Czynna ochrona nietoperzy na terenie Nadleśnictw Łochów, Sokołów, Sarnaki i Pułtusk

Nietoperze są jedną z najbardziej zagrożonych grup ssaków. Rozwój cywilizacji i niekorzystne zmiany zachodzące w środowisku – chemizacja, zmniejszanie się bazy pokarmowej, a przede wszystkim ubywanie naturalnych schronień sprawiły, że liczebność populacji wielu gatunków poważnie zmalała, a wiele z nich stoi na krawędzi wymarcia.

Aż 6 z nich zostało umieszczonych w polskiej „Czerwonej Księdze Zwierząt” – spisie gatunków zagrożonych wyginięciem. Jednym z poważniejszych zagrożeń dla egzystencji nietoperzy jest ubywanie naturalnych kryjówek: starych domów z piwnicami i strychami. Nowoczesne budownictwo nie zawsze zapewnia tym ssakom możliwość schronienia. Starych, dziuplastych drzew jest coraz mniej. Rozległe, młode monokultury sosnowe nie dają im praktycznie żadnych możliwości osiedlania się.
Na terenie Nadbużańskiego Parku Krajobrazowego przypuszczalnie występuje 16 gatunków nietoperzy z 25 gatunków występujących na terenie Polski, i które objęte są ścisłą ochroną gatunkową. W związku z tym Mazowiecki Zespół Parków Krajobrazowych postanowił zakupić 100 sztuk specjalnych schronów (budek, skrzynek) dla nietoperzy, w celu zwiększenia ich liczebności oraz dalszego monitorowania.
Krótka historia
Od przełomu lat 2003/2004 kiedy to zawieszono pierwsze budki, na terenie Mazowieckiego Parku Krajobrazowego i obszarze Natura 2000, przeprowadzono badania dotyczące zasiedlenia, stanu populacji i liczby gatunków zajmujących schrony, rozwieszonych w lasach w granicach Parku. Wszystkie prace związane z kontrolą i odławianiem (w specjalne sieci chiropterologiczne) koordynowane były przez dr hab. prof. Grzegorza Lesińskiego ze Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Schrony rozwieszano na terenach leśnych, w większości borach sosnowych, których średni wiek wynosił około 60 lat. Akcja ta  umożliwiała zasiedlenie przez te ssaki młodych i ubogich w dziuple drzewostanów. Przykładowy wskaźnik zasiedlania skrzynek w MPK po siedmiu latach (od ich rozwieszenia) osiągnął wynik od 29 % do 73% w 2011 r., gdy w roku 2005 podczas pierwszych badań wynosił zaledwie od 10 % do 12 %. Podobnie jak stopień zasiedlenia skrzynek, wzrosła liczba nietoperzy, osiągając poziom 239 osobników w okresie letnim 2011 roku. Dla porównania w podobnym okresie w 2005 roku była to liczba zaledwie 17 osobników na powierzchni próbnej z 70 budkami.

Swój udział w tym programie poprzez udostępnienie miejsca, wyznaczenie drzew (transektów), nadzór terenowy i pomoc finansową przekazały  Nadleśnictwa: Łochów, Sokołów, Sarnaki i Pułtusk

Czynna ochrona nietoperzy na terenie Nadbużańskiego Parku Krajobrazowego w latach 2012-2014 została dofinansowana przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie, w formie dotacji.

W latach 2011-214 zaplanowano (złożono wnioski, otrzymano i rozliczono dotację) oraz rozwieszono 500 schronów na terenie i przy współpracy Nadleśnictw: Łochów (2012), Sokołów (2013), Sarnaki (2014) oraz Pułtusk (2014).

W 2021 roku dodatkowo Fundusz przeznaczył dotację na monitoring ich zasiedlenia.
Stosowanie skrzynek dla nietoperzy w NPK okazało się wyjątkowo efektywnym sposobem na przywabienie nietoperzy do ubogich w dziuple młodszych drzewostanów.  Stan ich zasiedlenia  można zbadać każdego roku  na przełomie 10 lat. Jest to również sposób na poznanie różnorodności ich gatunków. Obecnie od początku 2023 roku przeprowadza się remont schronów zniszczonych  przez czas oraz  niektóre gatunki ptaków. Zawiesza się też nowe budki w starych miejscach. Inwentaryzację nietoperzy przeprowadza się też w piwnicach, pod mostami  oraz innych miejscach, gdzie mogą one zimować np. podziemiach Muzeum Regionalnego w Pułtusku.

Nadzór naukowy pełnił dr hab. Grzegorz Lesiński z SGGW w Warszawie.

https://pultusk.news/2023/02/28/trzy-gatunki-nietoperzy-zamieszkuja-piwnice-we-wzgorzu-abrahama/