Z inicjatywy pracowników Zespołu ds. Kozienickiego Parku Krajobrazowego powstał program czynnej ochrony raka szlachetnego mający na celu odbudowę populacji tego gatunku w wodach Puszczy Kozienickiej.

Rak szlachetny (Astacus astacus) to typowo europejski gatunek skorupiaka, który może dorastać do20 cm długości całkowitej.Niegdyś powszechnie występował w wodach śródlądowych Polski. Najczęściej spotykany był w niewielkich rzekach o bardzo urozmaiconej linii brzegowej i czystej wodzie, co spowodowało, że określono go mianem  testera czystości wód. Obecnie notowany jest sporadycznie z powodu wysokich wymagań siedliskowych. Podstawowymi czynnikami, które przyczyniły się do utraty większości populacji raka szlachetnego są:

• dżuma racza (choroba wywoływana przez mikroskopijne grzyby pasożytnicze)
• postępujące zanieczyszczenie wód
• intensywny rozwój rolnictwa i zabiegi agrotechniczne
• introdukcje raków pochodzenia amerykańskiego – pręgowatego i sygnałowego, będących nosicielami dżumy raczej
• nieprzemyślane zabiegi zarybieniowe

Prace  inwentaryzacyjne jakie wykonano na obszarze Puszczy Kozienickiej wykazały, że obecnie występują tu jedynie 3 populacje raka szlachetnego. Wykazano jednocześnie, obszar ten położony jest w obrębie ekspansji obcego gatunku raka – raka pręgowatego pochodzącego z Ameryki Północnej. Czynna ochrona daje szansę na chociaż częściowe odtworzenie pogłowia raka szlachetnego  w wodach Puszczy Kozienickiej. Dotyczy to szczególnie drobnych cieków, zlokalizowanych w obrębie Lasów Państwowych, które nie są użytkowane i zbyt często penetrowane przez ludzi, co daje swoiste zabezpieczenie siedlisk. W ramach programu z odłowionych na terenie Puszczy Kozienickiej samic matek uzyskano wylęg młodych raczków (ok. 700 osobników). Po pięciomiesięcznym podchowie część z nich została wypuszczona do rodzimych cieków wodnych, wzmacniając w ten sposób liczebność lokalnych populacji. Pozostałe z wychodowanych raków wypuszczono do wytypowanych wcześniej cieków wodnych, na których sformowano kilkanaście rumowisk kamiennych, mających pełnić funkcje raczych  kryjówek. W kolejnych latach będzie prowadzony monitoring tych miejsc w celu potwierdzenia osiągnięcia zamierzonego efektu, czyli odtworzenia pogłowia raka szlachetnego w Kozienickim Parku Krajobrazowym. Nadzór naukowy nad projektem pełni dr inż. Witold Strużyński – pracownik Wydziału Nauk o Zwierzętach SGGW w Warszawie.

Odbudowa populacji raka szlachetnego (Astacus astacus) w Kozienickim Parku Krajobrazowym – etap 1” została dofinansowana przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie, w formie dotacji w kwocie 15 000,00 zł.

 

 

Rak szlachetny

 

Dorosła samica raka szlachetnego,  spód szczypiec wyraźnie czerwony

 

Młode raki przeznaczone do wypuszczenia

 

 

Dorosłe raki przeznaczone do wypuszczenia

 

Wypuszczanie młodych raków

 

Wypuszczanie dorosłych raków