Traszka i kumak w MPK oraz ochrona ich siedlisk.

Od 2007 r. w Mazowieckim Parku Krajobrazowym prowadzone są działania mające na celu zwiększenie populacji traszki grzebieniastej i kumaka nizinnego. Programy te były realizowane dzięki pomocy finansowej Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie. Traszka grzebieniasta i kumak nizinny zostały wymienione w II i IV Załączniku Dyrektywy Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory.

Traszka grzebieniasta – płaz będący pod ścisłą ochroną – jest gatunkiem „naturowym”, który fascynuje zarówno naukowców, jak i miłośników przyrody. Traszka grzebieniasta jest największa wśród wszystkich gatunków traszek żyjących w Polsce – może mieć nawet do 20  cm długości. Ma chropowatą skórę, ciemnego koloru w białe plamki oraz wyróżniający się od ciemnej reszty ciała jaskrawożółty brzuch pokryty ciemnymi plamkami oraz chude paluszki z „paznokciami”. Samcowi traszki w okresie godów, na grzbiecie pojawia się wysoki, nieregularnie ząbkowany „grzebień”, a na ogonie perłowa wstęga, u samic grzebień nie występuje.

Dietę traszek stanowią larwy komara, ślimaki, drobne owady, dżdżownice i pajęczaki, w okresie larwalnym traszki są kanibalami i potrafią zjeść swoich współbraci. Zjawisko to nosi nazwę adelofagii i jest powszechne wśród płazów ogoniastych.Traszki preferują czyste, widne, obficie zarośnięte roślinnością wodną, stojące niewielkie zbiorniki, na lądzie spotkać je można w wilgotnych lasach i na podmokłych łąkach. Bez ochrony ich siedlisk, ochrona gatunku nie będzie w pełni skuteczna.

Kumak nizinny – jest jednym z najmniejszych krajowych płazów, długość ciała rzadko przekracza 5 cm.

Charakterystyczne ubarwienie brzuszne w kolorze ciemnogranatowym z jasno-pomarańczowymi nieregularnymi plamkami, które spełnia rolę obronną, w momencie ataku kumak ukazuje przeciwnikowi swoją brzuszną stronę. Nieliczny na terenie MPK, preferuje stanowiska silnie nasłonecznione, z wodą szybko się nagrzewającą z dużą ilością roślinności podwodnej o głębokości od 0,5 do 1,5 m. Do godów przystępuje w ciepłe majowe dni poprzedzone obwitymi opadami. Samica składa do 300 jaj, okres rozwoju kijanek trwa ok. 3 miesięcy. Kumak prowadzi najbardziej wodny tryb życia ze wszystkich polskich płazów, zbiornik opuszcza jesienią w poszukiwaniu zimowego schronienia, jest ono jednak położone nie dalej niż1 km od zbiornika.

W bieżącym roku pobrano z natury 190 jaj traszki grzebieniastej i 65 jaj (skrzeku) kumaka, niewielka ilość spowodowana była suszą hydrologiczną. Po odchowie młodych osobników w sztucznych warunkach, wypuszczono do środowiska naturalnego 92 osobniki traszki grzebieniastej i 32 kumaki nizinne.

Monitorowanie zalegania zwierciadła wody gruntowej na glebach torfowych (bagiennych) i pobagiennych (odwodnionych) jest kluczowe w monitorowaniu procesów zachodzących w tych środowiskach glebowych. Wiele procesów fizycznych i chemicznych tych gleb jest ściśle powiązana z uwilgotnieniem, które najczęściej wiąże się z zaleganiem zwierciadła wody gruntowej. Przyjmuje się na podstawie licznych badań, że zw. wody na terenach torfowych powinno znajdować się jak najbliżej terenu i wahać się w granicach 0-30 cm pod terenem. W przypadku niniejszego obszaru tematyką badań było zaleganie poziomu wody w płytkich studzienkach pomiarowych umieszczonych w glebie organicznej (gł. ok. 1-1,5 m) oraz w głębokich piezometrach umieszczonych w glebach podściełających utwory organiczne w glebach mineralnych (średnia gł. piezometrów ok. 3,5 m).

Pomiary położenia wód gruntowych rozpoczęto 20 kwietnia 2015 r. bazując na rok wcześniej zainstalowanych studzienkach obserwacyjnych – 15 punktów pomiarowych na terenie Mazowieckiego Parku Krajobrazowego, na fragmencie torfowiska Całowanie. W trakcie okresu letniego rozpoczęto w tych samych punktach, gdzie zlokalizowano studzienki instalację głębokich piezometrów, aż do podłoża mineralnego (wymagało to zabezpieczenia specjalistycznego sprzętu wraz z odpowiednią liczbą przeszkolonych osób) do tego typu prac.

 

Głębokie piezometry zainstalowano w celu kontroli poprawności odczytów stanów wód dokonywanych w studzienkach obserwacyjnych jak również chciano określić czy na analizowanym fragmencie torfowiska występuje zasilanie z warstw podziemnych w wodę przypowierzchniowych warstw gleby. W ramach zadania w powyższych punktach pomiarowych wykonano pomiary miąższości złoża torfowego przy wykorzystaniu laski glebowej, z przedstawionych danych wynika, że we wszystkich punktach złoże torfowe jest głębokie. W celu oceny warunków opadowych w pobliżu analizowanych działek należących do Mazowieckiego Parku Krajobrazowego zamontowano automatyczny deszczomierz do pomiaru wielkości opadów atmosferycznych. W poszczególnych analizowanych miesiącach od kwietnia do końca października, opady atmosferyczne były stosunkowo niewielkie (susza atmosferyczna), co miały ogromny wpływ na zaleganie zwierciadła wody gruntowej na otaczającym terenie. Prowadzone badania terenowe potwierdziły, ze w trakcie okresu letniego na skutek relatywnie niskich wartości opadu atmosferycznego, a nawet częściowo jego braku, poziomy wód gruntowych na torfowisku znacznie się obniżyły, co mogło skutkować rozpoczęciem i intensyfikacją wielu niekorzystnych procesów glebowych takich jak mineralizacja czy osiadanie, jak również powodowało częściowe lub całkowite wysychanie niewielkich zbiorników wodnych, w których odbywają gody traszki i kumaki, ale również zanikanie zbiorników może być niebezpieczne dla chronionych gatunków ryb: różanki i strzebli błotnej.

„Czynna ochrona traszki grzebieniastej Triturus cristatus i kumaka nizinnego Bombina bombina oraz identyfikacja zagrożeń wynikających ze zmian stosunków wodnych siedlisk związanych z tymi gatunkami na terenie Mazowieckiego Parku Krajobrazowego dofinansowano przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie, w formie dotacji w kwocie 10 000,00 zł.”