ul.Sułkowskiego 11
05-400 Otwock tel./faks
22 779 26 94 e-mail: sekretariat@parkiotwock.pl

Siecień 134
09-411 Biała tel.
24 231 12 73 e-mail: p.pietrzak@parkiotwock.pl

ul. Instytutowa 10, Żabieniec
05-500 Piaseczno tel./ fax.
22 754 51 00 e-mail: chojnowskipark@parkiotwock.pl

ul. Radomska 7
26-670 Pionki tel./fax.
(48) 612 34 41 e-mail: kozienickipark@parkiotwock.pl

ul.Sułkowskiego 11
05-400 Otwock tel./faks
22 779 26 94 e-mail: sekretariat@parkiotwock.pl

Kaliska 93
07-130 Łochów tel./fax.
(25) 644 13 71 e-mail: npk@parkiotwock.pl

Gęsi gęgawy oraz białoczelne - Anser anser i Anser albifrons
DSCN4883
bazie
DSCN9515
_DSC0047
_DSC2145
_DSC8306
_DSC1490
_DSC1943
_DSC3558
_DSC4379
_DSC0274
DSCN8218
w_kuchta (37)
w_kuchta (3)
_DSC8897
jaszczurka zwinka
IMG_7356
DSC09184-scaled
DSC00098
_DSC0352
DSC_0119
20210503_151413
PlayPause
previous arrowprevious arrow
next arrownext arrow
Mazowiecki Zespół
Parków Krajobrazowych
404

Strona nie została znaleziona. Przejdź na stronę główną

STRONA GŁÓWNA

Bobry

  • 09.05.2011

Największy gryzoń Europy- bóbr europejski (Castor fiber) jest gatunkiem chronionym, wpisanym do „Polskiej czerwonej księgi zwierząt”. Jako jeden z dwóch żyjących na świecie gatunków (oprócz człowieka) potrafi przystosować środowisko do swoich potrzeb. O ile działalność ludzi wywiera najczęściej niekorzystny wpływ na przyrodę, to działalność bobrów w większości przypadków jest pozytywna. Bobry przywracają w przyrodzie właściwe stosunki wodne, przyczyniają się do denaturalizacji siedlisk, ograniczają erozję, mają wpływ na zachowanie i zwiększenie bioróżnorodności.

Gryzoń ten we wczesnym średniowieczu  zamieszkiwał licznie całą Europę i Azję od strefy stepów po tundrę. W XI wieku z powodu intensywnych polowań liczebność bobra znacznie spadła, dlatego też Bolesław Chrobry wydał pierwsze prawo w Państwie Polskim ustanawiając urząd bobrowniczego, do którego należała opieka nad bobrami. W XII w. zabroniono polowań na bobry z wyjątkiem książąt i arystokracji kościelnej. Obowiązujące w latach 1532-1840 „Statuty Litewskie” prawnie chroniły bobry na Ziemiach Polskich. Pomimo prawnej ochrony   do początku XX wieku przetrwało  jedynie osiem małych populacji skupiających w sumie około 1200 osobników.  Przed gatunkiem pojawiła się groźba wyginięcia. Bobry ginęły w wyniku dynamicznie rozwijających się nowoczesnych cywilizacji i kolonizacji (wycinanie i wypalanie lasów, osuszanie bagien). Najwcześniej wyginęły bobry na południu Portugalii, Hiszpanii, Grecji, Iraku, Azerbejdżanu i Turcji.W późniejszym okresie zniknęły z Włoch i Anglii. W większości krajów bobry zniknęły na przełomie XVIII/ XIX wieku.Głównym zaś powodem zagłady bobrów były nadmierne polowania. Zastosowanie ubitych bobrów było bardzo różnorodne. Zęby bobra wieszane na szyi dziecka miały według ludowych podań zmniejszyć ból ząbkowania, a mięso- zwłaszcza z ogona (pluska) pokrytego łuskami podobnymi do rybich było spożywane w okresie postów.  Skór bobrów używano do produkcji luksusowych futer, mufek i czap, które miały polepszyć pamięć, sadłem leczono ciężkie rany, a zawartość worków strojowych zwanych strojem bobrowym była ceniona jako specyfik na wszelkie dolegliwości i choroby.               

W 1928 roku liczebność populacji bobra w Polsce oszacowano na 235 sztuk. Skuteczną ochroną objęto ten gatunek na mocy aktów prawnych z 1934 roku. W 1939 roku liczebność bobrów w Polsce wynosiła już około 400 sztuk. Po II wojnie światowej zaczęto prowadzić prace nad zwiększeniem liczebności tego gatunku w Polsce. Wynikiem tego było wdrożenie do realizacji w 1974 roku przez Zakład Doświadczalny w Popielnie Programu Aktywnej Ochrony Bobra Europejskiego. Głównym założeniem tego Programu było utworzenie licznych kolonii bobrów składających się z 4-6 introdukowanych par  w odległości wzajemnej pomiędzy takimi grupami około 100 km wzdłuż osi Wisły.

Obecnie bobry występują na terenie całej Polski, z wyjątkiem wysokich gór. Ślady bytności bobrów obecne są na każdej rzece i strumieniu, na wielu jeziorach, stawach , jak też bagnach i małych oczkach wodnych. Dane szacunkowe wskazują, że w roku 2005 populacja bobrów w Polsce liczyła ponad 43 tysiące osobników, przy czym najwięcej (12500 osobników) bobrów jest w województwie Podlaskim, a najmniej (85 osobników) w województwie śląskim.

 

Najstarsze wiadomości o bobrach w Puszczy Kozienickiej (dawnej Puszczy Radomskiej) pochodzą z 1224 roku kiedy to Leszek Biały przyznał biskupowi Iwonowi prawo łowienia bobrów na rzece Czarnej (Zagożdżonka). Wiadomo jest, że bobry żyły także na rzece Radomierzy (obecnie Radomka). W obrębie Puszczy znajdowały się dwie wsie służebne o nazwie Bobrowniki, a nad rzeką Zagożdżonką położone było uroczysko Bobrek.

Na skutek polowań i zmiany środowiska bóbr wyginął na terenie Puszczy Kozienickiej pod koniec XVIII wieku.

Dopiero koniec XX wieku staje się okresem reaktywacji bobrzego stanu i rozkwitu  ich pogłowia w okolicznych wodach. Odtworzenie populacji „bobrów kozienickich” zainicjowano 24 listopada 1991 roku, poprzez sprowadzenie 4 sztuk pochodzących z rzeki Omet w Nadleśnictwie Srokowo (Pojezierze Warmińsko Mazurskie). Restytucję przeprowadzono na rzece Zagożdżonce, nieopodal rezerwatu Źródło Królewskie (oddz.76). Od tego momentu pracownicy Kozienickiego Parku Krajobrazowego rozpoczęli cykliczne obserwacje bobrów. Według kolejnych raportów, ślady bytności bobrów stwierdzano na odcinku pomiędzy rezerwatem Brzeźniczka a mostem po dawnej kolejce wąskotorowej. W ciągu całego 1992 roku prowadzono stałe obserwacje wzdłuż rzeki Zagożdżonki, stwierdzając liczne ślady bytności bobrów.

Żer bobrowy
Obserwowano zarówno liczne zgryzy, wyjścia na ląd i ścieżki. Szczególnie liczne objawy bytności bobrów zarejestrowano przy ujściu strumienia Królewskich Źródeł do Zagożdżonki (wzdłuż stromej skarpy). Jednocześnie wykazano,że aktywność tych zwierząt jest stwierdzana od mostu drogowego Kozienice–Zwoleń aż po ujście strumienia odprowadzającego wody z rezerwatu Brzeźniczka.

Równolegle z obserwacjami prowadzonymi na terenie Kozienickiego Parku Krajobrazowego, gromadzono wszelkie dane dotyczące pojawiania się bobrów lub śladów ich żerowania na terenach przyległych do Puszczy Kozienickiej. W ten sposób, na przełomie 1992/93 roku uzyskano informację o bobrach na jeziorze Kozienickim, a w latach 1995-1997 na rzece Radomce w pobliżu miejscowości Wola Chodkowska.

W maju 1997 roku dokonano kolejnego wypuszczenia bobra, które było efektem interwencji na rzece Mlecznej w pobliżu Radomia, skąd pochodził wspomniany osobnik. Bóbr na skutek zanieczyszczenia rzeki miał objawy podtrucia, przez pewien czas przetrzymywany był w schronisku dla zwierząt w Radomiu. Następnie podjęto decyzję o wypuszczeniu go do rzeki Zagożdżonki (Nadleśnictwo Kozienice, oddz.56). Bóbr został wypuszczony 8 maja 1997 roku. Kolejne lata przyniosły rejestracje nowych stanowisk bobrów. W 2000 roku na rzece Leniwej i jej dopływie – rzece Narutówce. W 2002 roku w okolicy wsi Poświętne, stwierdzono na rzece Leniwej osobniki młodociane, w roku 2003 bobry zajęły Okólny Ług. W marcu 2003 roku na ulicy Radomskiej w Pionkach strażacy schwytali bobra, który po oględzinach lekarza weterynarii i decyzji Nadleśnictwa Kozienice został wypuszczony do zbiornika retencyjnego utworzonego na rzece Ostrownicy, kolejne kontrole wykazały, że osobnik w pełni zaaklimatyzował się o czym świadczyły kolejne świeże zgryzy. W kwietniu tego samego roku na rzece Zagożdżonce w Pionkach, wypuszczono bobra, wydobytego przez funkcjonariuszy JR-G Państwowej Straży Pożarnej ze studzienki telefonicznej w Pionkach.

W roku 2005 stwierdzono nowe stanowiska bobrów zlokalizowane na rzece Pacynce w pobliżu Antoniówki. Tego samego roku na rzece Mirence zaobserwowano pierwsze zgryzy nieopodal mostu drogowego Pionki-Sucha. Na przełomie lat 2005/2006 bobry zajęły kolejne stanowisko – w Strudze Polickiej w miejscowości Garbatka-Zbyczyn. Rok 2006 to kolejne  miejsca zajmowane przez bobry, wykazano je na dolnym odcinku Krępca –przed zbiornikami w Janikowie oraz na Gzówce przed zbiornikiem w Siczkach.

W wyniku badań populacji bobra w obrębie Puszczy Kozienickiej wykonanych na zlecenie Kozienickiego Parku Krajobrazowego w 2007 roku stwierdzono występowanie na tym terenie około 120 osobników bobrów na tym terenie.

Na terenie Puszczy żeremia (domy bobrów) spotykane są sporadycznie, gdyż zwierzęta te bytują w norach wykopanych w wysokich brzegach rzek.

W Puszczy Kozienickiej bobry odgrywają bardzo ważną rolę, gdyż łagodzą negatywne skutki leja depresyjnego (obniżenie się poziomu wód wgłębnych), powodującego zanikanie terenów wodno- błotnych. Bobry budując tamy, tworzą rozlewiska często nawet o powierzchni kilku hektarów i utrzymują na nich stały poziom wody, gdyż woda przelewa się przez koronę tamy, a wszelkie jej uszkodzenia są na bieżąco naprawiane. W okolicach bobrowych tam podwyższa się i stabilizuje poziom wody gruntowej, zmniejsza się erozja brzegów. Poprzez zwiększenie osadzania się cząstek mineralnych i organicznych w rejonie tam bobrowych inicjowane są naturalne procesy bagienne.

Rampa
W obrębie siedlisk bobrowych zwiększa się różnorodność biologiczna. W wyniku podwyższania się poziomu wody przy tamach i wycinania drzew przez bobry, zmienia się struktura i skład gatunkowy roślinności. Z czasem zaczyna dominować warstwa krzewów, odtwarzane są naturalne zespoły zaroślowe wierzbowo- brzozowe oraz zespoły leśne grądów, olsów i łęgów. Bogatsza staje się strefa runa z gatunkami światłolubnymi traw i ziół. W ten sposób powstaje szeroki pas przejściowy między dwoma ekosystemami (ekoton). Nie zamarzające do dna stawy bobrowe sprzyjają również odtwarzaniu się populacji wydry. Stawy bobrowe mają również bardzo duże znaczenie dla ptactwa wodnego. W związku z występowaniem rozbudowanej strefie ekotonowej, obecności martwych drzew i wysepek stwarzane są odpowiednie warunki do gniazdowania.

Pojawienie się bobrów w okolicy, a w związku z tym żeremi, tam i stawów bobrowych świadczy o czystości środowiska (głównie wody) i jest ważnym elementem poprawiającym walory krajobrazowe terenu. Można ten fakt wykorzystać do celów edukacyjnych. Na terenie Kozienickiego Parku Krajobrazowego, w rezerwacie przyrody źródła Królewskie wytyczone zostały 2 ścieżki dydaktyczne przez leśników z Nadleśnictw Kozienice i Zwoleń w ramach realizowanego wspólnie z Holenderskim Ministerstwem Rolnictwa, Ochrony Środowiska i Rybołóstwa programu Edukacyjnego w Leśnym Kompleksie Promocyjnym „Puszcza Kozienicka”. Na jednej z nich można zapoznać się z efektami działalności bobrów.
Dowiemy się tu, że puszczańskie bobry zgryzają najczęściej korę i młode pędy leszczyny, wierzby, graba i olchy ale spotkać można także zgryzione pnie dębowe, brzozowe, a nawet świerkowe. Bobry z Kozienickiego Parku Krajobrazowego zajmują coraz większe terytoria. Ślady ich żerowania spotkać można w odległości nawet 60 metrów od rzeki. Puszczańskie bobry zajmując nowe tereny wyszły poza obręb lasu, zasiedlając rzeki  w pobliżu ludzkich osiedli- terenów rolniczych, stawów hodowlanych. Stopniowo także w obrębie Kozienickiego Parku Krajobrazowego zaczynają pojawiać się konflikty na linii bobry człowiek. Zwierzęta te są płoszone, następuje rozbieranie tam.

Udrożniona tama bobrowa

W celu zminimalizowania tych konfliktów i w ramach aktywnej ochrony gatunkowej pracownicy Kozienickiego Parku Krajobrazowego podejmują działania edukacyjne i techniczne. I tak np. w miesiącu listopadzie 2007 roku wykonane zostało po raz pierwszy na terenie Parku udrożnienie tamy bobrowej przy pomocy rur PCV na rzekach Mirence i Krypiance.

Michał Latos – Kozienicki Park Krajobrazowy
Witold Strużyński- SGGW Warszawa

logo-ue.png

logo-bip-2.png

Mazowiecki Zespół Parków Krajobrazowych
Brudzeński Park Krajobrazowy
Chojnowski Park Krajobrazowy
Kozienicki Park Krajobrazowy
Mazowiecki Park Krajobrazowy
Nadbużański Park Krajobrazowy

  • Mapa
  • Zespół parków
  • Aktualności
  • Edukacja
    • Oferta edukacyjna
    • Konkursy
    • Scenariusze zajęć
    • Regulamin
  • Artykuły o nas
  • Wydawnictwa MZPK
  • Przepisy prawne
  • Rada Parków
  • Filmy
  • Geoportal
  • Kontakt
  • Projekt PFRON
  • Deklaracja dostępności
  • Mapa
  • Mapa interaktywna
  • O parku
  • Dostępność komunikacyjna
  • Aktualności
  • Edukacja
  • Ścieżki dydaktyczne
  • Historia i kultura
  • Turystyka
    • Baza turystyczna
    • Baza noclegowa
    • Atrakcje turystyczne
    • Imprezy
  • Filmy
  • Przyroda
    • Flora parku
    • Fauna parku
  • Formy ochrony przyrody
    • Obszary chronionego krajobrazu
    • Ochrona gatunkowa roślin, zwierząt i grzybów
    • Obszary Natura 2000
    • Parki Krajobrazowe
    • Parki Narodowe
    • Stanowiska dokumentacyjne
    • Pomniki przyrody
    • Użytki ekologiczne
    • Zespoły przyrodniczo-krajobrazowe
    • Rezerwat przyrody
  • Geoportal
  • Kontakt
  • Mapa
  • Mapa interaktywna
  • O parku
  • Dostępność komunikacyjna
  • Aktualności
  • Edukacja
  • Filmy
  • Ścieżki dydaktyczne
  • Historia i kultura
  • Turystyka
    • Baza turystyczna
    • Baza noclegowa
    • Atrakcje turystyczne
    • Imprezy
  • Geoportal
  • Przyroda
    • Fauna parku
    • Flora parku
    • Grzyby i porosty
    • Świat przyrody Parku
  • Formy ochrony przyrody
    • Parki Narodowe
    • Rezerwaty przyrody
    • Parki Krajobrazowe
    • Obszary Natura 2000
    • Obszary chronionego krajobrazu
    • Pomniki przyrody
    • Zespoły przyrodniczo-krajobrazowe
    • Stanowiska dokumentacyjne
    • Użytki ekologiczne
    • Ochrona gatunkowa roślin, zwierząt i grzybów
  • Kontakt
  • Mapa interaktywna
  • O parku
  • Dostępność komunikacyjna
  • Aktualności
  • Edukacja
  • Ścieżki dydaktyczne
  • Historia i kultura
  • Turystyka
    • Baza turystyczna
    • Baza noclegowa
    • Atrakcje turystyczne
    • Imprezy
  • Przyroda
    • Flora parku
    • Fauna parku
  • Filmy
  • Formy ochrony przyrody
    • Pomniki przyrody
    • Stanowiska dokumentacyjne
    • Parki Narodowe
    • Parki Krajobrazowe
    • Obszary chronionego krajobrazu
    • Obszary Natura 2000
    • Użytki ekologiczne
    • Ochrona gatunkowa roślin, zwierząt i grzybów
    • Rezerwaty przyrody
  • Geoportal
  • Kontakt
  • Mapa
  • Mapa interaktywna
  • O parku
  • Dostępność komunikacyjna
  • Aktualności
  • Edukacja
  • Ścieżki dydaktyczne
  • Historia i kultura
  • Turystyka
    • Baza turystyczna
    • Baza noclegowa
    • Atrakcje turystyczne
    • Imprezy
  • Filmy
  • Przyroda
    • Fauna parku
    • Flora parku
  • Formy ochrony przyrody
    • Obszary chronionego krajobrazu
    • Obszary Natura 2000
    • Ochrona gatunkowa roślin, zwierząt i grzybów
    • Parki Krajobrazowe
    • Parki Narodowe
    • Pomniki przyrody
    • Rezerwaty przyrody
    • Stanowiska dokumentacyjne
    • Użytki ekologiczne
    • Zespoły przyrodniczo-krajobrazowe
  • Geoportal
  • Projekt PFRON
  • Aplikacja mobilna „Tablice Informacyjne”
  • Kontakt
  • Mapa
  • Mapa interaktywna
  • O parku
  • Dostępność komunikacyjna
  • Aktualności
  • Edukacja
  • Filmy
  • Ścieżki dydaktyczne
  • Przyroda
    • Flora parku
    • Fauna parku
  • Historia i kultura
  • Turystyka
    • Baza turystyczna
    • Baza noclegowa
    • Atrakcje turystyczne
    • Imprezy
  • Geoportal
  • Formy ochrony przyrody
    • Pomniki przyrody
    • Stanowiska dokumentacyjne
    • Parki Narodowe
    • Parki Krajobrazowe
    • Obszary chronionego krajobrazu
    • Obszary Natura 2000
    • Użytki ekologiczne
    • Zespoły przyrodniczo-krajobrazowe
    • Ochrona gatunkowa roślin, zwierząt i grzybów NPK
    • Rezerwaty przyrody
  • Kontakt

Ochrona bioróżnorodności w mazowickich parkach krajobrazowych

  • Projekt
  • Ochrona raków i ryb
  • Ochrona flory w NPK
  • Ochrona Bagna Całowanie
  • Ścieżka „13 błota stóp”

Opracowanie planów ochrony parków krajobrazowych: Brudzeńskiego, Chojnowskiego i Kozienickiego

  • „Aktualizacja planów ochrony parków krajobrazowych: Mazowieckiego i Nadbużańskiego”
  • Plany ochrony BPK
  • Plany ochrony ChPK
  • Plany ochrony KPK
  • Projekt plany ochrony
  • Projekty archiwum
  • Plany ochrony NPK
  • Plany ochrony MPK

Polityka prywatności
Mazowiecki Zespół Parków Krajobrazowych

Zespół parków
Geoportal
Polityka prywatności
Dostępność cyfrowa

Aktualności
Przepisy prawne
Geoportal
Unia Europejska

Kontakt
Rada Parków

ul. Sułkowskiego 11, 05-400 Otwock
E-mail: sekretariat@parkiotwock.pl
Tel. fax:  22 779 26 94

Wszelkie prawa zastrzeżone © 2025. Mazowiecki Zespół Parków Krajobrazowych.
Realizacja: Bazinga

Strona wykorzystuje pliki cookie do poprawnego działania, dopasowania interesujących Cię treści oraz do analizy ruchu w niniejszej witrynie.
Pliki cookies możesz samodzielnie usunąć lub nie wyrazić zgody na ich umieszczenie na Twoim urządzeniu.
Akceptuję Ustawienia cookies
Manage consent

Ustawienia cookies

Ta strona korzysta z plików cookie, aby poprawić doświadczenie użytkownika podczas korzystania z jej treści. Pliki cookie, sklasyfikowane jako wymagane, są przechowywane w przeglądarce, ponieważ są niezbędne do działania podstawowych funkcji witryny. Używamy również opcjonalnych plików cookie, które pomagają nam analizować i rozumieć, w jaki sposób korzystasz z tej witryny. Te pliki cookie będą przechowywane w Twojej przeglądarce tylko za Twoją zgodą. Masz również możliwość rezygnacji z tych plików cookie, jednak rezygnacja ta może wpłynąć na wygodę przeglądania.
Wymagane
Always Enabled
Te pliki cookie są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania witryny. Kategoria ta obejmuje wyłącznie pliki cookie, które zapewniają podstawowe funkcjonalności i zabezpieczenia witryny. Te pliki cookie nie przechowują żadnych danych osobowych.
Funkcjonalne
Funkcjonalne pliki cookie pomagają wykonywać określone funkcje, takie jak udostępnianie zawartości witryny na platformach mediów społecznościowych, zbieranie informacji zwrotnych i inne funkcje stron trzecich.
Wydajnościowe
Wydajnościowe pliki cookie służą do zrozumienia i analizy kluczowych wskaźników wydajności witryny, co pomaga zapewnić lepsze doświadczenia użytkownika.
Analityczne
Analityczne pliki cookie służą do zrozumienia, w jaki sposób odwiedzający wchodzą w interakcję ze stroną internetową. Te pliki cookie pomagają dostarczać informacje o wskaźnikach liczby odwiedzających, współczynniku odrzuceń, źródle ruchu itp.
Reklamowe
Reklamowe pliki cookie służą do dostarczania odwiedzającym odpowiednich reklam i kampanii marketingowych. Te pliki cookie śledzą odwiedzających w witrynach i zbierają informacje w celu dostarczania dostosowanych reklam.
Inne
Inne nieskategoryzowane pliki cookie to te, które są analizowane, ale nie zostały jeszcze sklasyfikowane w żadnej kategorii.
SAVE & ACCEPT

Treść | Menu | Przyciski