21 stycznia to Dzień Wiewiórki
W dniu 21 stycznia przypada Światowy Dzień Wiewiórki. Został ustanowiony w 2001 r. dzięki Christy Hargrove – rehabilitantce dzikich zwierząt pochodzącej z Asheville w Karolinie Północnej. W ten sposób chciała zwrócić uwagę na te sympatyczne zwierzątka i przypomnieć, że zimą pożywienie dla wiewiórek może być trudno dostępne, więc ludzie powinni pomóc im przeżyć ten trudny okres.
W naszym kraju występuje jeden rodzimy gatunek gryzonia z rodziny wiewiórkowatych wiewiórka pospolita. Jest typowym ssakiem nadrzewnym. Zamieszkuje lasy liściaste i mieszane, a także stare parki czy sady. Zasiedla gniazda ptaków lub buduje je sama z liści i drobnych gałązek. Wyściela je mchami lub ptasimi piórami, a w dziupli trzyma swoje zapasy. Gniazda buduje w koronach drzew, głównie w rozwidleniu gałęzi.
Występuje w dwóch odmianach barwnych: rudej o białym spodzie oraz czarnobrunatnej, również z białym brzuchem. Spotykane są też okazy o ubarwieniu pośrednim. Na końcach uszu znajdują się zwykle pęczki włosów (pędzelki). Ogon pokrywają długie, odstające włosy, rozmieszczone w dwóch pasmach. Czarne wiewiórki częściej można spotkać w górach i na północy. Na naszym terenie jest ruda (czarna na terenach górskich). Na okres zimowy zmienia ubarwienie na popielate (linieją wiosną i jesienią, a futro gęstnieje im na zimę).
Osiąga długość ciała ok. 20–24 cm i ogona 16–20 cm. Posiada cztery przednie zęby (siekacze), które rosną przez całe jej życie. Ciągle zużywają się podczas gryzienia twardych orzechów lub nasion drzew iglastych ukrytych w szyszkach. Jest zwinna i skoczna przez co bardzo szybko przemieszcza się po konarach drzew. Utrzymuje się na ich powierzchni dzięki ostrym pazurom, co uławia jej też schodzenie z pni głową w dół. W razie ucieczki przed niebezpieczeństwem ze strony drapieżników (kuny, jastrzębia) ucieka zygzakowato przeskakując po konarach drzew.
Jej puszysty ogon pełni różne funkcje. Może służyć jako ster podczas skoków (nawet do 6 m) i pomaga również w utrzymaniu równowagi. W zimie ogrzewa się nim, ponieważ w odróżnieniu od innych gryzoni nie zapada w sen zimowy.
Wiewiórki są zwierzętami głównie roślinożernymi. Głównym ich pożywieniem są nasiona drzew i orzechy. Zjadają także owoce leśne, pąki roślin i grzyby. Niekiedy sięgają po żywność pochodzenia zwierzęcego: owady, larwy, ptasie jaja. Na zimę gromadzą w dziuplach duże zapasy żywności: nasiona drzew, orzechy, żołędzie. Zakopują je też w ziemi. W ten sposób (poprzez zakopywanie zapasów) przyczyniają się do rozsiewania nasion. Mogą z nich wykiełkować rośliny, a później wyrosnąć młode drzewa, co nazywamy zoochorią.
Żyje samotnie, łącząc się w pary tylko na czas rui. Samotna samica wyprowadza 2 mioty w ciągu roku wydając 3 – 7 młodych. Żyje do około 10 lat.
W okresie zimowym możemy im pomóc w zdobyciu pożywienia, wykładając im (przy drzewie) nasiona szyszek, orzechy włoskie, laskowe lub żołędzie. Korzystają też z karmników dla ptaków.
Wiewiórka pospolita objęta jest w Polsce częściową ochroną gatunkową.
Tekst i fot.: R. Ciabach arch. MZPK/NPK
