Łyska główną bohaterką ptakoliczenia 2025
Łyska zwyczajna, to gatunek ptaka wodnego z rodziny chruścieli. Jest łatwa do rozpoznania, gdyż posiada upierzenie koloru czarnego z białym dziobem i białą lśniącą płytką czołową, od której pochodzi nazwa „łyska”. Długość ciała 36 – 40 cm. Nie jest kaczką i w przeciwieństwie do nich (kaczkowatych, które mają na nogach błony pławne), łyska ma na odnóżach długie i silne palce porośnięte płatami skórnymi. Podobnym gatunkiem jest kurka wodna (kokoszka) i z daleka można je pomylić.
Zamieszkuje stawy i jeziora z gęsto zarośniętymi brzegami. W naszym kraju ze względu na sprzyjający jej klimat jest typowym gatunkiem lęgowym.
Gniazdo zakłada w szuwarach lub na wodzie tworząc z roślin wodnych pływającą platformę. W ciągu roku wyprowadza jeden lęg. W okresie kwiecień – maj składa 5 – 10 jaj, które wysiadują samica z samcem na zmianę. Samce od rozpoczęcia toków do wyklucia młodych są agresywne i bronią swojego terytorium przed innymi łyskami lub ptakami wodnymi. Pisklęta po wykluciu pokryte są puchem i jako zagniazdowniki od razu opuszczają gniazdo. Młode mają szare upierzenie bez białej blaszki czołowej i z czerwonym dziobem. Z upływem czasu zmienia kolor na biały i pojawia się blaszka czołowa taka, jak u osobnika dorosłego.
Żywi się roślinami wodnymi, trawami, owadami, ślimakami.
Często nurkuje pod wodą po zdobycie pokarmu wykonując przed tym mały skok. Kiedy pływa zdarza się, że kiwa głową do przodu i do tyłu. Gdy zbiera się do lotu (ucieka gdy jest spłoszona) potrzebuje do tego długiego rozbiegu. Biega po wodzie (ma duże płaskie stopy) pochylając się do przodu. Szybko przebiera nogami i trzepocząc charakterystycznie skrzydłami, sprawia wizualne wrażenie „biegu po wodzie”. Następnie wzbija się w powietrze, a potem ląduje w innym bezpiecznym miejscu. Podobnie samce zachowują się w obronie swego terytorium (podczas toków), szarżując w kierunku intruza po wodzie i uderzając skrzydłami.
Jest gatunkiem wędrownym, ale coraz częściej zimuje w Polsce.
Należy do gatunków łownych. W Polsce okres polowań trwa od 1 września do 21 grudnia. Ze względu na notowany od kilkudziesięciu lat szybki spadek liczebności krajowej populacji łyski, Polski Komitet Krajowy Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody (IUCN) w maju 2019 r. przyjął uchwałę wzywającą do objęcia jej ścisłą ochroną gatunkową, a kokoszka wodna jest nią objęta. W locie łatwo je pomylić. Z tego też powodu na opublikowanej w 2020 roku „Czerwonej liście ptaków Polski” łyska sklasyfikowana została jako gatunek najmniejszej troski (LC).
Tekst i fot.: R. Ciabach arch. MZPK/NPK
