontynuacja jest możliwa dzięki wsparciu finansowemu Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie.

 

W 2013 roku, w ramach inwentaryzacji zbiorników wodnych stanowiących potencjalne siedliska płazów przeprowadzono inwentaryzację 31 zbiorników wodnych w północnej części Chojnowskiego Parku Krajobrazowego i jego otulinie w gminach Piaseczno (18 zbiorników), Konstancin-Jeziorna (8 zbiorników) i Góra Kalwaria (5 zbiorników). Badania prowadzono na podstawie nasłuchiwań odgłosów godowych płazów bezogonowych, poszukiwania złożonych jaj oraz odłowów osobników dorosłych i larw. Żaby zielone (wodną, jeziorkową i śmieszkę) stwierdzono w 71% zbiorników, żaby brunatne (trawną i moczarową) w 61,3% zbiorników, kumaka nizinnego w 35,5% zbiorników, ropuchę szarą w 32,3% zbiorników, traszkę zwyczajną w 19,4% zbiorników,  grzebiuszkę ziemną w 16,1% zbiorników, traszkę grzebieniastą w 9,7% zbiorników oraz rzekotkę drzewną w 6,5% zbiorników. Na 31 zbiorników, tylko w jednym nie stwierdzono występowania żadnych gatunków płazów.

 

Podmokłe łąki – jedno z miejsc rozrodu płazów na terenie Chojnowskiego Parku Krajobrazowego

Kumak nizinny podczas wydawania odgłosów godowych

Larwy traszki grzebieniastej wyłowione z jednego z badanych zbiorników

W 2014 roku kontynuowano monitoring w 20 zbiornikach wodnych w gminach Piaseczno, Konstancin-Jeziorna i Góra Kalwaria oraz wyznaczono 11 nowych lokalizacji na terenie Gmin Prażmów i Tarczyn. Stwierdzono występowanie żab brunatnych (trawnej i moczarowej) w 80,6% zbiorników, żab zielonych (wodnej, jeziorkowej i śmieszki) w 61,3% zbiorników, ropuchy szarej w 38,7% zbiorników, traszki zwyczajnej w 32,3% zbiorników,  kumaka nizinnego w 22,6% zbiorników, traszki grzebieniastej w 16,1% zbiorników oraz grzebiuszki ziemnej w 6,5% zbiorników. Nie stwierdzono występowania na badanym terenie rzekotki drzewnej, również w zbiornikach, gdzie obserwowano ją w roku 2013.

 

W roku 2015 przeprowadzono badania pod kątem kontroli jakości wód  oraz prawidłowości metamorfozy płazów. W ramach kontroli, na wiosnę i latem została przeprowadzona ocena jakości wód BMWP (Polski Indeks Biotyczny) prowadzona na podstawie fauny zoobentonicznej oraz podstawowe analizy fizykochemiczne (pH, temperatura, tlen, fosforany i siarczany). Na tej podstawie została określona kondycja i warunki w wybranych 10 zbiornikach objętych monitoringiem. Kontrola prawidłowości metamorfozy larw płazów w tych samych zbiornikach została wykonana w sezonie wiosennoletnim poprzez odłowy larw i osobników młodocianych. Badania zostały przeprowadzone przez specjalistę z zakresu herpetologii i ekologii wód, Pana dr inż. Witolda Strużyńskiego.

 

Jaja traszki grzebieniastej umieszczone na roślinach wodnych

W 2014 roku na terenie Chojnowskiego Parku Krajobrazowego zbudowano 10 schronień zimowych, które pomagają płazom przetrwać zimę. Z badań naukowych wynika, iż 11 na 13 nizinnych gatunków płazów polskich korzysta z budowanych przez człowieka zimowisk. W 2015 r. zostały przeprowadzone prace konserwacyjne w zimowiskach. Utworzono również kolejne zimowisko przy zbiorniku szczególnie licznie zasiedlanym przez płazy. W 2015 r. i 2016 r. zbadano wykorzystanie zimowisk przez płazy. Do ustawionych przy zimowiskach pułapek kontrolnych schwytano kumaki nizinne, traszki zwyczajne i grzebieniaste, grzebiuszki ziemne, żaby brunatne i zielone oraz ropuchy szare.

 

Szkielet zimowiska dla płazów

Zimowisko dla płazów o wymiarach 2 x 3 m

 

Płazy są jedną z najbardziej zagrożonych wyginięciem grup zwierząt. Negatywny wpływ na populacje płazów mają m.in. presja osadnicza oraz osuszanie terenu. Lepsze poznanie rozmieszczenia gatunków i siedlisk pozwoli na skuteczniejszą ochronę płazów w przyszłości.

 

 

„Czynna ochrona płazów na terenie Chojnowskiego Parku Krajobrazowego i jego otuliny – etap I – inwentaryzacja i monitoring” dofinansowana przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie, w formie dotacji, w kwocie 11 120,00 zł, www.wfosigw.pl.

 

„Czynna ochrona płazów na terenie Chojnowskiego Parku Krajobrazowego i jego otuliny – etap II” dofinansowana przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie, w formie dotacji, w kwocie 14 400,00 zł, www.wfosigw.pl.

 

Czynna ochrona płazów na terenie Chojnowskiego Parku Krajobrazowego i jego otuliny – etap III – dofinansowano przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie, w formie dotacji, w kwocie 9 900,00 zł,
www.wfosigw.pl.

Wraz z nadejściem wiosny płazy, po przebudzeniu się z zimowego letargu, zaczynają gody. Żaby trawne wychodzą z zimowych ukryć często, kiedy jeszcze resztki śniegu leżą na ziemi. Inne gatunki do końca wiosny stopniowo przystępują do rozrodu. Płazy podejmują wędrówkę, której celem jest dotarcie do dogodnego miejsca do odbycia godów. Płazy odbywają gody w wodzie, w płytkich czystych, dobrze nasłonecznionych stawach, starorzeczach, jeziorkach, rozlewiskach rzecznych. W wodzie następuje także rozwój młodego pokolenia. Najczęściej są to lokalizacje z których zwierzęta korzystają od wielu pokoleń. Na trasie do zbiorników wodnych płazy napotykają różne przeszkody, wśród których coraz częściej pojawiają się ruchliwe drogi. Wiele zwierząt ginie przekraczając jezdnię.

 

Od wielu lat na terenie Gminy Piaseczno i Chojnowskiego Parku Krajobrazowego dzieci i młodzież ze szkół z terenu gminy uczestniczą w akcji ochrony płazów „Akcji Żaba”. Akcje organizuje Chojnowski Park Krajobrazowy wraz z Gminą Piaseczno, która finansuje projekt.

 

Wczesną wiosną na trasie wędrówek płazów ustawiane są specjalne płotki, uniemożliwiające wejście zwierzętom na jezdnię. Wzdłuż tej przeszkody są ustawione pojemniki, do których wpadają żaby. Później dzieci przenoszą je na drugą stronę drogi. Zadanie realizowane jest w dwóch miejscach. Pierwsze zlokalizowane jest przy ruchliwej drodze wojewódzkiej nr 873, pomiędzy miejscowościami Zalesie Górne i Pilawa, tuż przy stawach i zbiornikach wodnych. Drugie miejsce znajduje się w miejscowości Głosków – Letnisko, tuż przy rzece o nazwie Struga, która na wysokości Wólki Pęcherskiej łączy się z rzeką Jeziorką. W związku z Akcją Pracownicy Chojnowskiego Parku Krajobrazowego przeprowadzają corocznie cykl zajęć teoretycznych i praktycznych dotyczących biologii rozrodu płazów i metod ich ochrony. W ostatnich latach w wyniku Akcji udało się uratować przed śmiercią na drogach kilka tysięcy płazów, co przedstawia poniższa tabela.

 

Efekty działań to tysiące przeniesionych płazów, co przedstawia poniższa tabela:

 

* żaba śmieszka – (Pelophylax ridibundus),
żaba wodna (Pelophylax esculentus), żaba jeziorkowa (Pelophylax lessonae)

 

Tak dużej liczbie zwierząt udało się pomóc dzięki zaangażowaniu uczniów z Gimnazjum w Zalesiu Dolnym i Szkoły Podstawowej im. Tadeusza Kościuszki w Głoskowie. Nie do przecenienia jest również rola opiekunów uczniów, koordynatorów szkolnych „Akcji Żaba” – Pani Barbary Karwowskiej i Pani Beaty Zawadzkiej.

 

Warto przypomnieć na koniec, że wszystkie gatunki płazów są objęte ochroną ścisłą. Nie wolno ich płoszyć ani łapać, a tym bardziej zabijać. Płazy są niezwykle ważne dla przyrody, ale również są bardzo pożyteczne dla nas, ludzi. Wspomagają nas np. eliminując owady, będące szkodnikami upraw.

 

Prelekcja prowadzona przez pracownika ChPK dotycząca płazów w Gimnazjum w Zalesiu Górnym

Uczniowie dowiadują się jakie są zwyczaje poszczególnych gatunków płazów i jak je rozróżnić

Na wiosnę przy ruchliwych drogach w Zalesiu i Głoskowie ustawiane są bariery z siatki

Oznakowanie akcji w Zalesiu Górnym

Uczniowie z Gimnazjum w Zalesiu Górnym w trakcie rozpoznawania gatunków

Rozjechana przez samochód ropucha szara

Taki los spotkałby znacznie więcej płazów, gdyby nie „Akcja Żaba”

 

Najwcześniej do godów przystępują żaby trawne

Na zdjęciu żaby trawne w tzw. ampleksusie, czyli uścisku godowym

 

Samce żab moczarowych w czasie godów przybierają piękne barwy

Ropuchy szare podczas godów desperacko poszukują partnerki, dlatego też czasem jedna samica oblegana jest przez wiele samców

Cenny i rzadki gatunek – kumak nizinny (Bombina bombina)

Wypuszczenie płazów na wolność po drugiej stronie drogi

Żaby moczarowe godujące wiosną w Chojnowskim Parku Krajobrazowym