Reintrodukcja motyli w 2015 roku (MPK)
Reintrodukcja pazia żeglarza (Iphiclides podalirius) i pazia królowej (Papilio machaon) w Mazowieckim Parku Krajobrazowym
Rodzina paziowatych jest jedną z mniej licznych gatunkowo rodzin motyli w Polsce. W kraju jest reprezentowana jedynie przez cztery gatunki – niepylaka apollo, niepylaka mnemozynę oraz pazia królowej i pazia żeglarza. Te dwa ostatnie są nazywane najpiękniejszymi i najokazalszymi Polskimi motylami.
Pomimo ich wspólnych cech fizycznych, środowiska życia tych gatunków są odmienne. Paź żeglarz jest motylem występującym na suchych, kserotermicznych murawach. Motyl spotykany jest także na murawach bliźniczkowych, zadrzewieniach śródpolnych, skrajach lasów, przydrożach, przytorzach, a nawet w sadach. Paź królowej preferuje natomiast otwarte tereny będące jednocześnie strefami ekotonowymi, takimi jak: miedze, polany, suche łąki. Spotykany jest także w przydomowych ogródkach i terenach ruderalnych. Ponieważ gąsienice tego gatunku żerują na roślinach uprawianych na grządkach – marchwi, koprze, pietruszce często uchodzą za szkodniki – są tępione przez człowieka.
Intensyfikacja rolnictwa i leśnictwa poprzez stosowanie pestycydów – toksycznych środków chemicznych zwalczających szkodniki upraw czy postępujące inwestycje budowlane w postaci osiedli i domków jednorodzinnych powstające zwykle tam, gdzie występują odpowiednie siedliska dla pazia królowej i pazia żeglarza – są czynnikami oddziaływującymi negatywnie na populacje obydwu gatunków. Od kilkudziesięciu lat zaobserwowano spadek liczebności tych motyli na terenie kraju. Również negatywny wpływ na oba gatunki maja ulegające degradacji siedliska na skutek wypalania traw, zarastania otwartych muraw i śródleśnych polan – zmian sukcesyjnych. Większą presję powyższych czynników odczuwa jednak paź żeglarz. Gatunek ten został objęty ochroną gatunkową oraz umieszczony w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt bezkręgowce ze statusem VU – narażony
Projekt realizowany przez Mazowiecki Park Krajobrazowy im. Czesława mający na celu uchronienie gąsienic paziów przed śmiercią powodowaną przez pasożyty, drapieżniki i niekorzystne warunki pogodowe, a nawet w skutek niszczenia siedlisk przez człowieka, jest kontynuacją działań podjętych w 2013 i 2014 roku.
Sezon 2015 rozpoczęto od przygotowania „motylarni” – specjalnej drewnianej konstrukcji o powierzchni około 9m2. Ponownie zasiano w „motylarni” koper, marchew i pietruszkę dla pazia królowej. Uprzątnięto stare liście z ziemi, odpajęczono oraz odchwaszczono jej wnętrze.
Prace w „motylarni”
W maju wypuszczono na wolność kilka dorosłych osobników pazia królowej, z drugiego pokolenia z poprzedniego roku. 18 maja wylęgł się pierwszy imago pazia królowej, został on tego samego dnia przetransportowany i wypuszczony.
Kolejne imagines, które się wylęgły w następnych dniach, zostały wypuszczone w okolicach Celestynowa. Z kilku zimujących poczwarek wykluły się – podobnie jak w poprzednim roku – gąsieniczniki; owady pasożytujące na gąsienicach.
Wypuszczanie na wolność
W czerwcu rozpoczęto poszukiwania gąsienic pazia królowej na znanych stanowiskach w obrębie Mazowieckiego Parku Krajobrazowego. Wszystkie znalezione gąsienice zostały przetransportowane w faunaboxach do „motylarni”, gdzie następnie mogły podrosnąć i ulec przepoczwarczeniu. Podczas poszukiwań zaobserwowano znaczne powiększenie się liczebności gąsieniczników na tych stanowiskach niż w roku poprzednim.
Prześwitujace skrzydełka jako oznaka rychłego wylęgu
„Prawie jak broszka”
Gąsienica pazia królowej
W połowie lipca wylęgły się motyle pazia królowej z pierwszego pokolenia, zostały wypuszczone na wolność w miejscach z których zostały pobrane jako gąsienice.
Ostatnie chwile imago przed wypuszczeniem na wolność
W sierpniu i na początku września poszukiwano gąsienic pazia żeglarza oraz drugiego pokolenia gąsienic pazia królowej. Gąsienic pazia żeglarza szukano na śliwie tarninie, głogu jednoszyjkowym, czeremsze amerykańskiej, napotkanych drzewkach owocowych (dzikiej gruszy, jabłoni). Wielokrotnie przeszukano znane stanowiska występowania tego gatunku na terenie Mazowieckiego Parku Krajobrazowego. W sumie znaleziono kilkanaście osobników, które zostały przetransportowane do „motylarni”.
„Motylarnia”
„Motylarnia” jest elementem ścieżki dydaktycznej „Soplicowo” na terenie Dyrekcji Zespołu Parków Krajobrazowych w Otwocku. Ponadto w trakcie trwania projektu odbywały się zajęcia edukacyjne dla wycieczek szkolnych, podczas których omawiano biologię i ekologię motyli, pokazywana była także „motylarnia” z gąsienicami i poczwarkami. Projektem zainteresowała się także telewizja i we wrześniu został wyemitowany odcinek programu „Załoga Eko” opowiadający między innymi o projekcie.
Na planie „Załogi Eko”
Dzięki działaniom podjętym w poprzednich latach, przy wydatnej pomocy Pana Przemysława Skrzypiec-Nowak pracownika MPK, populacje obu gatunków nadal występują w znanych stanowiskach Parku. Ponowne pojawienie się gąsienic w miejscach, w których wcześniej wypuszczono na wolność imagines, świadczy o dogodnych warunkach na tych stanowiskach.
„Czynna ochrona pazia żeglarza Iphiclides podalirius i pazia królowej Papilio machaon oraz siedliska rzadkiej flory na terenie „Kobylej Góry” w Mazowieckim Parku Krajobrazowym dofinansowano przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie, w formie dotacji w kwocie 8 000,00 zł.”
Autorzy:
inż Anna Kamilewicz,
inż Agnieszka Piątek
