Czynna ochrona nietoperzy w MPK

Nietoperze (Chiroptera) są zwierzętami niezwykłymi, mimo, iż nie są ptakami, potrafią latać. Ich łacińska nazwa oznacza „rękoskrzydłe” ponieważ ich palce kończyn przednich połączone są błoną lotną. Tak jak ludzie należą do gromady ssaków, młode przez pierwsze dni po urodzeniu piją mleko matki. Są zwierzętami aktywnymi nocą, w dzień odpoczywają w kryjówkach zwisając głową w dół.

Nietoperze występujące w Polsce odżywiają się głównie owadami, przez co dzięki ich występowaniu na danym terenie maleje liczba wielu  szkodliwych bezkręgowców. Nietoperze występują licznie na całym świecie (wszystkie kontynenty oprócz Antarktydy). W Polsce zaobserwowano 25 gatunków tych zwierząt z ponad 1100 występujących na świecie. W Mazowieckim Parku Krajobrazowym odnotowano 10 gatunków: nocek duży (Myotis myotis), nocek wąsatek (Myotis mystacinus),nocek rudy (Myotis daubentonii), nocek Natterera (Myotis nattereri), mroczek późny (Eptesicus serotinus), karlik większy (Pipistrellus mathusii), borowiec większy (Nyctalus noctula), gacek brunatny (Plecotus auritus), gacek szary (Plecotus austriacus) i mopek (Barbastella barbastellus).

Badania dotyczące występowania nietoperzy na obszarze MPK prowadzone są już od 15 lat. Pierwsze budki służące jako letnie schronienia tych zwierząt rozwieszono na przełomie 2003/2004 roku. W chwili obecnej ich liczba na terenach leśnych MPK przekracza 450 sztuk. W bieżącym roku rozwieszonych zostało ponad 200 skrzynek.

Dzięki temu zwiększyła się znacznie liczebność głównie dwóch spośród 10 gatunków nietoperzy występujących na terenie Parku: borowca wielkiego oraz karlika większego. Borowiec wielki jest jednym z największych nietoperzy w Polsce. Jego długość ciała wynosi od 64 do 81 mm. Futro borowca jest jednolicie ubarwione. Młode osobniki są brązowe, natomiast dorosłe rude. Długość ciała karlika większego wynosi od 40 do 60 mm. Z wierzchu osobniki tego gatunku ubarwione są ciemnobrązowo, od spodu zaś jasnobrązowo. Poza tymi dwoma dominującymi gatunkami w budkach zaobserwowano również obecność gacka brunatnego, nocka dużego oraz mroczka późnego. Stwierdzono, iż wzdłuż niektórych transektów  budki zasiedlone są w 75%, co jest ewenementem w skali europejskiej. W tym roku wprowadzono również nowy rodzaj schronień z nadzieją, iż  zabieg ten przyczyni się do zwiększenia ilości gatunków nietoperzy występujących na terenie Parku.

Szczególnie zależy nam na zasiedleniu tych skrzynek przez mopka, który prawem międzynarodowym chroniony jest Konwencją Berneńską (Załącznik II), Konwencją Bońską (Załącznik II) oraz Dyrektywą Siedliskową (Załącznik II i IV). W Polsce mopek podobnie jak wszystkie gatunki nietoperzy objęty jest ścisłą ochroną gatunkową.

Zrealizowane zostały również inne zadania i cele. Określono czynniki decydujące o rozmieszczeniu i występowaniu nietoperzy. Warunkami sprzyjającymi zasiedleniu danego obszaru przez te zwierzęta jest obecność zbiorników wodnych oraz bogactwo różnego typu kryjówek (szczeliny w drzewach, dziuple bądź jako zamienniki –  budki). Nietoperze preferują również duże, zróżnicowane strukturalnie i wiekowo lasy. Bardzo ważne jest by skrzynki dla nietoperzy instalować w miejscach nasłonecznionych, osłoniętych od wiatru, przede wszystkim w lasach młodych, które pozbawione są naturalnych kryjówek. Na obszarach leśnych Torfy, Otwock, Celestynów i Czarci Dół regularnie monitorowano stan zasiedlenia oraz prowadzono prace konserwacyjne. Modernizowano również istniejące skrzynki. Od 2009 r. na terenie Bazy Torfy istnieje piwnica dla nietoperzy, która stwarza idealne warunki do zimowania tych zwierząt. Bardzo ważnym czynnikiem wpływającym korzystnie na ochronę nietoperzy jest zwiększenie świadomości społecznej oraz szerzenie wiedzy na temat tych pożytecznych zwierząt. W tym celu MPK organizuje wycieczki, na których uczestnicy mogą pogłębić wiedzę na temat stanu, populacji oraz ilości gatunków tych ssaków na terenie Parku.

Nietoperze wciąż należą do mało poznanej grupy zwierząt, dlatego tak ważne jest by kontynuować prace badawcze dotyczące tych jedynych w Polsce latających ssaków. Bardzo dziękujemy Wojewódzkiemu Funduszowi Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie, który jak zawsze chętnie wsparł nasze działania .

 

 „Czynna ochrona nietoperzy na terenie Mazowieckiego Parku Krajobrazowego im. Cz. Łaszka dofinansowana przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie, w formie dotacji, w kwocie 10.000,00 zł”