05-400 Otwock, ul.Sułkowskiego 11 tel./faks 22 779 26 94 e-mail: sekretariat@parkiotwock.pl

09-411 Biała, Siecień 134 tel. 24 231 12 73 e-mail: p.pietrzak@parkiotwock.pl

05-500 Piaseczno, ul. Instytutowa 10, Żabieniec tel./ fax. 22 754 51 00 e-mail: chojnowskipark@parkiotwock.pl

26-670 Pionki, ul. Radomska 7 tel./fax.(48) 612 34 41 e-mail: kozienickipark@parkiotwock.pl

05-400 Otwock, ul.Sułkowskiego 11 tel./faks 22 779 26 94 e-mail: sekretariat@parkiotwock.pl

07-130 Łochów, Kaliska 93 tel./fax.(25) 644 13 71 e-mail: npk@parkiotwock.pl

_U9X1058a_ZURAW_KPK,fot.ARTUR_TABOR
śnieżyczka
DSC02543
DSC06056
wawrzynek
przylaszczki
jaszczurka zwinka
DSCN9515
DSCN8218
DSC00098
DSC_0345
bazie
barwinek
P4219319
mazurek Passer montanus
DSCN4883
DSC_0017
previous arrow
next arrow
Kategorie
Najciekawsze obiekty NPK

Pałac w Korczewie

Barokowy Pałac w Korczewie został zaprojektowany przez architekta Radziwiłłów Konciniego Bueni. Wzniesiony w 1734 roku budynek, kiedy właścicielem Korczewa był Wiktor Kuczyński, w krótkim czasie zyskał miano „siedleckiego Wilanowa”. W niezmienionym, pierwotnym stanie pałac przetrwał przeszło 100 lat.

W pierwszej połowie XIX wieku Aleksander Kuczyński zgodnie z projektem Franciszka Jaszczodła dokonał przebudowy obiektu. Prace polegały na zmianie stylu budynku z barokowego na neogotycki. Żeby nadać posiadłości  dodatkowy urok urządzono wokół niego  35 – hektarowy park. Podczas I wojny światowej zarówno Pałac jak i cały Korczew uległ znacznym zniszczeniom. Obecny wygląd Pałac zawdzięcza czasom międzywojennym.  W tym okresie posiadłość należała do rodu Ostrowskich. Tuż po wojnie z inicjatywy Wandy Ostrowskiej rozpoczęto odbudowę zniszczonego pałacu. Dokonano kilku zmian architektonicznych, ale ogólny kształt budynku został zachowany. Prace zakończono w 1939 roku.
W czasie II wojny światowej Pałac po raz kolejny został zniszczony. Jednak największych dewastacji dokonano w okresie powojennym, gdy zarządcą  posiadłości stał się GS w Korczewie.
W latach 60-tych i 70-tych XX wieku w Pałacu mieściły się mieszkania i sklep a w sali balowej utworzono magazyn nawozów sztucznych.
W latach 90-tych córki hr. Wandy i Krystyna Ostrowskich odzyskały rodzinną posiadłość i na stałe osiadły w Korczewie. Wkrótce po tym rozpoczęto odbudowę Zespołu Pałacowo-Parkowego przywracając mu dawną świetność.

Oprac. i fot.: NPK

Kategorie
Najciekawsze obiekty NPK

Pałacyk w Kaliskach

Helena Paderewska – druga żona Ignacego Jana Paderewskiego (od 1899 r.), zakupiła od Waleriana Przedpełskiego majątek zwany pierwotnie „Julinem”  pod budowę przyszłej szkoły wraz  obiektem zwany wówczas dworem. Zbudowany został w 1904 r., a w latach 1907-1908 przyjmował wczasowiczów jako „Pensjonat Julin” gdzie oferowano np. pokoje do wynajęcia, kurację truskawkową i poziomkową oraz możliwość gry w tenisa. Po zakończeniu „wielkiej wojny” majątek został zadłużony i wystawiony na sprzedaż.  Paderewscy przyjechali do Polski 2 stycznia 1919 roku i za sprawą „Fundacji im. Heleny Paderewskiej”  przez rok ich pobytu trwały uzgodnienie dotyczące  zakupu tej nieruchomości. Po wielu staraniach za zgodą Głównego Urzędu Ziemskiego  (przysługiwał jej przywilej zakupu majątku na cele dobroczynne) zaplanowano budowę  szkoły zawodowej w zakresie gospodarstwa domowego i hodowli drobiu.

W dniu 17 stycznia 1920 roku w Warszawie podpisany został akt notarialny i właścicielką majątku  została żona sławnego kompozytora.  W skład zakupionej posiadłości wchodził  dość rozległy budynek „pensjonat Julin” mieszkalny oraz  stojące w gospodarczej części folwarku niewielka stajnia, obora, stodoła i przylegające do niej szopki ze składem narzędzi i drewna opałowego. Naprzeciwko fasady domu ciągnęła się aleja wzdłuż parku prowadząca do stawu. Niestety, już w znaczne mierze odnowiony i zagospodarowany majątek uległ prawie całkowitemu zniszczeniu, kiedy w sierpniu 1920 roku przeszedł front bolszewicki. Zniszczone zostały prawie wszystkie budynki i park. H. Paderewska po raz kolejny przystępuje do odbudowy folwarku. Przeprowadzenie tego zadania zleca Sylwinowi Strakaczowi. Całość została odbudowana według dawnego planu, ale znacznie ulepszonego. Budynek główny, który służy do dziś jest piętrowy, z fasadą, wygodną werandą i wieżyczką. Architektura przypomina pałacyk i tak jest potocznie nazywany. Na dole znajdowało się wiele jasnych pomieszczeń przystosowanych do nauki i rekreacji studentek szkoły.  Weranda dolna stanowiła oranżerię dla kwiatów i krzewów pokojowych. Na piętrze zaplanowane mniejsze i większe pokoje dla 40 dziewcząt. Weranda górna przebudowana została na kaplicę. Z budynku głównego aleja parkowa prowadziła do zarybionego stawu. W miejsce zniszczonych iglastych kultur parkowych, zasadzono drzewa liściaste, przede wszystkim klony i graby. Bardzo ważną decyzją właścicielki było odpisanie przez nią części julińskiej posiadłości dla miejscowej szkoły powszechnej. Ostatecznie budowę nowego budynku zwanego pałacem i kurniki ukończono 1 października 1924 r. Wówczas sprowadzają się tu pierwsze uczennice, a  H. Paderewska przekazuje szkołę (aktem darowizny) Centralnemu Towarzystwu Rolniczemu w Warszawie i wyjeżdża do Szwajcarii (gdzie umiera 16.01.1934 r.)

W 1935 roku instytucja nosi nazwę „Prywatna Żeńska Szkoła Hodowli Drobiu im. Heleny Paderewskiej Warszawskiej Izby Rolniczej w Julinie”. Szkoła stanowiąca własność Warszawskiej Izby Rolniczej (WIR przy ul. Kopernika 30) początkowo organizowała szereg dłuższych i krótszych kursów, ale od 1929 roku prowadzi stały roczny kurs zaczynający się w połowie października, a kończący w połowie września. W budynku głównym znajdowały się: internat zaopatrzony w wanny, wodociągi oraz  sala wykładowa i świetlica z aparatem radiowym. W drugim domku odbywały się zajęcia  praktyczne i pokazy. Szkoła nadzorowana była przez 2 Ministerstwa Oświaty i Rolnictwa.  Sprawy ogólno-administracyjne prowadził WIR ustalając program i kierunek szkoły. Prowadzenie działu hodowli drobiu powierzone zostało kierowniczce, a wychowaniem uczennic zajmowała się przełożona pensjonatu. Pozostałe wykłady i zajęcia prowadzone były przez wyspecjalizowane nauczycielki. Każdy roczny kurs podzielony był na 3 okresy i kończył się egzaminami. Po ich pozytywnym zdaniu szkoła wystawiała świadectwo jej ukończenia.

W okresie II wojny światowej majątek  przeznaczony był na potrzeby rolnictwa dla Generalnej Guberni (Dystrykt Warszawski). Nadzorował go urzędnik niemiecki z Radzymina. Pomimo tego w budynku „julińskiej szkoły” pod koniec okupacji zorganizowano szpital polowy dla żołnierzy Armii Krajowej. W latach 1944 – 1945 w budynku uruchomiono Zakłady Dziecięce, w których przebywało 70 sierot z Powstania Warszawskiego. W latach 1948-49 ostatecznie zakończyła działalność szkoła rolnicza i powstał Państwowy Dom Dziecka „Julin”.

Po reformie samorządowej (w latach 1998-99) nadzór pełni Starostwo Powiatowe w Węgrowie, które ostatecznie sprzedaje budynek i całą posiadłość  Województwu Mazowieckiemu (5.12.2016 r. podpisanie aktu notarialnego). Rozpoczyna się wówczas budowa nowych „Domów dla Dzieci” o imionach Ignaś i Helenka (otwartych 1 lipca 2018 r.) obok wspomnianej katolickiej szkoły imienia H i I. J. Paderewskich.

Od lutego  2017 roku miesi się tu siedziba Zespołu d.s Nadbużańskiego Parku Krajobrazowego, a w lipcu 2018 opuszcza budynek ostatni podopieczny. Po przekazaniu pałacu w Zarząd Dyrektorowi Mazowieckiego Zespołu Parków Krajobrazowych,   w październiku 2018 roku została otwarta Sala Pamięci im. Heleny i Ignacego Jana Paderewskich.

Piękny budynek objęty został ochroną konserwatorską (decyzja z 1980 i 2007 r.), a obecnie położony w malowniczym otoczeniu nad rzeką Liwiec (tylko 5 km od Łochowa i 70 km od Warszawy) możemy podziwiać w miejscowości Kaliska w otulinie Nadbużańskiego Parku Krajobrazowego i Obszaru Natura 2000.

Pensjonat Julin. Kurier Warszawski -ogłoszenia 1908 rok

Rozpoczęcie budowy 1921 r. Archiwum Akt Nowych

Spis szkół rolniczych w 1937 roku-Plon miesięcznik rolniczo-ogrodniczy nr 12 grudzień 1937.

Wizytacja Warszawskiej Izby Rolniczej w 1942 roku- album prywatny

 

Sporządzenie spisu zabytków w 1965 r. Wojewódzki Konserwator Zabytków w Siedlcach.

Orginalny napis na schodach „Fundacja Heleny  Paderewskiej 1919”

Logo Domu Dziecka Julin

paacyk.jpg

Dom Dziecka Julin w latach 1999- 2016
Opracował: A. Bala źródło https://powiatwegrowski.pl/turystyka/katalog/zabytki/palacyk-paderewskich.563/

Kurier Warszawski ogłoszenia rok 1907, 1908 oraz Paderewski w Warszawie z 2.01.1919 r.

Plon- miesięcznik rolniczo-ogrodniczy nr 12 grudzień 1937.

Kategorie
Najciekawsze obiekty NPK

Starawieś

Pałac zbudowany został w stylu neogotyku angielskiego. Pochodzi prawdopodobnie z końca  XVI wieku, wielokrotnie był przebudowywany i modernizowany. Na przestrzeni wieków zmieniał swoich właścicieli. Należał kolejno do rodów Radziwiłłów, Krasińskich, Świdzińskich, Łubieńskich, Jezierskich, Golcynów, ponownie do Krasińskich (1879 rok) i Gerliczów. W roku 1905 posiadłość wróciła na własność Radziwiłłów.

Budynek został wzniesiony na planie litery T. Największe zmiany w architekturze Pałacu nastąpiły w latach 40-tych XIX wieku. Modernizację wnętrza Pałacu wykonano według projektu Bolesława Podczaszyńskiego w latach 1859-1862. Rozkład pomieszczeń nie uległ zmianie, zmieniono jedynie wystrój wnętrza wprowadzając dekoracje nawiązujące do starych angielskich pałaców ery elżbietańskiej.
W roku 1944 Pałac został ograbiony i zdewastowany przez wojsko radzieckie. Następnie  przejęty i administrowany przez różnego rodzaju instytucje państwowe doczekał stanu całkowitej destrukcji.
W latach 70-tych  posiadłość zrujnowaną i opuszczoną przejął Narodowy Bank Polski. Obiekt odrestaurowano i przekształcono w centrum wypoczynkowo-szkoleniowe. W latach 1994-1996 odbudowano most oraz przeprowadzono remont kordegardy i  lodowni. Następnie wykonano ogrodzenie zespołu od strony frontowej i częściowo od strony wschodniej. Ze względu na znaczne zniszczenie wnętrz, w latach 1996-1998 wykonano szczegółową dokumentację konserwatorską i projektową na wszystkie prace. Związane były z wymianą instalacji, konserwacją wszystkich elementów zdobniczych i architektonicznych wnętrz, wymianą posadzek itp. Opracowania projektowe wykonywała Pracownia Projektowa PKZ „Zamek”. Inwestorem prac realizowanych w latach 90-tych był Zakład Usług Gospodarczych NBP w Warszawie. W ostatnich latach  ostatecznie zamknięto go dla turystów.

Pałac otacza olbrzymi, przechodzący w kompleks leśny park o powierzchni około 30 ha. Elementy dawnej koncepcji parku (aleje, szpalery drzew, polany widokowe kanały z  mostkami) wraz z upływem czasu uległy zatarciu. W parku znajdują się 2 duże stawy, większy z wyspą w środku.

starawie.jpg
Opracowała: M. Kielan, fot: J. Kur

Sam pałac i park jest zamknięty dla zwiedzających, ale warto obejrzeć jego otoczenie.

 

 

Kategorie
Najciekawsze obiekty NPK

Zamek w Pułtusku

Zamek w Pułtusku ma bardzo bogatą i burzliwą historię. Przetrwał wojny z Zakonem Krzyżackim, potop szwedzki, rozbiory i dwie wojny światowe. Na przestrzeni wieków wielokrotnie był modernizowany, przebudowywany i odbudowywany. Obiekt zlokalizowany jest w pobliżu miejsca, w którym niegdyś znajdowała się przeprawa przez Narew. Prawdopodobnie już wtedy istniał tam strzegący przeprawy gród. Najstarsze znaleziska archeologiczne wskazują, że w XIII wieku nad Narwią znajdowała się osada złożona z kilkudziesięciu drewnianych domów rozłożonych wokół 3 ulic.

Na początku XIII wieku Pułtusk stanowił część rozległego majątku biskupiego. W tym czasie Mazowsze było nieustannie nękane pogańskimi najazdami Jaćwingów, Litwinów i Prusów. W trakcie jednego z najazdów ówczesna osada została zniszczona. Biskupi postanowili wznieść nową, drewnianą siedzibę o charakterze twierdzy w trudniej dostępnym miejscu. Budowę rozpoczęto  w 1232 roku na sztucznie usypanym wzgórzu w południowo- wschodniej części wyspy. W celu zapewnienia większego bezpieczeństwa nowo powstający gród otoczono fosą i umocnieniami ziemnymi.
Pierwszy murowany budynek wzniósł na początku XIV wieku biskup płocki Florian Laskary. Była to prawdopodobnie wieża mieszkalna wkomponowana w zachodnią cześć drewnianego obwałowania. W 1368 roku gród zaatakowało wojsk dowodzone przez wielkiego księcia litewskiego Kiejstuta. Wymordowano lokalną ludność, a twierdzę  doszczętnie spalono.
Prężny rozwój Pułtuska nastąpił po zawarciu w 1385 roku Unii w Krewie między Królestwem Polskim a Wielkim Księstwem Litewskim. W następstwie porozumienia Mazowsze przestało być najeżdżane przez Litwinów a biskupi coraz chętniej przebywali w swojej siedzibie.
Między rokiem 1439 a 1468 ówczesny biskup Piotr Giżycki zlecił przebudowę grodu na całkowicie murowany. Do istniejącej już wieży dobudowano murowany, podpiwniczony budynek na planie prostokąta tzw. Dom Mały.
W XVI wieku rozpoczęto dalszą rozbudowę i modernizację gotyckiego zamku nadając mu modny renesansowy styl. Kolejno sprawujący urząd biskupi umacniali obwarowania, rozbudowywali oraz upiększali zarówno wnętrze jak i  otoczenie zamku. Pochodzący z 1650 roku oryginalny opis przedstawia zamek w Pułtusku jako okazałą, bogatą rezydencję biskupią z kaplicą i szczycąca się bogatym księgozbiorem biblioteką.
Zamek znacznie ucierpiał podczas potopu szwedzkiego. Szwedzi zajęli biskupią rezydencję tworząc w niej mocno ufortyfikowaną twierdzę. W 1656 roku odbił go hetman Wincenty Gosiewski.  W ciągu następnych lat  w wyniku wzajemnych ataków kilkakrotnie przechodził z rąk do rąk. Po zakończeniu działań wojennych przystąpiono do jego odbudowy.

putusk2.jpg

 

W czasie wojen napoleońskich zamek ponownie uległ poważnym zniszczeniom. Mieścił się tam wielki lazaret dla żołnierzy francuskich, następnie służył jako szpital dla wojska rosyjskiego. Odbudową zdewastowanego zamku zajął się biskup Adam Michał Pażmowski w latach 1817-1830.
W czasie II wojny światowej zamek w Pułtusku pełnił funkcję obiektu wypoczynkowego dla niemieckich oficerów. Podczas walk w 1945 roku częściowo spłonął. Po zakończeniu wojny posiadłość ponownie służyła jako siedziba urzędów powiatowych.
W 1974 roku podjęto decyzję o przeznaczeniu zamku w Pułtusku na Dom Polonii. Zamek odbudowano w stylu renesansowym. Ostateczna naprawa zniszczeń została zakończona w  1989 roku. Obecnie zamek ma kształt niesymetrycznej podkowy. Właścicielem Domu Polonii jest Stowarzyszenie „Wspólnota Polska”. Aktualnie w „Domu Polonii” w Pułtusku mieści się zespół hotelowo-rekreacyjny Hotel Zamek Pułtusk.

putusk.jpg

Opracowała: M. Kielan, fot. M. Dolota. N. Wielechowska

Kategorie
Najciekawsze obiekty NPK

Zespół Pałacowo- Parkowy w Sterdyni

Historia pałacu w Sterdyni związana jest prawdopodobnie już z czasami średniowiecza. Jak dotąd nie wiadomo kto był pomysłodawcą i pierwotnym projektantem barokowego pałacu, nie znana jest również data jego powstania. Przypuszcza się, że fundatorem późniejszych inwestycji mógł być Jerzy – syn Zbigniewa Ossolińskiego (lata 80-te XVIII wieku).

Pałac Ossolińskich w Sterdyni to obiekt z XVIII wieku, został jednak gruntownie przebudowywany w wieku XIX. Barokowy pałac w niezmienionym kształcie przetrwał do końca XVIII wieku, kiedy to podjęto zadanie unowocześnienia i adaptacji niemodnie wyglądającego obiektu. Rozbudowa i przekształcenie budowli związana jest ze Stanisławem Ossolińskim. Autorem przebudowy był znany architekt Jakub Kubicki (późniejszy budowniczy Belwederu), który w projekcie zastosował rozwiązanie swego nauczyciela, Dominika Merliniego, twórcy Łazienek Królewskich w Warszawie. Bogatą dekorację malarską pałacu przypisuje się malarzowi Adamowi Byczkowskiemu.

Przez długi okres majątek był własnością rodu Ossolińskich a po ślubie córki Stanisława Ossolińskiego Emilii z Józefem Wawrzyńcem Krasińskim stał się własnością rodu Krasińskich. Pozostał w ich rękach do roku 1944. Ostatnimi właścicielami byli Krasińscy, którzy opuścili Sterdyń we wrześniu 1939 r. W latach 1939-1941 w pałacu stacjonowały oddziały Wehrmachtu, a w wyniku reformy rolnej z 1944 r. dawnych właścicieli wywłaszczono z majątku. Dobra rozparcelowano, budynek pałacu przeszedł na własność państwa. Przez wiele lat służył m.in. jako porodówka, nieremontowany został doprowadzony do ruiny.

W okresie powojennym w pałacu mieściło się gimnazjum a później Ośrodek Zdrowia. W jednym z obecnych apartamentów mieściła się Izba Porodowa dlatego też wielu mieszkańców Sterdyni jako miejsce swojego urodzenia podaje właśnie pałac.

W latach 1996-2001 dzięki ogromnym nakładom nowego właściciela pałac w Sterdyni został gruntownie odrestaurowany, odtworzono historyczne detale i zrewaloryzowano park, dla potrzeb turystów zagospodarowano też m.in. stary spichlerz. Przez wiele lat odbywały się tam duże wydarzenia, imprezy, wesela, konferencje, szkolenia, działał czterogwiazdkowy hotel.

Zespół Pałacowo – Parkowy został całkowicie odrestaurowany. Odnowiono zarówno budynki jak i przyległy do nich park w stylu angielskim o powierzchni 12 ha i stawy rybne. Starano się odrestaurować i zachować możliwie dużo oryginalnych elementów z przeszłości. Z wielką starannością odtworzono osiemnastowieczne polichromie w salach reprezentacyjnych i zabytkowe dębowe meble. Stworzono tu prężnie działające Centrum Konferencyjne Pałac Ossolińskich.

Kompleks otoczony 12-hektarowym parkiem w stylu angielskim stworzą: pałac, dwie stylowe oficyny oraz staropolski spichlerz z bazą noclegową dla 280 osób. .

Źródło: https://zyciesokolowa.pl/artykul/cenny-zabytek-trafil/1217782.amp

sterdy.jpg

Od 2019 r. obiekt ( pałac i park) jest zamknięty dla zwiedzających, ale można oglądać inne obiekty w jego otoczeniu. Oficjalnie od 6 marca 2024 roku  został wystawiony na sprzedaż.

Kategorie
Najciekawsze obiekty NPK

Pałac w Łochowie

Zespół pałacowo-parkowy w Łochowie powstał z inicjatywy hrabiego Józefa Hornowskiego w XIX wieku (zakończono budowę w 1830 roku). Autorem projektu architektonicznego był Bolesław Podczaszyński. Pierwotnie był to parterowy budynek z charakterystycznym, kolumnowym portykiem. Wnętrze budynku utrzymane było  w stylu neogotyckim. Przebudowano go w latach 1852-54. Jego rozwój był związany z budową linii kolejowej Paryż-Petersburg.

Z historią pałacu związany był Cyprian Kamil Norwid. Jego  babcia Anna z Sobieskich Zdzieborska i Józefa Hornowska były siostrami. Norwid chętnie wypoczywał na łonie natury będąc częstym gościem u wujostwa. tutaj czerpał inspirację dla swojej twórczości.

Pałac w Łochowie był własnością następujących po sobie polskich rodów arystokratycznych: Hornowskich, Dawnorowiczów, Zamoyskich i Kurnatowskich. Folwark został intensywnie rozbudowany przez Zdzisława Zamoyskiego- syna hrabiego Andrzeja Zamoyskiego. Od 1913 roku pałac przeszedł na własność Elżbiety (córki Zdzisława Zamojskiego ) oraz jej męża hrabiego Eryka Kurnatowskiego. Był on znanym pasjonatem koni i założył w 1931 roku stadninę, która w latach 1935-39 była notowana na pierwszym miejscu w Polsce. Stadnina zdobywała nagrody na torze wyścigów konnych w Warszawie. Jej historia  zakończyła się w 1939 roku po wybuchu wojny. W trakcie okupacji do początku sierpnia 1944 majątek służył dla celów produkcji rolnej dla Generalnej Guberni. W latach następnych dobra łochowskie zostały znacjonalizowane i rozparcelowane, a cały majątek przejęło państwo. W pałacu zamieszkali robotnicy rolni, swoją siedzibę miała tu poczta i świetlica. Do końca lat 90-tych stanowił mieszkania socjalne.  Kompleks budynków w tym czasie został całkowicie zdewastowany, a część obiektów rozebrano.
Wówczas  Zespół Pałacowy w Łochowie stał się  własnością prywatną.  Został odbudowany i odrestaurowany w latach 2004-2008 przez firmę deweloperską Arche S.A. Jesienią 2010 roku ostatni budynek opuścili  komunalni lokatorzy, a nowy właściciel przystąpił do całkowitej renowacji.  Obecnie powstało tu Centrum Konferencyjno-Wypoczynkowe, które współpracowało z Mazowieckim Zespołem Parków Krajobrazowych przy organizacji  2 edycji  konkursu  „Poznajemy Parki Krajobrazowe Polski” oraz  konferencji. We wrześniu 2017 roku Centrum wzbogaciło się o nową część – Folwark. Nosi obecnie nazwę Pałac i Folwark Łochów.

ochw.jpg

ochw-.jpg

Opracowała: M. Kielan, fot. Zespół ds. NPK

Źródło: Zakochaj się w Łochowie ” Pałac Łochów ” s. 14-15.

Kategorie
Najciekawsze obiekty NPK

Pałac w Ceranowie

Pałac w Ceranowie

Pałac w Ceranowie należał do rodu Górskich herbu Boża Wola. Został zbudowany w 1877 roku w miejscu, w którym wcześniej znajdowała się XVI wieczna rezydencja Katarzyny Pietruszkwej. Rezydencja na przestrzeni lat kilkakrotnie zmieniała właścicieli, należała między innymi do rodzin Suchodolskich, Horonowskich, Bujalskich, Orłowskich i Czarnieckich.

W 1856 roku cały majątek przeszedł na własność prezesa Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego – Ludwika Górskiego. Projekt Pałacu wyszedł spod ręki Bolesława Pawła Podczaszyńskiego. Posiadłość należała do rodu Górskich do roku 1944 roku w którym to Józef Górski- ostatni z rodu  został aresztowany przez wojsko radzieckie.

W 1946 roku na terenie posiadłości utworzono PGR. Dwa lata później wybuchł pożar, który przyczynił się do częściowego zniszczenia pałacu. W 1952 roku ukończono prace rekonstrukcji i przebudowy budynku. Zachowano jednak ogólną formę i  kształt  (plan litery H). Nabudowano jedną kondygnację w  środkowej jego części. Pałac otacza rozległy  park z piękną, lipową aleją dojazdową.
Obecnie w pałacu znajduje się zespół szkół. Na terenie parku rośnie dorodny dąb, któremu nadano imię „Górski” i ustanowiono pomnikiem przyrody. W parku znajduje się ścieżka dydaktyczna i punkt widokowy na staw (użytek ekologiczny) oraz kościół w Ceranowie.

Odbudowa populacji raka szlachetnego (Astacus astacus) w Kozienickim Parku Krajobrazowym

Z inicjatywy pracowników Zespołu ds. Kozienickiego Parku Krajobrazowego powstał program czynnej ochrony raka szlachetnego mający na celu odbudowę populacji tego gatunku w wodach Puszczy Kozienickiej.

Rak szlachetny (Astacus astacus) to typowo europejski gatunek skorupiaka, który może dorastać do20 cm długości całkowitej.  Niegdyś powszechnie występował w wodach śródlądowych Polski. Najczęściej spotykany był w niewielkich rzekach o bardzo urozmaiconej linii brzegowej i czystej wodzie, co spowodowało, że określono go mianem  testera czystości wód. Obecnie notowany jest sporadycznie z powodu wysokich wymagań siedliskowych. Podstawowymi czynnikami, które przyczyniły się do utraty większości populacji raka szlachetnego są:

  • dżuma racza (choroba wywoływana przez mikroskopijne grzyby pasożytnicze)
  • postępujące zanieczyszczenie wód
  • intensywny rozwój rolnictwa i zabiegi agrotechniczne
  • introdukcje raków pochodzenia amerykańskiego – pręgowatego i sygnałowego, będących nosicielami dżumy raczej
  • nieprzemyślane zabiegi zarybieniowe

Prace  inwentaryzacyjne jakie wykonano na obszarze Puszczy Kozienickiej wykazały, że obecnie występują tu jedynie 3 populacje raka szlachetnego. Wykazano jednocześnie, że obszar ten położony jest w obrębie ekspansji obcego gatunku raka – raka pręgowatego pochodzącego z Ameryki Północnej.

Czynna ochrona daje szansę na chociaż częściowe odtworzenie pogłowia raka szlachetnego  w wodach Puszczy Kozienickiej. Dotyczy to szczególnie drobnych cieków, zlokalizowanych w obrębie Lasów Państwowych, które nie są użytkowane i zbyt często penetrowane przez ludzi, co daje swoiste zabezpieczenie siedlisk.

W ramach programu z odłowionych na terenie Puszczy Kozienickiej samic matek uzyskano wylęg młodych raczków (ok. 700 osobników). Po pięciomiesięcznym podchowie część z nich została wypuszczona do rodzimych cieków wodnych, wzmacniając w ten sposób liczebność lokalnych populacji. Pozostałe z wychodowanych raków wypuszczono do wytypowanych wcześniej cieków wodnych, na których sformowano kilkanaście rumowisk kamiennych, mających pełnić funkcje raczych  kryjówek. W kolejnych latach będzie prowadzony monitoring tych miejsc w celu potwierdzenia osiągnięcia zamierzonego efektu, czyli odtworzenia pogłowia raka szlachetnego w Kozienickim Parku Krajobrazowym.

Nadzór naukowy nad projektem pełni dr inż. Witold Strużyński – pracownik Wydziału Nauk o Zwierzętach SGGW w Warszawie.

Odbudowa populacji raka szlachetnego (Astacus astacus) w Kozienickim Parku Krajobrazowym – etap 1” została dofinansowana przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie, w formie dotacji w kwocie 15 000,00 zł.

 

  Rak szlachetny  

 

Dorosła samica raka szlachetnego,  spód szczypiec wyraźnie czerwony  

 

Dorosłe raki przeznaczone do wypuszczenia

 

Młode raki przeznaczone do wypuszczenia

 

Wypuszczanie dorosłych raków

 

Wypuszczanie młodych raków

 

Restytucja różanki w Kozienickim Parku Krajobrazowym

Różanka to niewielka rybka (osiągająca 8-10 cm długości) o bardzo specyficznym sposobie rozrodu. Jest jedynym występującym w Europie przedstawicielem ryb ostrakofilnych –  to znaczy, że jej rozród jest możliwy jedynie w przypadku współbytowania tej ryby z małżami z rodziny skójkowatych.

Różanki składają  ikrę do systemu oddechowego małży. Jednocześnie małże w swoim cyklu rozwojowym wykorzystują różanki do czasowego nosicielstwa wczesnych stadiów rozwojowych larw. Ten specyficzny rodzaj symbiozy pomiędzy różankami i małżami sprawia, że ich współbytowanie jest nieodzowne do prawidłowego rozwoju pogłowia różanki.

Na skutek zanieczyszczenia środowiska i zaburzenia warunków  fizyko -chemicznych wód powierzchniowych na wielu stanowiskach małże z rodziny skójkowatych wyginęły, co bezpośrednio wpłynęło na zanik pogłowia różanki.

W wodach większości państw Unii Europejskiej różanka, stała się rybą zagrożoną wyginięciem. W związku z tym została ona umieszczona w Załączniku II Dyrektywy Siedliskowej Unii Europejskiej. Również w Polsce gatunek ten umieszczono w Polskiej Czerwonej Księdze  – jako gatunek zagrożony wyginięciem.

W celu  przywrócenie istnienia tego gatunku na terenie Puszczy Kozienickiej  Mazowiecki Zespół Parków Krajobrazowych przystąpił do realizacji projektu „Restytucja różanki (Rhodeus sericeus) w wodach Kozienickiego Parku Krajobrazowego”. W warunkach laboratoryjnych wyhodowano narybek różanek metodą  prowokowanego tarła przy wykorzystaniu małży. W drugiej połowie września rozpoczęto zarybianie wcześniej wytypowanych niewielkich zbiorników wodnych  położonych na terenie Kozienickiego Parku Krajobrazowego. Miejsca restytucji  będą sukcesywnie monitorowane. Kontrolowana będzie   jakość wód oraz kondycja różanek i małży.

Opiekę merytoryczną nad projektem sprawuje  dr Witold Strużyński, który w Zakładzie Zoologii Wydziału Nauk o Zwierzętach SGGW  realizuje część naukowo badawczą programu czynnej ochrony różanki. Projekt realizowany jest przy pomocy studentów Międzywydziałowego Koła Naukowego Biologów SGGW oraz przy udziale środków finansowych Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie.

 

Różanka   (Rhodeus sericeus) w warunkach hodowlanych

 

 Hodowla narybku różanki  w warunkach laboratoryjnych w Zakładzie Zoologii Wydziału Nauk o Zwierzętach SGGW w Warszawie    

 

Wypuszczanie narybku różanki  do zbiorników wodnych  położonych na terenie Kozienickiego Parku Krajobrazowego przez Pana  dr Witolda Strużyńskiego.   

 

 

 

Kategorie
Zwierzęta KPK

Bobry

Największy gryzoń Europy- bóbr europejski (Castor fiber) jest gatunkiem chronionym, wpisanym do „Polskiej czerwonej księgi zwierząt”. Jako jeden z dwóch żyjących na świecie gatunków (oprócz człowieka) potrafi przystosować środowisko do swoich potrzeb. O ile działalność ludzi wywiera najczęściej niekorzystny wpływ na przyrodę, to działalność bobrów w większości przypadków jest pozytywna. Bobry przywracają w przyrodzie właściwe stosunki wodne, przyczyniają się do denaturalizacji siedlisk, ograniczają erozję, mają wpływ na zachowanie i zwiększenie bioróżnorodności.

Gryzoń ten we wczesnym średniowieczu  zamieszkiwał licznie całą Europę i Azję od strefy stepów po tundrę. W XI wieku z powodu intensywnych polowań liczebność bobra znacznie spadła, dlatego też Bolesław Chrobry wydał pierwsze prawo w Państwie Polskim ustanawiając urząd bobrowniczego, do którego należała opieka nad bobrami. W XII w. zabroniono polowań na bobry z wyjątkiem książąt i arystokracji kościelnej. Obowiązujące w latach 1532-1840 „Statuty Litewskie” prawnie chroniły bobry na Ziemiach Polskich. Pomimo prawnej ochrony   do początku XX wieku przetrwało  jedynie osiem małych populacji skupiających w sumie około 1200 osobników.  Przed gatunkiem pojawiła się groźba wyginięcia. Bobry ginęły w wyniku dynamicznie rozwijających się nowoczesnych cywilizacji i kolonizacji (wycinanie i wypalanie lasów, osuszanie bagien). Najwcześniej wyginęły bobry na południu Portugalii, Hiszpanii, Grecji, Iraku, Azerbejdżanu i Turcji.W późniejszym okresie zniknęły z Włoch i Anglii. W większości krajów bobry zniknęły na przełomie XVIII/ XIX wieku.Głównym zaś powodem zagłady bobrów były nadmierne polowania. Zastosowanie ubitych bobrów było bardzo różnorodne. Zęby bobra wieszane na szyi dziecka miały według ludowych podań zmniejszyć ból ząbkowania, a mięso- zwłaszcza z ogona (pluska) pokrytego łuskami podobnymi do rybich było spożywane w okresie postów.  Skór bobrów używano do produkcji luksusowych futer, mufek i czap, które miały polepszyć pamięć, sadłem leczono ciężkie rany, a zawartość worków strojowych zwanych strojem bobrowym była ceniona jako specyfik na wszelkie dolegliwości i choroby.               

W 1928 roku liczebność populacji bobra w Polsce oszacowano na 235 sztuk. Skuteczną ochroną objęto ten gatunek na mocy aktów prawnych z 1934 roku. W 1939 roku liczebność bobrów w Polsce wynosiła już około 400 sztuk. Po II wojnie światowej zaczęto prowadzić prace nad zwiększeniem liczebności tego gatunku w Polsce. Wynikiem tego było wdrożenie do realizacji w 1974 roku przez Zakład Doświadczalny w Popielnie Programu Aktywnej Ochrony Bobra Europejskiego. Głównym założeniem tego Programu było utworzenie licznych kolonii bobrów składających się z 4-6 introdukowanych par  w odległości wzajemnej pomiędzy takimi grupami około 100 km wzdłuż osi Wisły.

Obecnie bobry występują na terenie całej Polski, z wyjątkiem wysokich gór. Ślady bytności bobrów obecne są na każdej rzece i strumieniu, na wielu jeziorach, stawach , jak też bagnach i małych oczkach wodnych. Dane szacunkowe wskazują, że w roku 2005 populacja bobrów w Polsce liczyła ponad 43 tysiące osobników, przy czym najwięcej (12500 osobników) bobrów jest w województwie Podlaskim, a najmniej (85 osobników) w województwie śląskim.

 

Najstarsze wiadomości o bobrach w Puszczy Kozienickiej (dawnej Puszczy Radomskiej) pochodzą z 1224 roku kiedy to Leszek Biały przyznał biskupowi Iwonowi prawo łowienia bobrów na rzece Czarnej (Zagożdżonka). Wiadomo jest, że bobry żyły także na rzece Radomierzy (obecnie Radomka). W obrębie Puszczy znajdowały się dwie wsie służebne o nazwie Bobrowniki, a nad rzeką Zagożdżonką położone było uroczysko Bobrek.

Na skutek polowań i zmiany środowiska bóbr wyginął na terenie Puszczy Kozienickiej pod koniec XVIII wieku.

Dopiero koniec XX wieku staje się okresem reaktywacji bobrzego stanu i rozkwitu  ich pogłowia w okolicznych wodach. Odtworzenie populacji „bobrów kozienickich” zainicjowano 24 listopada 1991 roku, poprzez sprowadzenie 4 sztuk pochodzących z rzeki Omet w Nadleśnictwie Srokowo (Pojezierze Warmińsko Mazurskie). Restytucję przeprowadzono na rzece Zagożdżonce, nieopodal rezerwatu Źródło Królewskie (oddz.76). Od tego momentu pracownicy Kozienickiego Parku Krajobrazowego rozpoczęli cykliczne obserwacje bobrów. Według kolejnych raportów, ślady bytności bobrów stwierdzano na odcinku pomiędzy rezerwatem Brzeźniczka a mostem po dawnej kolejce wąskotorowej. W ciągu całego 1992 roku prowadzono stałe obserwacje wzdłuż rzeki Zagożdżonki, stwierdzając liczne ślady bytności bobrów.

Żer bobrowy
Obserwowano zarówno liczne zgryzy, wyjścia na ląd i ścieżki. Szczególnie liczne objawy bytności bobrów zarejestrowano przy ujściu strumienia Królewskich Źródeł do Zagożdżonki (wzdłuż stromej skarpy). Jednocześnie wykazano,że aktywność tych zwierząt jest stwierdzana od mostu drogowego Kozienice–Zwoleń aż po ujście strumienia odprowadzającego wody z rezerwatu Brzeźniczka.

Równolegle z obserwacjami prowadzonymi na terenie Kozienickiego Parku Krajobrazowego, gromadzono wszelkie dane dotyczące pojawiania się bobrów lub śladów ich żerowania na terenach przyległych do Puszczy Kozienickiej. W ten sposób, na przełomie 1992/93 roku uzyskano informację o bobrach na jeziorze Kozienickim, a w latach 1995-1997 na rzece Radomce w pobliżu miejscowości Wola Chodkowska.

W maju 1997 roku dokonano kolejnego wypuszczenia bobra, które było efektem interwencji na rzece Mlecznej w pobliżu Radomia, skąd pochodził wspomniany osobnik. Bóbr na skutek zanieczyszczenia rzeki miał objawy podtrucia, przez pewien czas przetrzymywany był w schronisku dla zwierząt w Radomiu. Następnie podjęto decyzję o wypuszczeniu go do rzeki Zagożdżonki (Nadleśnictwo Kozienice, oddz.56). Bóbr został wypuszczony 8 maja 1997 roku. Kolejne lata przyniosły rejestracje nowych stanowisk bobrów. W 2000 roku na rzece Leniwej i jej dopływie – rzece Narutówce. W 2002 roku w okolicy wsi Poświętne, stwierdzono na rzece Leniwej osobniki młodociane, w roku 2003 bobry zajęły Okólny Ług. W marcu 2003 roku na ulicy Radomskiej w Pionkach strażacy schwytali bobra, który po oględzinach lekarza weterynarii i decyzji Nadleśnictwa Kozienice został wypuszczony do zbiornika retencyjnego utworzonego na rzece Ostrownicy, kolejne kontrole wykazały, że osobnik w pełni zaaklimatyzował się o czym świadczyły kolejne świeże zgryzy. W kwietniu tego samego roku na rzece Zagożdżonce w Pionkach, wypuszczono bobra, wydobytego przez funkcjonariuszy JR-G Państwowej Straży Pożarnej ze studzienki telefonicznej w Pionkach.

W roku 2005 stwierdzono nowe stanowiska bobrów zlokalizowane na rzece Pacynce w pobliżu Antoniówki. Tego samego roku na rzece Mirence zaobserwowano pierwsze zgryzy nieopodal mostu drogowego Pionki-Sucha. Na przełomie lat 2005/2006 bobry zajęły kolejne stanowisko – w Strudze Polickiej w miejscowości Garbatka-Zbyczyn. Rok 2006 to kolejne  miejsca zajmowane przez bobry, wykazano je na dolnym odcinku Krępca –przed zbiornikami w Janikowie oraz na Gzówce przed zbiornikiem w Siczkach.

W wyniku badań populacji bobra w obrębie Puszczy Kozienickiej wykonanych na zlecenie Kozienickiego Parku Krajobrazowego w 2007 roku stwierdzono występowanie na tym terenie około 120 osobników bobrów na tym terenie.

Na terenie Puszczy żeremia (domy bobrów) spotykane są sporadycznie, gdyż zwierzęta te bytują w norach wykopanych w wysokich brzegach rzek.

W Puszczy Kozienickiej bobry odgrywają bardzo ważną rolę, gdyż łagodzą negatywne skutki leja depresyjnego (obniżenie się poziomu wód wgłębnych), powodującego zanikanie terenów wodno- błotnych. Bobry budując tamy, tworzą rozlewiska często nawet o powierzchni kilku hektarów i utrzymują na nich stały poziom wody, gdyż woda przelewa się przez koronę tamy, a wszelkie jej uszkodzenia są na bieżąco naprawiane. W okolicach bobrowych tam podwyższa się i stabilizuje poziom wody gruntowej, zmniejsza się erozja brzegów. Poprzez zwiększenie osadzania się cząstek mineralnych i organicznych w rejonie tam bobrowych inicjowane są naturalne procesy bagienne.

Rampa
W obrębie siedlisk bobrowych zwiększa się różnorodność biologiczna. W wyniku podwyższania się poziomu wody przy tamach i wycinania drzew przez bobry, zmienia się struktura i skład gatunkowy roślinności. Z czasem zaczyna dominować warstwa krzewów, odtwarzane są naturalne zespoły zaroślowe wierzbowo- brzozowe oraz zespoły leśne grądów, olsów i łęgów. Bogatsza staje się strefa runa z gatunkami światłolubnymi traw i ziół. W ten sposób powstaje szeroki pas przejściowy między dwoma ekosystemami (ekoton). Nie zamarzające do dna stawy bobrowe sprzyjają również odtwarzaniu się populacji wydry. Stawy bobrowe mają również bardzo duże znaczenie dla ptactwa wodnego. W związku z występowaniem rozbudowanej strefie ekotonowej, obecności martwych drzew i wysepek stwarzane są odpowiednie warunki do gniazdowania.

Pojawienie się bobrów w okolicy, a w związku z tym żeremi, tam i stawów bobrowych świadczy o czystości środowiska (głównie wody) i jest ważnym elementem poprawiającym walory krajobrazowe terenu. Można ten fakt wykorzystać do celów edukacyjnych. Na terenie Kozienickiego Parku Krajobrazowego, w rezerwacie przyrody źródła Królewskie wytyczone zostały 2 ścieżki dydaktyczne przez leśników z Nadleśnictw Kozienice i Zwoleń w ramach realizowanego wspólnie z Holenderskim Ministerstwem Rolnictwa, Ochrony Środowiska i Rybołóstwa programu Edukacyjnego w Leśnym Kompleksie Promocyjnym „Puszcza Kozienicka”. Na jednej z nich można zapoznać się z efektami działalności bobrów.
Dowiemy się tu, że puszczańskie bobry zgryzają najczęściej korę i młode pędy leszczyny, wierzby, graba i olchy ale spotkać można także zgryzione pnie dębowe, brzozowe, a nawet świerkowe. Bobry z Kozienickiego Parku Krajobrazowego zajmują coraz większe terytoria. Ślady ich żerowania spotkać można w odległości nawet 60 metrów od rzeki. Puszczańskie bobry zajmując nowe tereny wyszły poza obręb lasu, zasiedlając rzeki  w pobliżu ludzkich osiedli- terenów rolniczych, stawów hodowlanych. Stopniowo także w obrębie Kozienickiego Parku Krajobrazowego zaczynają pojawiać się konflikty na linii bobry człowiek. Zwierzęta te są płoszone, następuje rozbieranie tam.

Udrożniona tama bobrowa

W celu zminimalizowania tych konfliktów i w ramach aktywnej ochrony gatunkowej pracownicy Kozienickiego Parku Krajobrazowego podejmują działania edukacyjne i techniczne. I tak np. w miesiącu listopadzie 2007 roku wykonane zostało po raz pierwszy na terenie Parku udrożnienie tamy bobrowej przy pomocy rur PCV na rzekach Mirence i Krypiance.

Michał Latos – Kozienicki Park Krajobrazowy
Witold Strużyński- SGGW Warszawa

logo-ue.png

logo-bip-2.png

Treść | Menu | Przyciski