Czynna ochrona i inwentaryzacja nietoperzy w Mazowieckim Parku Krajobrazowym im. Czesława Łaszka

Już od ponad 10 lat na terenie Mazowieckiego Parku Krajobrazowego pod nadzorem dr hab. Grzegorza Lesińskiego z SGGW w Warszawie i przy wsparciu Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie, prowadzono badania nad stanem zasiedlenia, populacją i ilością gatunków tych niezwykłych latających ssaków. W trakcie badań kontrolowano specjalne schrony (budki zawieszane na drzewach, zastępujące nietoperzom dziuple), prowadzono odłowy w specjalne sieci chiropterologiczne oraz sprawdzano piwnice i ziemianki – miejsca zimowej hibernacji.

 

 

Kontrole skrzynek wykonano w okresie, kiedy nietoperze zasiedlają je najliczniej, czyli od kwietnia do listopada. Zastosowano metodę „nieinwazyjną” i zaniechano wyciągania zwierząt ze skrzynek. Gatunek i liczbę osobników ustalano przy użyciu latarki, świecąc przez szczelinę o szerokości 2-3 cm, znajdującą się w dolnej części budki. W 2013 roku sprawdzono w ten sposób ponad 400 budek rozmieszczonych na 5 transektach w MPK.

 

 

Specjalistyczne schrony na terenie badań były wykorzystywane przez cztery gatunki nietoperzy, najliczniej przez karliki większe (Pipistrellus nathusii) i borowce wielkie (Nyctalus noctula), nieco mniej licznie przez gacki brunatne (Plecotus auritus), a bardzo nielicznie przez nocki duże (Myotis myotis). W tym roku na dwóch transeptach nie odnotowano zasiedleń, gdyż są to budki powieszone w 2012 r., a niektóre opracowania sugerują, że dopiero po kilku latach schronienia te są akceptowane przez znaczną liczbę nietoperzy (Sachanowicz 2003). Stopień zasiedlenia wynosił od 8,5 % do 44 % w zależności od pory roku i lokalizacji powierzchni badawczej.

 

 

            I co tam w „schronach” siedzi Panie kolego?

Sieci chiropterologiczne o wymiarach: wysokość 2,5 m – 4 m i szerokość 6-12 m ustawiano na leśnych drogach (tak, by zastawiały całą ich szerokość) lub w pobliżu wód stojących i nad wodami płynącymi. Złowiono następujące gatunki nietoperzy:

nocek Brandta (Myotis brandtii), mroczek późny (Eptesicus serotinus), borowiec wielki (Nyctalus noctula), karlik większy (Pipistrellus nathusii), mopek (Barbastella barbastellus), nocek rudy (Myotis daubentonii), ponadto przy pomocy detektora ultradźwiękowego zarejestrowano występowanie nocka rudego (Myotis daubentonii) i karlika większego (Pipistrellus nathusii).

 

 

 

Ustawianie sieci

 

W miesiącu lutym skontrolowano 5 piwnic – miejsc zimowej hibernacji, w których stwierdzono przebywanie 3 gatunków: gacka brunatnego (Plecotus auritus), nocek Natterera (Myotis nattereri) i gacka szarego (Plecotus austriacus).

 

 

 Hibernujące nietoperze

 

Przeprowadzone badania wzbogaciły dane na temat chiropterofauny Mazowieckiego Parku Krajobrazowego o jeden nowy gatunek (nocek Brandta – Myotis brandtii). Zarejestrowano także nowe stanowisko mopka, gatunku wymienionego w II Załączniku Dyrektywy Siedliskowej Unii Europejskiej.

Dzięki wieloletnim badaniom na terenie MPK stwierdzono występowanie już 11 gatunków nietoperzy: nocek duży Myotis myotis, nocek Natterera Myotis nattereri, nocek wąsatek Myotis mystacinus, nocek Brandta Myotis brandtii, nocek rudy Myotis daubentonii, mroczek późny Eptesicus serotinus, borowiec wielki Nyctalus noctula, karlik większy Pipistrellus nathusii, gacek brunatny Plecotus auritus, gacek szary Plecotus austriacus, mopek Barbastella barbastellus.

 

Czynna ochrona i inwentaryzacja nietoperzy w Mazowieckim Parku Krajobrazowym im. Czesława Łaszka została dofinansowana przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie w formie dotacji w kwocie 7 000,00 zł.