Czynna ochrona nietoperzy na terenie ChPK etap III – sprawozdanie

Zadanie pn. „Czynna ochrona nietoperzy na terenie Chojnowskiego Parku Krajobrazowego i jego otuliny – etap III” zostało zakończone 20 listopada 2015 r. Zrealizowano działania z zakresu czynnej ochrony służące poprawie warunków bytowych nietoperzy na terenie Chojnowskiego Parku Krajobrazowego i jego otuliny, a także działania z zakresu monitoringu nietoperzy występujących na tym terenie. Dobre rozpoznanie kluczowych schronień tych ssaków zlokalizowanych na terenie Parku krajobrazowego pozwoli w przyszłości podjąć właściwe działania zapewniające skuteczną ochronę nietoperzy przed zagrożeniami pochodzenia antropogenicznego. Specjaliści chiropterolodzy – Pani Maria Łepkowska i Pan Marek Kowalski, przeprowadzili wszystkie planowane działania które stanowiły kontynuację prac realizowanych na tym terenie od roku 2013.

 

Od czerwca do września skontrolowano w sumie 160 skrzynek dla nietoperzy typu Stratmann rozwieszonych w Parku w latach 2006 i 2013. Zasiedlenie tych schronień sprawdzano przy zastosowaniu metody nie powodującej niepokojenia nietoperzy, obserwując je przez wąską szczelinę u dołu skrzynki przy użyciu latarki. Skrzynki najchętniej wykorzystywane były przez borowca wielkiego (57,5% stwierdzeń) oraz karlika większego (39,6%), rzadziej natomiast przez gacka brunatnego (2,2%). Wskaźnik zasiedlenia skrzynek powieszonych w 2006 roku osiągnął na powierzchni zlokalizowanej w pobliżu wsi Bogatki ponad 21%, a na powierzchni w rejonie wsi Dobiesz ponad 14%. W bieżącym roku stwierdzono, że schronienia zastępcze powieszone w 2013 r. na jednej z dwóch nowych lokalizacji zaczęły być wykorzystywane przez nietoperze, a ich zasiedlenie przez te ssaki wyniosło 7,7%.

 

W celu poprawienia efektywności zasiedlenia skrzynek przez nietoperze po opuszczeniu przez nietoperze ich kryjówek zastępczych, 160 skrzynek zostało poddanych konserwacji, polegającej na zwężaniu otworów wlotowych rozkutych przez dzięcioła, czyszczeniu wnętrz z pozostałości po gniazdach os, wymianie spróchniałych elementów skrzynek na nowe, poprawie numeracji. W trakcie tych prac 10 zniszczonych skrzynek wymieniono na nowe, gdyż ich stan nie zapewniał nietoperzom odpowiednich warunków mikrosiedliskowych.

 

Oprócz kontroli skrzynek, w okresie letnim przeprowadzono monitoring nietoperzy w 41 potencjalnych kryjówkach letnich tych ssaków – ambonach myśliwskich oraz strychach budynków. Późną jesienią skontrolowano natomiast 26 potencjalnych kryjówek zimowych tych ssaków, a więc przydomowych piwnic i podpiwniczeń budynków. Lokalizacja poszczególnych kryjówek letnich i zimowych została naniesiona na odbiornik GPS. Ważnym elementem prac było przeprowadzenie na drogach intensywnego przelotu nietoperzy (drogi leśne, rzeki, śródleśne oczka wodne) 10 nocnych odłowów tych ssaków w sieci.

 

Wskutek prowadzonych od 2013 roku działań stwierdzono występowanie na terenie Chojnowskiego Parku Krajobrazowego łącznie 13 gatunków nietoperzy:

1. gacek brunatny Plecotus auritus

2. gacek szary Plecotus austriacus

3. karlik większy Pipistrellus nathusii

4. karlik malutki Pipistrellus pipistrellus/karlik drobny Pipistrellus pygmaeus

5. borowiec wielki Nyctalus noctula

6. borowiaczek Nyctalus leisleri

7. mopek Barbastella barbastellus

8. mroczek późny Eptesicus serotinus

9. nocek duży Myotis myotis

10. nocek Natterera Myotis nattereri

11. nocek rudy Myotis daubentonii

12. nocek Brandta Myotis brandtii

13. nocek wąsatek Myotis mystacinus

z czego trzy gatunki: nocek wąsatek, karlik malutki/drobny i gacek szary zostały po raz pierwszy stwierdzone przez specjalistów chiropterologów w bieżącym roku w ramach prac prowadzonych na zlecenie MZPK w Chojnowskim Parku Krajobrazowym. Pojedynczego osobnika nocka wąsatka schwytano w środku nocy podczas odłowów, karlika malutkiego/drobnego obserwowano w skrzynce znajdującej się na jednej z nowych powierzchni badawczych, a gacka szarego zidentyfikowano na kościelnym poddaszu. Coraz lepsze rozpoznanie składu gatunkowego chiropterofauny terenu Parku potwierdza słuszność prowadzonych na szeroką skalę prac monitoringowych. Regularny monitoring występowania nietoperzy na terenie Parku pozwala na ocenę stanu populacji poszczególnych gatunków i zachodzących w nich zmian. Wiedza ta jest niezbędna w celu prawidłowego zaplanowania działań ochronnych dla tej grupy ssaków. Właściwe rozpoznanie kryjówek nietoperzy i monitoring zasiedlenia ich przez te ssaki pozwoli w przyszłości podjąć odpowiednie działania zapobiegające zniszczeniu kluczowych schronień oraz działania o charakterze edukacyjnym, zwiększające świadomość lokalnych społeczności na temat potrzeb ochrony nietoperzy.

 

Stwierdzona podczas kontroli skrzynek kolonia rozrodcza borowca wielkiego, wykorzystująca ten typ schronień jako dzienną kryjówkę

 

Monitoring nietoperzy podczas okresu ich hibernacji w przydomowych piwnicach i podpiwniczeniach budynków mieszkalnych i gospodarczych

 

Nocek Brandta schwytany podczas całonocnych odłowów w sieci

 

Czynna ochrona nietoperzy na terenie Chojnowskiego Parku Krajobrazowego i jego otuliny – etap III dofinansowano przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie, w formie dotacji, w kwocie 15 030,00 zł,
www.wfosigw.pl.