Obszary Natura 2000 znajdujące się w granicach
Nadbużańskiego Parku Krajobrazowego
- Dolina Dolnego Bugu PLB140001
- Dolina Dolnej Narwi PLB140014
- Dolina Liwca PLB140002
- Puszcza Biała PLB140007
- Ostoja Nadbużańska PLH140011
- Dąbrowy Ceranowskie PLH 140024
Natura 2000 jest to europejski system obszarów objętych ochroną przyrody, połączonych korytarzami ekologicznymi, tworzących razem spójną funkcjonalnie sieć ekologiczną. Program ten obejmuje ochronę dziedzictwa przyrodniczego Europy oraz realizację idei zrównoważonego rozwoju. Daje szansę zachowania cennych, a często zagrożonych siedlisk, zapewnienia dogodnych warunków bytowania florze i faunie, a także integracji ochrony przyrody z działalnością człowieka.
Działanie ,,Europejskiej Sieci Ekologicznej” opiera się na tradycyjnych metodach ochrony: ochrona obszarowa i gatunkowa. Jej podstawę prawną stanowią dwa akty prawne: Dyrektywa Ptasia (1979) i Dyrektywa Siedliskowa (1992). Celem Dyrektywy Ptasiej jest ochrona i zachowanie populacji ptaków naturalnie występujących w stanie dzikim na obszarze Europy, a także gatunków związanych ze środowiskiem morskim i czasowo z kontynentem europejskim. Dyrektywa zawiera listę gatunków ptaków rzadkich i zagrożonych wyginięciem z powodu zmian zachodzących w ich siedliskach, które muszą być chronione, by umożliwić zagrożonym gatunkom przetrwanie i rozród. W Polsce występuje 267 gatunków ptaków z Dyrektywy Ptasiej i dla nich są tworzone Obszary Specjalnej Ochrony (OSO, na których zapewni się ochronę tych gatunków i ich siedlisk).
Dyrektywa Siedliskowa ma na celu ochronę różnorodności biologicznej na terenie krajów unijnych, poprzez ochronę naturalnych siedlisk przyrodniczych, zagrożonych lub reprezentatywnych dla wyróżnionych regionów biogeograficznych oraz zachowanie siedlisk roślin i zwierząt w ich naturalnym środowisku. Dla nich wytypowano Specjalne Obszary Ochrony Siedlisk (SOO), gdzie stosowane są konieczne działania ochronne w celu zachowania siedlisk przyrodniczych i populacji gatunków, dla których obiekt został wyznaczony. Siedliska przyrodnicze są to obszary lądowe lub wodne, naturalne lub półnaturalne, wyodrębnione na podstawie cech geograficznych, abiotycznych i biotycznych środowiska. W Polsce występuje ich 76 i odpowiadają one różnym zbiorowiskom roślinnym.
Sieć Natura 2000 oprócz celów przyrodniczych zajmuje się również zadaniami związanymi z rozwojem rolnictwa i polityką regionalną obszarów wiejskich.
Liwiec
Liwiec jest wyjątkowo cenną przyrodniczo nizinną rzeką, która na zdecydowanej większości przepływu zachowała swój naturalny, pierwotny charakter. Walory przyrodnicze i krajobrazowe doliny rzeki zostały dostrzeżone i docenione poprzez objęcie jej ochroną obszarową.
Na całej długości rzeki wyznaczono 2 obszary Natura 2000: specjalny obszar ochrony siedlisk – Ostoja Nadliwiecka (PLH140032) oraz obszar specjalnej ochrony ptaków – Dolina Liwca (PLB140002).
Rzeka jest lewobrzeżnym dopływem Bugu. Swój początek bierze we wsi Rogowiec zlokalizowanej niedaleko Międzyrzecza Podlaskiego. Uchodzi do Bugu w okolicach miejscowości Kamieńczyk. Całkowita długość rzeki jest równa 126,2 km, a jej zlewnia liczy 2 779 km2.
Liwiec wchodzi w obszar otuliny Nadbużańskiego Parku Krajobrazowego (NPK) na wysokości miejscowości Ruda. Ujściowy odcinek rzeki znajduje się poza granicami otuliny Parku. W otulinie NPK znajduje się fragment rzeki liczący około 22 km długości, a wspólna część to tylko 0,1 % powierzchni NPK.
Jest to typowa rzeka nizinna o zróżnicowanym brzegu. Występują liczne, silne meandry, wyspy, wysokie skarpy i płaskie mielizny. Cechą charakterystyczną są duże sezonowe wahania poziomu wody, które mogą sięgać nawet do 3,4 m. Latem rzeka płynie powoli, tworzy malowniczy krajobraz na całej długości swojego przepływu. Jest ostoją cennych, często rzadkich gatunków kręgowców i bezkręgowców. Dzięki temu przyciąga wielu turystów, którzy bardzo chętnie korzystają ze wszelkich uroków rzeki. Liwiec jest doskonałym miejscem zarówno do biernego jak i aktywnego wypoczynku. Płytka woda, piaszczyste dno i niezbyt wartki nurt tworzą idealne warunki zwłaszcza dla najmłodszych plażowiczów. Coraz więcej turystów poznaje rzekę płynąc kajakami.
Opracowała: M. Kielan, fot. M. Dolota, M. Kielan, A.Bala
Dolina Dolnej Narwi
Obszar leży na Nizinie Północnomazowieckiej pomiędzy Łomżą, a Pułtuskiem na długości 140 km. Szerokość doliny wynosi 80-100 m. Występują tu wypłycenia, łachy i starorzecza. Zbiorowiska roślinne to głównie zadrzewienia wierzbowe i olszowe z niewielkim udziałem borów sosnowych. Obszary leśne przeplatają się z pastwiskami. Występuje tu co najmniej 35 gatunków ptaków z załącznika I Dyrektywy Ptasiej i 19 gatunków z Polskiej Czerwonej Ksiegi (PCK). W okresie lęgowym stanowi bardzo ważną ostoję ptaków wodno-błotnych, co najmniej 1% populacji krajowej.
Wspólna część to 7,3 % terenu NPK rozciągająca się między Pułtuskiem, a północną jego granicą w okolicach Gnojna.
Puszcza Biała
Obszar stanowi jeden z największych kompleksów leśnych na Mazowszu, usytuowany między Bugiem, a Narwią. Teren zdominowany przez suche siedliska porośnięte dorodnymi sosnami. Niektóre z nich zachowane w niezmienionej formie.
Planowane włączenie w granice NPK Puszczy Białej na dzień dzisiejszy nie doszło do skutku. Wspólny fragment terenu to zaledwie 0,3 % NPK w Nadleśnictwie Pułtusk w gminie Pułtusk.
Granica NPK i Puszczy Białej-Nadleśnictwa Pułtusk
Świetliste dąbrowy
Dąbrowy Ceranowskie
Obszar stanowi fragment rozległego kompleksu leśnego porastającego wydmy na tarasie nadzalewowym rzeki Bug. Rzeźba terenu jest lekko pofałdowana, a różnica jego poziomów dochodzi do 3 m. Dominują tu gleby autogeniczne wytworzone z piasków gliniastych pochodzenia wodnolodowcowego zaliczane do typów gleb brunatnych kwaśnych, płowych oraz rdzawych. Obszar ten stanowi jeden z najcenniejszych na terenie Niziny południowo-podlaskiej kompleksów dąbrowy świetlistej (Potentilio albe-quercetum). W 2011 roku wszedł w skład obszarów Natura 2000 ( PLH 140024) na powierzchni 161,80 ha na terenie Nadleśnictwa Sokołów. W 2005 roku na jego części utworzono rezerwat przyrody Podjabłońskie (38,50 ha).
Cześć obszaru Nadbużańskiego Parku Krajobrazowego została wytypowana do sieci NATURA 2000, co nadało mu europejską rangę wśród obszarów chronionych. Na terenie Parku i jego otuliny wytyczono Obszary Specjalnej Ochrony Ptaków (OSO) o nazwie „Dolina Dolnego Bugu” oraz „Dolina Liwca”. Na terenach tych stwierdzono występowanie gatunków ptaków, wymienionych w załączniku I tzw. Dyrektywy Ptasiej. Utworzono także Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk (SOO), tzw. „Ostoję Nadbużańską”. Został on wyznaczony na podstawie Dyrektywy „Siedliskowej” dla siedlisk przyrodniczych wymienionych w załączniku I oraz gatunków zwierząt i roślin wymienionych w załączniku II Dyrektywy „Siedliskowej”.
Dolina Dolnego Bugu (PLB140001) obejmuje obszar 260 km rzeki i powierzchnię 74 309,90 ha. Połowa długości 120 km pokrywa się z terenem (16,5 %) NPK. Rozciąga się od rzeki Krzny do Jeziora Zegrzyńskiego. Wiekszość doliny pokrywają suche, ekstensywnie użytkowane pastwiska. Koryto Bugu jest w wiekszości niezmienione przez człowieka. Pozostały tu liczne piaszczyste wydmy. W mniejszym stopniu porośnięte wierzbowymi i topolowynmi łęgami nadrzecznymi. Występują tu 22 gatunki ptaków z zał. I DP i 6 z PCK. Bardzo ważna ostoja ptaków wodno-błotnych. Nieliczne w Polsce stanowisko gadożera i kulona. W okresie lęgowym zasiedla go 1 % populacji krajowej: bączek, bocian czarny, brodziewc piskliwy, cyranka, czajka, czapla siwa, krawodziób, kszyk, kulik wielki, płaskonos, podóżniczek, rybitwa (rzeczna, czarna, białoczelna), rycyk, sieweczka (rzeczna, obrożna), zimorodek, kania czarna, derkacz, wodnik i samotnik. Zagrożeniem jest ochrona przeciwpowodziowa wymagająca udrożnienia koryta i swobodny spływ wód i kry.
Ostoja Nadbużańska (PLH140011) pokrywa się z Doliną Dolnego Bugu. Zajmuje obszar 46 036,70 ha i cechuje się występowaniem nadrzecznych lasów o naturalnym charakterze i wilgotnych zbiorowisk łąkowych. Jest to jeden z najważniejszych obszarów ochrony ichtiofauny w Polsce. Obejmuje 10 gatunków ryb z zał. II DR 92/43/EWG. Występują tu też stanowiska rzadkich gatunków roślin i bogata fauna bezkręgowców (pająków). Wspólny obszar to 18,8 % NPK. W granicach obszaru znalazły się rezerwaty Przekop, Dębniak i Kaliniak.
–
