Kwieciste pola i łąki w Nadbużańskim Parku Krajobrazowym
Obecnie jesteśmy już po przesileniu letnim (czerwcowym). Jest to moment, w którym Ziemia przekracza szczególny punkt na swojej orbicie w nocy z 21 na 22 czerwca (ostatni dzień wiosny i pierwszy dzień lata). Jest to szczególny moment w roku kiedy dzień jest najdłuższy, a noc najkrótsza. Najdłuższy dzień w roku i słoneczna zazwyczaj pogoda umożliwia spacery wśród pól i łąk Nadbużańskiego Parku Krajobrazowego i podziwianie uroków przyrody. Tylko raz w roku przyroda odsłania swoje kolorowe oblicze.
Człowiek uprawiając rośliny czyli zboża, ziemianki, rzepak stara się, aby ich plony były jak najwyższe. Wykonuje na nich opryski i stosuje nawozy przez co rośliny uprawne rosną szybciej i są jednolite. Pozostałe rośliny nazywa chwastami, które zmniejszają plon i zanieczyszczają ziarna. Nazwa „chwasty” ma zatem dla rolników negatywne znaczenie.
W Nadbużańskim Parku Krajobrazowym i jego otulinie takie dodatkowe rośliny na polach, na których zaniechano oprysków mają duże znaczenie krajobrazowe oraz są bazą pokarmową dla zapylaczy. Jednym z nich jest kąkol.
Kąkol polny (Agrostemma githago) – gatunek rośliny z rodziny goździkowatych. Pochodzi z zachodniej i środkowej Azji, południowej Europy i północnej Afryki. Został szeroko rozprzestrzeniony wraz z uprawami zbóż, w których rośnie jako chwast. W przeszłości był pospolity, stwarzał problemy jako roślina trująca (powodował masowe zatrucia). Współcześnie staje się coraz rzadszy i wymaga ochrony. Dlatego też uprawiany jest jako roślina ozdobna. W przeszłości wykorzystywany był także w ziołolecznictwie ludowym i odgrywał pewną rolę w obrzędowości ludowej. Gatunek niegdyś będący pospolitym chwastem upraw zaczął zanikać i stał się rzadki w Europie Zachodniej w latach 1910–1960. Także w Polsce jest coraz rzadziej spotykany. W 2016 został umieszczony na polskiej czerwonej liście w kategorii NT – gatunek bliski zagrożenia. Przyczyną ustępowania gatunku było przede wszystkim skuteczniejsze czyszczenie nasion siewnych, ale też powszechne nawożenie pól i stosowanie herbicydów.
Szelężnik mniejszy (Rhinanthus minor) – gatunek rośliny z rodziny zarazowatych (Orobanchaceae). W Polsce jest rozpowszechniony w znacznej części kraju. Jest ważnym biocenotycznie składnikiem łąk i muraw, ponieważ jako półpasożyt traw ogranicza ich rozwój, ułatwiając wzrost innym gatunkom kwiatowym. Z tego powodu jest kluczowym składnikiem odtwarzanych łąk, stosowany jest przy zakładaniu tzw. łąk kwietnych. Roślina wykorzystywana bywa jako lecznicza. Głównymi zapylaczami są trzmiele i trzmielce, a według niektórych autorów kwiaty bywają odwiedzane także przez: pszczołę miodną , szczerklinę piaskową i miesierki.
Żmijowiec babkowaty (Echium plantagineum ) w Polsce gatunek notowany jest rzadko, ma status efemerofita. Sadzony jest na ubogich polach. Stanowi bogatą bazę pokarmowa dla zapylaczy. Wokół takiego pola zostają ustawiane ule dla pszczół (pasieki).
Opracował: tekst M. Dolota, zdjęcia M. Dolota, M. Tyszka oraz Zespół ds. NPK
Literatura:
- Barbara Sudnik-Wójcikowska: Rośliny synantropijne. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2011, s. 188.
- Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, Adam Zając, Maria Zając (red.), Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, s. 59
