Restytucja strzebli błotnej w zbiornikach wodnych Mazowieckiego Parku Krajobrazowego
Wśród rodzimych gatunków ryb słodkowodnych strzebla błotna Eupallasella percnurus ma od dawna wyjątkowo wysokie znaczenie przyrodnicze, jako gatunek realnie zagrożony wyginięciem. Już w 1975 roku objęto ją całkowitym zakazem połowu, a zgodnie z dzisiejszymi przepisami prawa, podlega ona ochronie ścisłej i oprócz tego wymaga ochrony czynnej.
Do niedawna o obecności strzebli błotnej w Mazowieckim PK nie było żadnych konkretnych informacji. W tutejszych zbiornikach wodnych nikt nigdy tej ryby nie starał się znaleźć, pomimo istnienia dużej liczby mniejszych i większych wyrobisk torfu, będących jej typowym siedliskiem w Polsce. Było jednak wiadomo, że obszar parku mieści się w historycznym areale występowania strzebli błotnej i że pół wieku temu występowała ona przynajmniej w jednej z glinianek w Karczewie. W tej sytuacji wydawało się zupełnie nieprawdopodobne, żeby ryba ta nie zamieszkiwała przynajmniej niektórych z kilkudziesięciu drobnych zbiorników wodnych istniejących w obrębie pobliskiego Bagna Całowanie.
Dopiero w 2013 r., kiedy rozpoczęto realizację programu restytucji strzebli błotnej w Mazowieckim PK, odkryto jej obecność w jednej z torfianek w pobliżu Karczewa. Zbiornik ten zamieszkuje szczątkowa populacja, bardzo silnie zdominowana przez inwazyjnego karasia srebrzystego Carassius gibelio. Niewielka liczebność tej populacji uniemożliwia wykorzystanie części jej osobników do lokalnych translokacji, które powinny stanowić podstawę działań restytucyjnych. W efekcie podjęto decyzję o wykorzystaniu do restytucji młodych osobników strzebli błotnej z ciągłej hodowli, prowadzonej na zlecenie Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Warszawie, w warunkach kontrolowanych w Zakładzie Rybactwa Stawowego w Żabieńcu, do celów czynnej ochrony mazowieckich populacji tego gatunku.
W 2013 roku i w roku bieżącym wstępnie wytypowano do celów restytucji strzebli błotnej dwie spore torfianki. Obie charakteryzują się bezpieczną powierzchnią lustra wody i odpowiednią głębokością maksymalną w okresie letnim, bardzo dobrymi parametrami jakości wody i ich stabilnością w czasie; obie są zamieszkiwane przez karasia srebrzystego i żadna nie podlega większej presji wędkarskiej.
W lipcu br., bezpośrednio po uzyskaniu z Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska zezwolenia na przeprowadzenie restytucji, do każdej z obu torfianek wsiedlono po 500 hodowlanych jednorocznych osobników strzebli błotnej. Osobniki te osiągną dojrzałość płciową w przyszłym roku i odbędą tarło. Pierwsze namacalne efekty podjętych działań powinny być możliwe do stwierdzenia za dwa lata, chociaż zapewne już w przyszłym roku będzie można ocenić, czy translokowane ryby zadomowiły się w torfiankach i czy odbywają tarło.
Omawianym działaniom towarzyszyło inne, o nieco mniejszym kalibrze, lecz istotne ze względów edukacyjnych. Na mocy wspomnianego wcześniej zezwolenia, 30 dwuletnich osobników strzebli błotnej wsiedlono do małego zbiornika pokazowego przy ścieżce przyrodniczej znajdującej się obok siedziby Dyrekcji MZPK w Otwocku.
Dorosły osobnik strzebli błotnej.
Torfianka koło Karczewa – miejsce występowania szczątkowej populacji strzebli błotnej.
Pierwsza torfianka – miejsce restytucji strzebli błotnej w Mazowieckim PK.
Druga torfianka – miejsce restytucji strzebli błotnej w Mazowieckim PK.
Hodowlane młode osobniki strzebli błotnej podczas wsiedlania do torfianki w ramach programu restytucji gatunku.
Ścieżka przyrodnicza i mały sztuczny zbiornik wodny przy siedzibie Dyrekcji MZPK w Otwocku zarybiony strzeblą błotną do celów edukacyjnych.
Restytucja różanki (Rhodeus sericeus) oraz strzebli błotnej Eupallasella percnurus w wodach Mazowieckiego Parku Krajobrazowego im. Cz. Łaszka dofinansowano przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie w formie dotacji w kwocie 8 000,00 zł.
Prof. dr hab. Jacek Wolnicki
