Łabędzie w Nadbużańskim Parku Krajobrazowym
Na terenie Nadbużańskiego Parku Krajobrazowego można spotkać 2 gatunki łabędzi: nieme i krzykliwe. Są to jedne z największych krajowych ptaków (z podrodziny gęsi, w rodzinie kaczkowatych) największe pływające i zarazem najcięższe z latających. Dorosłe osobniki obu gatunków są białe, a młode szare. Dzioby łabędzi niemych są intensywnie zabarwione na kolor pomarańczowy z czarną naroślą oraz czarnym „paznokciem” na jego końcu. Często wyginają szyję podczas pływania, a skrzydła układają w żagle. Łabędzie krzykliwe posiadają dzioby jasnożółte u nasady, a pozostała ich część jest czarna. Ptaki te wyglądają na smuklejsze ze względu na wyprostowaną optycznie dłuższą szyję.
Łabędzie zamieszkują obszary wodne, w tym jeziora z zarośniętymi brzegami oraz stawy z szuwarami. Zakładają gniazda głównie na terenach podmokłych, tworząc kopiec usypany z gałązek, traw i roślin wodnych. Rzadziej budują gniazda na ziemi, gdyż wówczas ich jaja i pisklęta narażone są na ataki drapieżników, w tym lisów.
Łabędzie, zwłaszcza nieme łączą się w pary na całe życie.
W ciągu roku wyprowadzają jeden lęg w okresie kwiecień – czerwiec.
Łabędzie żywią się głównie roślinami wodnymi, żerują także na sąsiadujących łąkach i polach uprawnych. Zjadają resztki zbóż, rzepaku, a także ziarna kukurydzy. Podczas zimowych przelotów dokarmiają się na oziminach.
Oba gatunki są wędrowne, ale część osobników zimuje w Polsce. Łabędź niemy swym zasięgiem obejmuje północną Grecję.
Łabędzie krzykliwe to gatunek północny pochodzący ze Skandynawii. W Polsce jest jego południowy zasięg, gdzie pierwsze gniazdowanie stwierdzono w 1973 roku. Obecnie gniazduje w ilości 120–200 par, szczególnie liczny jest na wybrzeżu Bałtyku zimą i podczas przelotów. Jego okrzyki są charakterystyczne dla zimnych krajobrazów północy, zwłaszcza w czasie jesiennych przelotów. Dźwięki wydawane zarówno w locie, jak i na wodzie, przypominają klangor żurawi. W NPK pojawiły się w ciągu ostatnich 10 lat i zakładają gniazda na starorzeczach Bugu i Narwi. W przeciwieństwie do niemych nie lubią sąsiedztwa innych ptaków wodnych.
Część z obu gatunków zostanie w NPK na zimę, szczególnie w miastach. Należy pamiętać by nie dokarmiać ich chlebem. Taki pokarm może im zaszkodzić, powodując różne schorzenia.
W Polsce oba gatunki łabędzi objęte są ścisłą ochroną gatunkową.
Opracował: R. Ciabach, M. Dolota
Fot.: R. Ciabach, M. Dolota, arch. MZPK/NPK
