Tag: 35

Paź królowej i paź żeglarz zaliczane są do jednych z największych i najpiękniejszych motyli dziennych występujących w Polsce. Należą do rodziny paziowatych. Paź królowej posiada żółte skrzydła z czarnym obramowaniem, natomiast w przypadku pazia żeglarza są one żółte z czarnymi pręgami. Tylne skrzydła u obu gatunków posiadają podobne niebiesko-czerwone zakończenie, różnią się one jednak kształtem – tylne skrzydła pazia żeglarza są znacznie bardziej wydłużone niż u pazia królowej.

Motyle różnią się nie tylko wyglądem, ale także środowiskiem życia, które jest ściśle związane z występowaniem roślin żywicielskich, różnych dla każdego z gatunków. Paź królowej preferuje łąki obfitujące w rośliny baldaszkowate, takie jak gorysz, marchew czy koper. Paź żeglarz woli roślinność krzaczastą, gdzie żeruje m.in. na tarninie, czeremsze i głogu. Motyle składają jaja w miejscu występowania roślin żywicielskich, wyklute z nich gąsienice odżywiają się liśćmi. Gąsienice obu gatunków posiadają ubarwienie umożliwiające im upodobnienie się do otoczenia. Zielono-żółta z czarnymi pasami gąsienica pazia królowej bardzo dobrze kamufluje się na łące, będąc podobnym do liści np. krwawnika, natomiast gąsienica pazia żeglarza jest cała zielona, przez co siedząc na gałęzi krzewu, do złudzenia przypomina liść.

 

W ostatnich czasach obserwuje się zmniejszanie populacji pazia królowej i pazia żeglarza w Polsce. Nowoczesne rolnictwo i niszczenie siedlisk silnie oddziałuje na oba gatunki, jednak to paź żeglarz najbardziej odczuwa presję człowieka, w związku z czym objęty jest on ochroną gatunkową. Został zamieszczony w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt ze statutem VU (vulnerable) narażony. Negatywny wpływ ma wycinanie tarniny, koszenie łąk, wypalanie traw, a także wykorzystywanie pestycydów. W celu zmniejszenia problemu wymierania tych pięknych motyli, Mazowiecki Park Krajobrazowy po 5-letniej przerwie podjął się kontynuacji projektu pt. „Reintrodukcja pazia królowej i pazia żeglarza”. Projekt ma na celu uchronienie gąsienic paziów przed śmiercią wynikającą z niszczenia ich siedlisk przez człowieka. Gąsienice zbierane są do faunaboxów i przewożone do motylarni, gdzie ulegają metamorfozie, a przeobrażone w motyle wypuszczane są na wolność w miejscu ich zebrania.
       Prace nad projektem rozpoczęto w październiku 2013, kiedy to przystąpiono do przygotowania wybudowanej już wcześniej motylarni. Konieczne było nawiezienie świeżej ziemi, a także zasadzenie roślin żywicielskich pazia żeglarza, takich jak tarnina, głóg, grusza, czeremcha zwyczajna i amerykańska. Rośliny były regularnie podlewane, dzięki czemu bez problemu się przyjęły.

     Dalsze prace nastąpiły dopiero w kwietniu 2014, po uzyskaniu dofinansowania z WFOŚiGW w Warszawie oraz odpowiednich zezwoleń od RDOŚ w Warszawie na pozyskanie z natury i hodowlę gąsienic prawnie chronionego pazia żeglarza. Przygotowano motylarnię do posiania roślin żywicielskich pazia królowej. Ziemia została dokładnie nawodniona i skopana, co miało na celu poprawienie jej jakości. Gdy motylarnia nadawała się do przyjęcia nowych roślin, dokonano nasadzeń gorysza pagórkowego oraz zasiewu kopru, pietruszki i marchwi.
W maju rozpoczęto poszukiwania gąsienic pazia królowej. Odwiedzone zostało kilka miejsc na terenie Mazowieckiego Parku Krajobrazowego, jednak gąsienice znalezione zostały jedynie w okolicy Podbieli oraz w Celestynowie. Poszukiwania trwały około dwóch miesięcy, a wszystkie znalezione gąsienice były sukcesywnie odnoszone do motylarni, gdzie się przepoczwarzały.

Gąsienice pazia żeglarza występują później, w związku z czym poszukiwań dokonano w lipcu w miejscowości Pogorzel. W sumie zostało znalezionych kilkadziesiąt gąsienic obu gatunków motyli.

 

            Pazie żeglarze mają w Polsce zazwyczaj tylko jedno pokolenie, natomiast pazie królowej – dwa, dlatego już w lipcu można było obserwować pierwsze motyle, które wykluły się w motylarni. Pazie zostały wypuszczone w Celestynowie. Niestety, część gąsienic nie przeżyła. Okazało się, że ważnym czynnikiem wpływającym na dużą śmiertelność paziów jest obecność gąsieniczników – owadów pasożytujących na gąsienicach. Gąsienice zostały zebrane już zarażone, toteż nie miały one szans na przeżycie.zdj12,13

W sierpniu przystąpiono do poszukiwań gąsienic drugiego pokolenia pazia królowej w tych samych miejscach co poprzednio. W sumie znaleziono kilkanaście osobników, które zostały przetransportowane do motylarni i tam uległy przepoczwarzeniu. W formie poczwarek przetrwają zimę, po to by na wiosnę przeobrazić się w motyle.

 

Reintrodukcja pazia żeglarza Iphiclides podalirius i pazia królowej Papilio machaon w Mazowieckim Parku Krajobrazowym im. Cz. Łaszka dofinansowano przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie w formie dotacji w kwocie 10 000,00 zł.

Sytuacja różanki w wodach śródlądowych państw Unii Europejskiej jest niezadowalająca w związku z tym została ona umieszczona w Załączniku II Dyrektywy Siedliskowej Unii Europejskiej. Również w Polsce gatunek ten umieszczono w Polskiej Czerwonej Księdze – jako gatunek zagrożony wyginięciem.

 

 

Różanka jest drobną rybą osiągającą około 8-10 cm długości całkowitej. Nie ma znaczenia gospodarczego. Jej sytuacja jest niepewna ze względu na silne uzależnienie od występujących w środowisku małży, które są im niezbędne do rozrodu. Wraz z wszelkiego rodzaju zaburzeniami związanymi z warunkami fizyko chemicznymi wód powierzchniowych na wielu stanowiskach w Polsce i innych krajach europejskich małże z rodziny skójkowatych wyginęły. Zanik małży bezpośrednio wpłynął na zanik pogłowia różanki-składającej ikrę do systemu oddechowego tych mięczaków.

    

Młode różanki w akwarium                                              

 

Różanki przed wypuszczeniem

Od kwietnia do lipca prowadzono prace związane z wyborem pierwszego stanowiska do zarybienia. W początkowej fazie koncentrowano się na drobnych śródpolnych stanowiskach położonych na terenach otwartych „Bagna Całowanie”. Następnie analizie poddano zbiorniki zlokalizowane w okolicy Celestynowa. Równolegle od wczesnej wiosny skompletowano stado podstawowe tarlaków. Prace te prowadzono w warunkach laboratoryjnych SGGW. Dorosłe ryby były selekcjonowane na tzw. komplety rozrodcze w układzie jednej pary. W laboratorium SGGW przetrzymywanie tarlaków i wstępny podchów młodych prowadzono w korytach wylęgowo-podchowowych, a indywidualny rozród par prowadzono w systemie akwaryjnym. Tak długie utrzymywanie tarlaków było związane z porcjowym składaniem ikry, czyli przystępowanie do rozrodu w kilku rzutach w ciągu jednego sezonu rozrodczego. W każdym z akwariów z tarlakami umieszczano małżę – skójkę malarską, której obecność stymulowała ryby do rozrodu. Po odchowaniu osobników młodocianych, przystąpiono do wypuszczania ryb, wykonano je w 3 punktach zbiornika. Wypuszczanie młodych ryb wykonywano poprzez przelanie ich do kuwet i delikatne wprowadzanie ich do nowego siedliska. Łącznie wypuszczono około 350 osobników. Ponadto zasiedlono sztuczny zbiornik pokazowy przy siedzibie Parku, wypuszczono do niego 40 osobników w tym 10 tarlaków. Te 10 osobników będzie prowokowane do rozrodu w 2014 roku, tym samym basen spełni funkcję nie tylko dydaktyczno-poznawczą, ale również będzie miejscem „ produkcji” narybku. Młode osobniki będę mogły w niedalekiej przyszłości zasilać inne, wytypowane w ramach tematu zbiorniki na terenie MPK.

 

Wypuszczamy do natury

 

i do „basenu” przy siedzibie MZPK

 

Opiekę merytoryczną nad projektem sprawował dr Witold Strużyński, który realizuje na Wydziale Nauk o Zwierzętach, w Zakładzie Zoologii Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie część naukowo badawczą programu czynnej ochrony różanki. Całość zadania została wykonana dzięki wsparciu finansowemu Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie.

 

„Odtwarzanie pogłowia różanki (Rhodeus sericeus) w wodach Mazowieckiego Parku Krajobrazowego im. Cz. Łaszka została dofinansowana przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie w formie dotacji w kwocie 5 500,00 zł.

 

Ośrodek Rehabilitacji Ptaków istnieje od 2003 roku i znajduje się przy siedzibie Mazowieckiego Zespołu Parków Krajobrazowych w Otwocku.

W ramach swojej działalności co roku przyjmuje ok 25 rehabilitantów. Ptakom udzielana jest niezbędna pomoc a po okresie rekonwalescencji przywracane są one do naturalnego środowiska.

Najczęściej pacjentami ośrodka są osobniki ranne, osłabione i młodociane przywożone przez Straż miejską, okolicznych mieszkańców i turystów. Ośrodek Rehabilitacji Ptaków obok ochrony przyrody pełni tez funkcję edukacyjną będąc jednym z przystanków na ścieżce przyrodniczej „Soplicowo”. W 2013 roku powiększony został o dwie nowe woliery oraz zakupiono sprzęt do transportu i hospitalizacji ptaków.

W prowadzeniu i utrzymaniu Ośrodka nieocenianą pomoc udziela nam Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie, Starostwo Powiatowe w Otwocku oraz Miasto Otwock za którą serdecznie dziękujemy.

Tabela rekonwalescentów w 2013 roku.

Już od ponad 10 lat na terenie Mazowieckiego Parku Krajobrazowego pod nadzorem dr hab. Grzegorza Lesińskiego z SGGW w Warszawie i przy wsparciu Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie, prowadzono badania nad stanem zasiedlenia, populacją i ilością gatunków tych niezwykłych latających ssaków. W trakcie badań kontrolowano specjalne schrony (budki zawieszane na drzewach, zastępujące nietoperzom dziuple), prowadzono odłowy w specjalne sieci chiropterologiczne oraz sprawdzano piwnice i ziemianki – miejsca zimowej hibernacji.

 

 

Kontrole skrzynek wykonano w okresie, kiedy nietoperze zasiedlają je najliczniej, czyli od kwietnia do listopada. Zastosowano metodę „nieinwazyjną” i zaniechano wyciągania zwierząt ze skrzynek. Gatunek i liczbę osobników ustalano przy użyciu latarki, świecąc przez szczelinę o szerokości 2-3 cm, znajdującą się w dolnej części budki. W 2013 roku sprawdzono w ten sposób ponad 400 budek rozmieszczonych na 5 transektach w MPK.

 

 

Specjalistyczne schrony na terenie badań były wykorzystywane przez cztery gatunki nietoperzy, najliczniej przez karliki większe (Pipistrellus nathusii) i borowce wielkie (Nyctalus noctula), nieco mniej licznie przez gacki brunatne (Plecotus auritus), a bardzo nielicznie przez nocki duże (Myotis myotis). W tym roku na dwóch transeptach nie odnotowano zasiedleń, gdyż są to budki powieszone w 2012 r., a niektóre opracowania sugerują, że dopiero po kilku latach schronienia te są akceptowane przez znaczną liczbę nietoperzy (Sachanowicz 2003). Stopień zasiedlenia wynosił od 8,5 % do 44 % w zależności od pory roku i lokalizacji powierzchni badawczej.

 

 

            I co tam w „schronach” siedzi Panie kolego?

Sieci chiropterologiczne o wymiarach: wysokość 2,5 m – 4 m i szerokość 6-12 m ustawiano na leśnych drogach (tak, by zastawiały całą ich szerokość) lub w pobliżu wód stojących i nad wodami płynącymi. Złowiono następujące gatunki nietoperzy:

nocek Brandta (Myotis brandtii), mroczek późny (Eptesicus serotinus), borowiec wielki (Nyctalus noctula), karlik większy (Pipistrellus nathusii), mopek (Barbastella barbastellus), nocek rudy (Myotis daubentonii), ponadto przy pomocy detektora ultradźwiękowego zarejestrowano występowanie nocka rudego (Myotis daubentonii) i karlika większego (Pipistrellus nathusii).

 

 

 

Ustawianie sieci

 

W miesiącu lutym skontrolowano 5 piwnic – miejsc zimowej hibernacji, w których stwierdzono przebywanie 3 gatunków: gacka brunatnego (Plecotus auritus), nocek Natterera (Myotis nattereri) i gacka szarego (Plecotus austriacus).

 

 

 Hibernujące nietoperze

 

Przeprowadzone badania wzbogaciły dane na temat chiropterofauny Mazowieckiego Parku Krajobrazowego o jeden nowy gatunek (nocek Brandta – Myotis brandtii). Zarejestrowano także nowe stanowisko mopka, gatunku wymienionego w II Załączniku Dyrektywy Siedliskowej Unii Europejskiej.

Dzięki wieloletnim badaniom na terenie MPK stwierdzono występowanie już 11 gatunków nietoperzy: nocek duży Myotis myotis, nocek Natterera Myotis nattereri, nocek wąsatek Myotis mystacinus, nocek Brandta Myotis brandtii, nocek rudy Myotis daubentonii, mroczek późny Eptesicus serotinus, borowiec wielki Nyctalus noctula, karlik większy Pipistrellus nathusii, gacek brunatny Plecotus auritus, gacek szary Plecotus austriacus, mopek Barbastella barbastellus.

 

Czynna ochrona i inwentaryzacja nietoperzy w Mazowieckim Parku Krajobrazowym im. Czesława Łaszka została dofinansowana przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie w formie dotacji w kwocie 7 000,00 zł.

 

Jednym z przedsięwzięć realizowanym przez Mazowiecki Park Krajobrazowy w roku 2013 był program czynnej ochrony orzesznicy Muscardinus avellanarius.

Orzesznica jest gatunkiem niewielkiego ssaka z rodziny pilchowatych Gliridae (w skład rodziny wchodzą również popielica, koszatka i żołędnica). Osiąga rozmiary myszy, długość ciała ok. 7-9 cm (długość ogona 6-8), umaszczenie żółtaworude, spód ciała jaśniejszy, duże czarne oczy i dość małe zaokrąglone uszy, ale jego rozpoznawczym elementem jest owłosiony ogon bez kity.

 

Prowadzi nocny i przeważnie nadrzewny tryb życia, unika wchodzenia w korony drzew. Zasiedla zróżnicowane siedliska, ale warunkiem jej występowania jest dostępność bazy pokarmowej, którą stanowią nasiona i owoce leśne. Można ją spotkać w gęstych zaroślach, zakrzaczeniach, prześwietlonych lasach, borach świeżych, grądach z gęstym podszytem złożonym z krzewów i roślin zielnych.

Aktywna w sezonie wiosenno-jesiennym, na zimę zapada w hibernację w gnieździe ukrytym pod ziemią. W sezonie buduje kuliste gniazdo w dziuplach, skrzynkach lęgowych dla ptaków, wśród gęstej roślinności podszytu zazwyczaj na wysokości od 1 do 3 metrów.
Realizowane przez Mazowiecki Park Krajobrazowy zadanie zakładało rozwieszenie sztucznych schronień w postaci drewnianych skrzynek lęgowych oraz badanie stopnia ich wykorzystania przez orzesznicę w porównaniu do innych gatunków zwierząt.

W sumie powieszono 150 skrzynek, na pięciu powierzchniach badawczych. Ich wybór opierał się na przypadkowych obserwacjach oraz potencjalnych siedliskach. Kontrole były przeprowadzane raz na 2 tygodnie z jednoczesnym nęceniem za pomocą nasion i orzechów laskowych. W tym czasie notowano wszelkie ślady jej obecności (bezpośrednie obserwacje, zbieranie i oznaczanie pogryzów).

Wyniki prowadzonych kontroli potwierdziły występowanie i wykazały stanowiska tego gatunku na terenie MPK. Orzesznica wykazywała zainteresowanie założeniem w skrzynkach gniazd zarówno rodzinnych jak i dla pojedynczych osobników. Ponadto, prawie przez cały sezon aktywności, odnotowywano regularne odwiedziny w części tych samych budek.

(tekst: Katarzyna Burno)

Strzebla błotna (Eupallasella perenurus) jest gatunkiem objętym ochroną ścisłą z mocy prawa krajowego, gatunkiem priorytetowym z mocy Dyrektywy Siedliskowej UE, gatunkiem umieszczonym na czerwonej liście zwierząt zagrożonych w Polsce (2002r) w kategorii CR (gatunek skrajnie zagrożony) oraz gatunkiem umieszczonym w polskiej czerwonej księdze (2001) w kategorii EN (gatunek bardzo wysokiego ryzyka, silnie narażony wyginięciem).

W 2013 roku od maja do października, przeprowadzono 6 miesięczne terenowe prace inwentaryzacyjne na terenie Mazowieckiego PK.

 

 

Strzebla błotna

Dwukrotnie inwentaryzowano wybrane sztuczne zbiorniki wodne w Mazowieckim Parku Krajobrazowym. Badania miały na celu stwierdzenie potencjalnej obecności strzebli błotnej w tych zbiornikach, a w wypadku negatywnego wyniku poszukiwań, określenie ich przydatności do ewentualnego późniejszego wsiedlenia strzebli błotnej, rozumianego jako przywrócenie (restytucja) jej obecności w rejonie dawnego występowania. W badaniach posługiwano się standardowymi narzędziami połowowymi i pomiarowymi oraz standardową metodyką, zalecaną do badań populacji i siedliska strzebli błotnej (Makomaska-Juchiewicz 2010).

 

Połów ryb – składaną pułapką siatkową z przynętą
(w sieci głównie karaś srebrzysty)

W trzech badanych zbiornikach wodnych nie złowiono żadnych ryb, w trakcie połowu w czwartej torfiance nieoczekiwanie odkryto obecność strzebli błotnej. Złowiono jedną dojrzałą płciowo samicę, dwa dorosłe samce oraz dwa osobniki tegoroczne (wiek 0+). Strzebla błotna w badanym akwenie zapewne jest niezbyt liczna i znacznie ustępuje liczebnością karasiowi srebrzystemu, który wydaje się bardzo liczny. Tym niemniej, obecność dwóch osobników młodocianych jest dowodem odbywania przez strzeblę błotną skutecznego tarła.

 

Siedlisko strzebli błotnej

Wszystkie zbadane zbiorniki wodne charakteryzują się co prawda zróżnicowanymi, lecz odpowiednimi dla strzebli błotnej cechami morfometrycznymi oraz podstawowymi właściwościami jakości wody.

 Jedna z torfianek w Mazowieckim PK; potencjalne siedlisko strzebli błotnej.

Odkrycia obecności strzebli błotnej w Mazowieckim Parku Krajobrazowym, chociaż było zaskakujące, nie można traktować jako sensacji, bowiem okolice Karczewa i Otwocka mieszczą się w krajowym historycznym areale występowania tego gatunku. Obecne warunki bytowania populacji strzebli błotnej w badanej torfiance wydają się bezpieczne, lecz istnienie w Mazowieckim Parku Krajobrazowym tylko jednego stanowiska tego gatunku nie powinno być traktowane jako gwarancja jego przetrwania. Łatwy dostęp do torfianki i zainteresowanie nią wykazywane przez wędkarzy są czynnikami potencjalnego zagrożenia dla nielicznej populacji strzebli błotnej, gdyż wcześniej lub później może dojść do wprowadzenia obcych gatunków ryb, niebezpiecznych dla strzebli błotnej. W związku z powyższym pożądane jest, aby w kolejnych latach nie tylko zwiększyć zakres poszukiwań nieznanych stanowisk strzebli błotnej w granicach Parku, lecz równolegle podjąć próby zainicjowania kilku nowych populacji tej ryby metodą translokacji młodocianych osobników wychowanych w warunkach laboratoryjnych kontrolowanych. Taka metoda jest narzędziem czynnej ochrony o wysokiej skuteczności. Spośród zbiorników wodnych zbadanych do tej pory, przynajmniej dwa wydają się dobrze nadawać do tego celu. Należy tutaj podkreślić, że ze względu na niską liczebność populacji strzebli błotnej odkrytej w torfiance, przynajmniej na razie, raczej nie wchodzi w rachubę lokalne translokowanie osobników z tej populacji.

 

Restytucja strzebli błotnej Eupallasella percnurus w Mazowieckim Parku Krajobrazowym im. Czesława Łaszka została dofinansowana przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie w formie dotacji w kwocie 10 000,00 zł.

 

 

W roku 2012 w ramach swojej działalności w ośrodku przebywało 27 osobników należących do 13 gatunków z czego wypuszczono 15 osobników, 3 osobniki padły, 3 przekazano do „Azylu dla Ptaków” w Warszawie w celu zapewnienia specjalistycznej opieki weterynaryjnej. 6 osobników nadal przebywa w Ośrodku w Otwocku.

 

 

 

 

 

 

 

„Prowadzenie i utrzymanie Ośrodka Rehabilitacji Ptaków oraz pokazowej woliery wilka (Canis lapus) w Mazowieckim Parku Krajobrazowym im. Cz. Łaszka dofinansowana przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie, w formie dotacji, w kwocie 8.400,00 zł”

 

 

Od kilkudziesięciu lat obserwuje się wyraźny zanik raka szlachetnego w wodach śródlądowych Europy. Fakt ten wpłynął na umieszczenie tego gatunku w Czerwonej Księdze IUCN – jako gatunek zagrożony wyginięciem z oceną VU czyli poważnie zagrożony. Z większości stanowisk rak szlachetny ustąpił na skutek zanieczyszczenia środowiska spowodowanego:

• zabiegami agrotechnicznymi (wysokie dawki nawozów, stosowanie środków ochrony roślin – głównie insektycydów),
•  zanieczyszczeniami przemysłowymi,
• intensywnymi melioracjami,
• rozprzestrzenianiem się raków amerykańskich.

Jednym z podstawowych elementów w ocenie wód przydatnych do wypuszczania raka szlachetnego było wykonanie oceny rozprzestrzeniania się w wodach Mazowieckiego Parku Krajobrazowego raka pręgowatego, który wypiera europejskie gatunki raków. Prace te były rozpoczęte jeszcze w 2009 roku. Obecność raka pręgowatego w danym miejscu, jednoznacznie wykluczała możliwość reintrodukcji raka szlachetnego. Niestety dotychczas nie udało się w Europie wypracować metody neutralizowania raka pręgowatego na jakimkolwiek z jego stanowisk. Intensywne odłowy nie odnoszą jakiegokolwiek skutku, gdyż gatunek ten błyskawicznie odtwarza się. Dlatego też jednym z istotnych etapów zrealizowanego zadania było rozpoznanie zasięgu występowania raka pręgowatego w Mazowieckim Parku Krajobrazowym. Raka pręgowatego stwierdzono w rzece Świder, Kanale Bilińskiego oraz w stawie Żółw pod Regutem.

W czasie realizacji zadania skoncentrowano się nad drobniejszymi ciekami zlokalizowanymi na terenach Mazowieckiego Parku Krajobrazowego. Miejsca te wydawały się najbardziej optymalne, gdyż nie stanowiły atrakcji rekreacyjnej i turystycznej. Tym samym obecność człowieka i jego bezpośrednie oddziaływanie na wypuszczane pogłowie raków było ograniczone do minimum.

Początkowo praca terenowa o charakterze inwentaryzacyjnym polegały na rozpoznaniu stanu raków w wodach badanego obszaru. Do odłowów wykorzystywano narzędzia pułapkowe typu raczniki skandynawskie. Wewnątrz pułapek umieszczano świeżo wypatroszoną rybę i wrzucano ją na dno zbiornika wodnego w pobliżu potencjalnych kryjówek raków (podcięte krawędzie brzegu, poprzerastane korzeniami drzew). Niestety odłowy kontrolne potwierdziły przypuszczenia, że w wodach Mazowieckiego Parku Krajobrazowego rak szlachetny występuje jedynie w jednym strumieniu (w drugim nie potwierdzono obecności pomimo wcześniejszego występowania). Najistotniejszy jest fakt, że populacja ta jest efektem prowadzonych dwa lata wcześniej prac polegających na odtwarzaniu stanowisk raka szlachetnego. Tym samym potwierdziliśmy, że raki wypuszczone kilka lat temu utrzymały się i z pełnym sukcesem rozwijają się w obrębie tego stanowiska.

 

 

 

Następnie w okresie od lipca do sierpnia prowadzono działania terenowe w obrębie koryt rzecznych, utworzono drobne przetasowania z pni i gałęzi, które miały dodatkowo stanowić miejsca-kryjówki dla raków. W okresie późno jesiennym przystąpiono do ich reintrodukcji. Wypuszczono około 300 osobników podchowywanych raków, czyli o długości ciała od 2,5 do 4 cm. Zadanie realizowano na terenie jednego stanowiska w granicach Mazowieckiego Parku Krajobrazowego.

 

Podsumowując możemy pochwalić się, że wody Mazowieckiego Parku Krajobrazowego po upływie wielu lat na nowo stają się miejscem występowania raka szlachetnego. Realizacja zadania i charakter wykonanych prac dają szansę na częściowe odtworzenie pogłowia raka szlachetnego na tym terenie. Należy więc w  perspektywie dalszych działań skoncentrować się na kolejnych drobnych ciekach, które dają dużą szansę na odtworzenie populacji.

 

 

Zadanie pn.: „Czynna ochrona i odbudowa raka szlachetnego (Astacus astacus) w Mazowieckim Parku Krajobrazowym im. Czesława Łaszka” dofinansowane przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie w formie dotacji, w kwocie 8 000,00 zł, www.wfosigw.pl.

  

Nietoperze (Chiroptera) są zwierzętami niezwykłymi, mimo, iż nie są ptakami, potrafią latać. Ich łacińska nazwa oznacza „rękoskrzydłe” ponieważ ich palce kończyn przednich połączone są błoną lotną. Tak jak ludzie należą do gromady ssaków, młode przez pierwsze dni po urodzeniu piją mleko matki. Są zwierzętami aktywnymi nocą, w dzień odpoczywają w kryjówkach zwisając głową w dół.

Nietoperze występujące w Polsce odżywiają się głównie owadami, przez co dzięki ich występowaniu na danym terenie maleje liczba wielu  szkodliwych bezkręgowców. Nietoperze występują licznie na całym świecie (wszystkie kontynenty oprócz Antarktydy). W Polsce zaobserwowano 25 gatunków tych zwierząt z ponad 1100 występujących na świecie. W Mazowieckim Parku Krajobrazowym odnotowano 10 gatunków: nocek duży (Myotis myotis), nocek wąsatek (Myotis mystacinus),nocek rudy (Myotis daubentonii), nocek Natterera (Myotis nattereri), mroczek późny (Eptesicus serotinus), karlik większy (Pipistrellus mathusii), borowiec większy (Nyctalus noctula), gacek brunatny (Plecotus auritus), gacek szary (Plecotus austriacus) i mopek (Barbastella barbastellus).

Badania dotyczące występowania nietoperzy na obszarze MPK prowadzone są już od 15 lat. Pierwsze budki służące jako letnie schronienia tych zwierząt rozwieszono na przełomie 2003/2004 roku. W chwili obecnej ich liczba na terenach leśnych MPK przekracza 450 sztuk. W bieżącym roku rozwieszonych zostało ponad 200 skrzynek.

Dzięki temu zwiększyła się znacznie liczebność głównie dwóch spośród 10 gatunków nietoperzy występujących na terenie Parku: borowca wielkiego oraz karlika większego. Borowiec wielki jest jednym z największych nietoperzy w Polsce. Jego długość ciała wynosi od 64 do 81 mm. Futro borowca jest jednolicie ubarwione. Młode osobniki są brązowe, natomiast dorosłe rude. Długość ciała karlika większego wynosi od 40 do 60 mm. Z wierzchu osobniki tego gatunku ubarwione są ciemnobrązowo, od spodu zaś jasnobrązowo. Poza tymi dwoma dominującymi gatunkami w budkach zaobserwowano również obecność gacka brunatnego, nocka dużego oraz mroczka późnego. Stwierdzono, iż wzdłuż niektórych transektów  budki zasiedlone są w 75%, co jest ewenementem w skali europejskiej. W tym roku wprowadzono również nowy rodzaj schronień z nadzieją, iż  zabieg ten przyczyni się do zwiększenia ilości gatunków nietoperzy występujących na terenie Parku.

Szczególnie zależy nam na zasiedleniu tych skrzynek przez mopka, który prawem międzynarodowym chroniony jest Konwencją Berneńską (Załącznik II), Konwencją Bońską (Załącznik II) oraz Dyrektywą Siedliskową (Załącznik II i IV). W Polsce mopek podobnie jak wszystkie gatunki nietoperzy objęty jest ścisłą ochroną gatunkową.

Zrealizowane zostały również inne zadania i cele. Określono czynniki decydujące o rozmieszczeniu i występowaniu nietoperzy. Warunkami sprzyjającymi zasiedleniu danego obszaru przez te zwierzęta jest obecność zbiorników wodnych oraz bogactwo różnego typu kryjówek (szczeliny w drzewach, dziuple bądź jako zamienniki –  budki). Nietoperze preferują również duże, zróżnicowane strukturalnie i wiekowo lasy. Bardzo ważne jest by skrzynki dla nietoperzy instalować w miejscach nasłonecznionych, osłoniętych od wiatru, przede wszystkim w lasach młodych, które pozbawione są naturalnych kryjówek. Na obszarach leśnych Torfy, Otwock, Celestynów i Czarci Dół regularnie monitorowano stan zasiedlenia oraz prowadzono prace konserwacyjne. Modernizowano również istniejące skrzynki. Od 2009 r. na terenie Bazy Torfy istnieje piwnica dla nietoperzy, która stwarza idealne warunki do zimowania tych zwierząt. Bardzo ważnym czynnikiem wpływającym korzystnie na ochronę nietoperzy jest zwiększenie świadomości społecznej oraz szerzenie wiedzy na temat tych pożytecznych zwierząt. W tym celu MPK organizuje wycieczki, na których uczestnicy mogą pogłębić wiedzę na temat stanu, populacji oraz ilości gatunków tych ssaków na terenie Parku.

Nietoperze wciąż należą do mało poznanej grupy zwierząt, dlatego tak ważne jest by kontynuować prace badawcze dotyczące tych jedynych w Polsce latających ssaków. Bardzo dziękujemy Wojewódzkiemu Funduszowi Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie, który jak zawsze chętnie wsparł nasze działania .

 

 „Czynna ochrona nietoperzy na terenie Mazowieckiego Parku Krajobrazowego im. Cz. Łaszka dofinansowana przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie, w formie dotacji, w kwocie 10.000,00 zł”

 

„Płazy i gady Mazowieckiego Zespołu Parków Krajobrazowych” 

 

W roku 2011 dzięki dofinansowaniu ze strony Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie, udało się wydać kolejną publikacje opisujących faunę Mazowieckiego Zespołu Parków Krajobrazowych.

Ta fascynująca publikacja daje nam możliwość poznania płazów i gadów występujących na terenie pięciu Parków wchodzących w skład Zespołu.

 

Dziękujemy Wojewódzkiemu Funduszowi Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie za wspieranie tego typu działań służących edukacji ekologicznej.