Czynna ochrona nietoperzy na terenie Chojnowskiego Parku Krajobrazowego – etap II
Dzięki wsparciu Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie w okresie od czerwca do listopada 2014 r. zrealizowano drugi etap działań mających na celu czynną ochronę i monitoring nietoperzy występujących na terenie Chojnowskiego Parku Krajobrazowego i jego otuliny.
Szybko postępujące w ostatnich latach przekształcenia krajobrazu leśnego i rolniczego przyczyniają się do stopniowego ubywania liczby łatwo dostępnych schronień wykorzystywanych przez nietoperze, takich jak dziuple drzew, ziemianki, studnie, czy strychy budynków gospodarczych, oraz zubożenia bazy pokarmowej tych zwierząt. Nietoperze są obecnie jedną z najbardziej zagrożonych grup ssaków. Zwierzęta te prowadzą skryty, nocny tryb życia, trudno jest więc, bez regularnie prowadzonych prac monitoringowych, zaobserwować negatywne zmiany w populacji poszczególnych gatunków. Z tego względu konieczne jest podejmowanie na szeroką skalę działań z zakresu wyszukiwania obiektów pełniących rolę kryjówek tych ssaków oraz corocznego ich kontrolowania celem podjęcia w przyszłości odpowiednich działań ochronnych. Jednocześnie warto wzbogacać siedliska w schronienia zastępujące tym zwierzętom naturalne kryjówki, np. stosując skrzynki w lasach gospodarczych stanowiące imitację dziupli drzew.
W ramach zadania specjaliści chiropterolodzy – Pani Maria Łepkowska i Pan Marek Kowalski, przeprowadzili w roku 2014 szereg działań związanych z poprawą warunków bytowych nietoperzy oraz monitoringiem zasiedlenia przez te ssaki letnich i zimowych kryjówek, zlokalizowanych w granicach Chojnowskiego Parku Krajobrazowego i jego otuliny. Działania te, stanowiły kontynuację prac zrealizowanych na tym terenie w roku 2013.
Od czerwca do września skontrolowano w sumie 167 skrzynek dla nietoperzy typu Stratmann rozwieszonych w parku w latach 2005 i 2013. Zasiedlenie tych schronień sprawdzano przy zastosowaniu metody nie powodującej niepokojenia nietoperzy, obserwując je przez wąską szczelinę u dołu skrzynki przy użyciu latarki. Skrzynki najchętniej wykorzystywane były przez borowca wielkiego (57% stwierdzeń) oraz karlika większego (37%), rzadziej natomiast przez gacka brunatnego (5%) i nocka dużego (1%). Procentowy wskaźnik zasiedlenia skrzynek powieszonych w 2005 roku osiągnął na powierzchni zlokalizowanej w pobliżu wsi Bogatki przeszło 26%, a na powierzchni w rejonie wsi Dobiesz 12%. Schronienia zastępcze powieszone w 2013 r. w dwóch nowych lokalizacjach nie zostały zasiedlone przez nietoperze w pierwszym roku ich funkcjonowania.
W celu poprawienia efektywności zasiedlenia skrzynek przez nietoperze pod koniec września, po opuszczeniu przez nietoperze ich kryjówek zastępczych, zostały one poddane konserwacji – zwężanie otworów wlotowych rozkutych przez dzięcioła, czyszczenie z pozostałości po gniazdach os, poprawa numeracji. W trakcie tych prac 10 skrzynek wymieniono na nowe, gdyż ich stan nie zapewniał nietoperzom odpowiednich warunków mikrosiedliskowych.
Oprócz kontroli skrzynek, w sierpniu przeprowadzono również monitoring nietoperzy w 35 potencjalnych kryjówkach letnich tych ssaków – ambonach myśliwskich, strychach budynków mieszkalnych i gospodarskich, położonych w śródleśnych i przyleśnych osadach na terenie parku i jego otuliny. Późną jesienią skontrolowano natomiast 30 potencjalnych kryjówek zimowych tych ssaków, a więc przydomowych piwnic. Lokalizacja poszczególnych kryjówek letnich i zimowych została naniesiona na odbiornik GPS. Dodatkowym elementem zadania było przeprowadzenie nocnych odłowów nietoperzy w sieci na drogach ich intensywnego przelotu – drogi leśne, rzeki, śródleśne oczka wodne.
W skutek prowadzonych od 2013 roku kontroli letnich i zimowych schronień oraz odłowów nietoperzy w sieci stwierdzono występowanie na terenie Chojnowskiego Parku Krajobrazowego 10 gatunków nietoperzy:
1. gacek brunatny (Plecotus auritus)
2. karlik większy (Pipistrellus nathusii)
3. borowiec wielki (Nyctalus noctula)
4. borowiaczek (Nyctalus leisleri)
5. mopek (Barbastella barbastellus)
6. mroczek późny (Eptesicus serotinus)
7. nocek duży (Myotis myotis)
8. nocek Natterera (Myotis nattereri)
9. nocek rudy (Myotis daubentonii)
10. nocek Brandta (Myotis brandtii)
Właściwe rozpoznanie kryjówek nietoperzy i monitoring ich zasiedlenia przez te ssaki pozwoli w przyszłości podjąć odpowiednie działania zapobiegające zniszczeniu tych schronień oraz działania o charakterze edukacyjnym, zwiększające świadomość lokalnych społeczności na temat potrzeb ochrony nietoperzy.
Kontrola letnich kryjówek nietoperzy
Schwytany podczas nocnych odłowów mopek
Karliki większe stwierdzone w budce podczas kontroli
Wymiana zniszczonej budki na nową
„Czynna ochrona nietoperzy na terenie Chojnowskiego Parku Krajobrazowego i jego otuliny – etap II” dofinansowana przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie, w formie dotacji, w kwocie 7 550,00 zł,
www.wfosigw.pl.
