Światowy Dzień Węża 2025

Do najbliższego Światowego Dnia Węża obchodzonego 16 lipca zostało już tylko kilka dni. Ale już dzisiaj warto zastanowić się czy potrafimy szybko i bezbłędnie rozpoznać wszystkie krajowe gatunki? Pamiętajmy, że nieuzasadniona zła reputacja o tych gadach ma daleką historię, a także brak edukacji zapewne nie raz przyczynił się do ograniczenia liczebności tych zwierząt.

W Polsce można spotkać cztery gatunki węży: zaskrońca zwyczajnego Natrix natrix, żmiję zygzakowatą Vipera berus, gniewosza plamistego Coronella austriaca  i węża Eskulapa Zamenis longissimus. Wszystkie gatunki węży na terenie naszego kraju podlegają ścisłej ochronie gatunkowej. Na obszarze Nadbużańskiego Parku Krajobrazowego występują trzy pierwsze wymienione gatunki – nie występuje jedynie wąż Eskulapa. Tylko żmija zygzakowata jest jadowita. Pozostałe gatunki są niejadowite i nie stanowią zagrożenia dla ludzi. Miejmy jednak na uwadze, że poza typowym umaszczeniem tego gatunku, gdzie na grzbiecie występuje zygzak tzw. „wstęga kainowa” spotkamy osobniki melanistyczne w kolorze czarnym. Najliczniejszym gatunkiem jest zaskroniec, który zawdzięcza swą polską nazwę charakterystycznym żółtawym plamom „za skroniami”. Ciekawostką jest, że zaatakowany zaskroniec broni się, często udając martwego. Wypuszcza przy tym nieprzyjemnie pachnącą ciecz, która dodatkowo ma zniechęcić potencjalnego drapieżnika

Największym zagrożeniem dla lokalnych populacji węży jest zanik i degradacja siedlisk, głównie na skutek działalności człowieka, wypalanie traw  jak i nadal występujące bezmyślne zabijanie ich przez ludzi. Niestety „najlepszym” tego przykładem jest mylenie gniewosza plamistego ze żmiją zygzakowatą, co skutkuje niepotrzebnym zabijaniem tego węża. Na grzbiecie u gniewosza plamistego wzdłuż środkowej linii występują 2 lub 4 rzędy plam przypominające zygzak żmii. W przeciwieństwie do żmii źrenica gniewosza jest okrągła, a nie pionowa i jest to najlepsza cecha do odróżnienia od siebie tych gatunków.

Tekst i zdjęcia M. Wiśniewski