Góra Kalwaria
Wieś o nazwie Góra istniała już w połowie XIII wieku. Zniszczona przez potop szwedzki, została odbudowana przez biskupa Stefana Wierzbowskiego i otrzymała nową nazwę: Nowa Jerozolima.
Prawa miejskie otrzymała w 1670 r., a jej herb nawiązuje do cudownego ukazania się krzyża nad wzgórzem kalwaryjskim w otoczeniu wschodzącego słońca i księżyca. Miasto wybudowano na planie krzyża i przystosowano specjalnie do odprawiania pasyjnych nabożeństw. Powstały tu klasztory i zakony, m.in. dominikanów, bernardynów i pijarów. Na dzisiejszej ulicy Kalwaryjskiej rozsypano nawet ziemię przywiezioną z Jerozolimy. W ówczesnej Górze Kalwarii mogli osiedlać się wyłącznie katolicy. Po śmierci biskupa miasto stopniowo zatraciło swój katolicki charakter, część kościołów rozebrano, a część zsekularyzowano. Uchylono także zakaz osiedlania się Żydów, a miejscowość z czasem stała się ważnym ośrodkiem chasydyzmu. Podczas zaboru pruskiego w mieście zlokalizowano kościół ewangelicki oraz cmentarz; Rosjanie zaś wybudowali koszary oraz cerkiew.
Do najważniejszych zabytków w Górze Kalwarii należą: barokowy kościół pw. Podwyższenia Krzyża św. (niegdyś tzw. Dom Piłata) na rynku głównym, stojący na skraju skarpy wiślanej kościół Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny (niegdyś kościół Bernardynów), barokowo-klasycystyczny budynek Sądu Pokoju Powiatu Czerskiego, barokowa kaplica św. Antoniego z Padwy, dawne kolegium pijarów (obecnie dom pomocy społecznej), Wieczernik w Mariankach, klasycystyczny ratusz miejski wybudowany w latach 1829-34, jatki, czyli dawne kramy handlowe z podcieniami na kolumnach w stylu toskańskim, synagogi przy ul. Pijarskiej 5 oraz 10/12, dwór cadyka Altera oraz cmentarz żydowski.
Zabytki sakralne
O Górze Kalwarii można także przeczytać w artykule pn. Dziedzictwo Żydowskie.
Żydowska Góra Kalwaria
Fot. Archiwum MZPK
MZPK nie wyraża zgody na wykorzystywanie zdjęć przez inne podmioty.