SSSSSSSSSPOTKANIE.. CZY JEST SIĘ CZEGO BAĆ?

Wraz z nadejściem lata, przy długim dniu i pięknej pogodzie, nie sposób siedzieć w domu. Przyroda niemalże woła, by organizować spacery i wycieczki sprzyjające odkrywaniu jej tajemnic. Poza urokiem krajobrazów zachwyca różnorodnością w świecie roślin i zwierząt. Skoro plecak już spakowany, zabraliście prowiant oraz płyn na komary i kleszcze, można ruszać w drogę!

W Polsce występują cztery gatunki węży i wszystkie znajdują się pod ochroną. Tymi, które najczęściej możecie spotkać podczas wędrówek po Mazowieckim Parku Krajobrazowym są: zaskroniec zwyczajny i żmija zygzakowata. Ta ostatnia jest naszym jedynym jadowitym wężem, jednak jeśli spotka człowieka, nie atakuje celowo. W razie niebezpieczeństwa kryje się wśród roślin oraz pod kamieniami. Można ją zaobserwować w  miejscach, gdzie się wygrzewa, zatem na przecinkach i drogach leśnych, tam bywa niezauważona.

Do ukąszenia dochodzi bardzo rzadko, zwykle gdy czuje się zagrożona odcięciem drogi ucieczki, nagłym zbliżeniem, dotknięciem kijem bądź nogą. Dla Waszego bezpieczeństwa, wybierając się do lasu, dobrze byłoby zakładać pełne wysokie obuwie, a w razie spotkania tego zwierzęcia pozwolić mu uciec.  Zanim zaatakuje, najpierw głośno syczy, to ostrzeżenie. Latem w okresie lęgowym, żmije magazynują większą porcję trucizny, toteż właśnie w gorące dni podczas leśnych spacerów musicie szczególnie uważać, gdzie stąpacie.

Ukąszenie żmij zostawia dwie charakterystyczne rany, po wbiciu zębów jadowych. Gdy to się stanie, należy niezwłocznie wezwać pogotowie. Jad jest bardzo niebezpieczny dla dzieci oraz osób starszych, raczej nie stanowi zagrożenia życia dla dorosłego i zdrowego człowieka. Wokół ukąszenia pojawia się specyficzne zaczerwienienie i obrzęk. Jest bardzo bolesne, odczuwalne już kilka sekund po ukąszeniu. Inne objawy to przyspieszone bicie serca, biegunka, wymioty, bóle głowy. W cięższych przypadkach dochodzi do utraty przytomności. Żmija zygzakowata (łac.Vipera berus) zasiedla głównie torfowiska, skraje lasów, polany porośnięte borówką bagienną i bagnem oraz nieużytki.

Dorosłe osobniki są długości 60-80 cm, samiec mniejszy od samicy. Ciało jest krępe, z wyraźnie wyodrębnioną trójkątną płaską głową, zdecydowanie różniącą się od reszty ciała. Ubarwienie od szarosrebrzystego przez zielonkawe, najbardziej pospolite ciemnobrunatne do niemal czarnego z charakterystycznym ciemnym zygzakiem na grzbiecie, tzw. „wstęgą kainową”. Zjada drobne gryzonie, czasem jaszczurki i żaby. Jest jajożyworodna, okres godowy rozpoczyna się w kwietniu i trwa około dwóch miesięcy. Samice żmij rodzą 5-18 młodych, które prowadzą samodzielny tryb życia. Sen zimowy trwa od października do marca, odbywa się w jamach i wykrotach, gromadnie. Żmije są bardzo pożyteczne, ponieważ przyczyniają się do ograniczenia liczebności gryzoni.

Kolejnym gatunkiem, którego możecie spotkać podczas leśnej wędrówki jest zaskroniec zwyczajny (łac. Natrix natrix).

Nie jest jadowity. Przy spotkaniu należy pozwolić mu uciec, gdyż czuje się zagrożony wyrzuca cuchnącą ciecz z gruczołów kloakalnych. Zamieszkuje tereny wilgotne i podmokłe, wokół zbiorników wodnych. Doskonale pływa i nurkuje. Dorosłe osobniki osiągają długość około 1,5 m, samce są trochę mniejsze. Ubarwienie jest oliwkowozielone w różnych odcieniach – od zielonkawego przez stalowoszare do ciemnooliwkowego, szarobrunatnego, a nawet prawie czarnego. Na głowie za okolicą skroniową występują dwie duże żółte, półksiężycowate plamy, często czarno obrzeżone. Od tych plam pochodzi polska nazwą tego węża (u osobników melanistycznych te plamy nie występują).  Podstawowym pokarmem zaskrońca są płazy i ryby. Rzadziej zjada drobne ssaki czy jaszczurki.

Jest zwierzęciem jajorodnym. Mimo że okres godowy rozpoczyna się już w kwietniu, gody odbywają się na ogół w maju i czerwcu. Samica składa około 30 jaj. Młode wykluwają się po 7-10 tygodniach, najczęściej w sierpniu i na początku września. W październiku zaskrońce zapadają w sen zimowy, który trwa zazwyczaj do marca lub kwietnia.

ZASKRONIEC CZY ŻMIJA?

ZASKRONIEC ZWYCZAJNY	ŻMIJA ZYGZAKOWATA
NIEJADOWITY	JADOWITA
Żyje w miejscach wilgotnych	Żyje w miejscach suchych
Ma z tyłu głowy żółte plamy	Nie ma żadnych jasnych plam
Ubarwienie szare, szarozielone, jasnobrązowe, brązowoczarne – na tym tle po bokach grzbietu widoczne są jasne plamki, jest dłuższy i smuklejszy	Ubarwienie ciemne, a przez jej grzbiet przebiega wyraźny czarny zygzak (ale są też osobniki jednolicie czarne); stosunkowo nieduża, jej ciało jest bardziej krępe
Oczy: wyłupiaste żółtawe, źrenice okrągłe	Oczy: czerwonawe, a źrenice pionowe

Węże powszechnie nie budzą sympatii. Jednak są niezmiernie ważne dla ekosystemu, ograniczając liczebność gryzoni. Jad niektórych gatunków znajduje szerokie zastosowanie w medycynie. Szereg leków przeciwbólowych, przeciwzapalnych czy też zmieniających krzepliwość krwi, a nawet wpływających na ciśnienie jest produkowanych w oparciu o skład chemiczny paraliżujących toksyn tych zwierząt. Zatem pamiętajcie, przy bliskim spotkaniu pozwólcie wężowi się oddalić i podziwiajcie go z bezpiecznej odległości. Życzymy ciekawych obserwacji!