Fakty i mity: 10 pytań o modliszkę

W ostatnich latach modliszkę zwyczajną Mantis religiosa mamy przyjemność spotykać w Polsce coraz częściej. W związku z tym zapraszamy do poszerzenia swojej wiedzy o tym ciekawym owadzie.

1. Dlaczego coraz łatwiej spotkać w Polsce modliszkę?

Modliszka jest tzw. owadem termofilnym czyli ciepłolubnym. Niegdyś występowała bardzo nielicznie na południu kraju, a obecnie, w związku z ociepleniem się klimatu, można ją spotkać już prawie w całej Polsce. Są nawet doniesienia o napotkaniu modliszki na Litwie, co świadczy o tym, iż jej zasięg aktywnie przesuwa się na północ.

Zdjęcie poniżej: modliszka zwyczajna

2. Jakie tereny najchętniej zamieszkuje modliszka?

Modliszki lubią tereny ciepłe i suche: napiaskowe murawy, okrajki suchych borów, śródleśne polany i wrzosowiska. W poszukiwaniu ciepła wędruje do miast. Można ją spotkać na nagrzanych parkingach czy blokowiskach, a paradoksalnie, na takich powierzchniach można ją łatwiej zaobserwować niż np. w lesie.

3. Czym żywi się modliszka?

Modliszka jest drapieżnikiem; na swoje ofiary czeka w bezruchu. Zjada pająki oraz inne owady, takie jak motyle czy nawet pasikoniki. Ponieważ jej chwytne przednie odnóża są bardzo silne, ofiary nie są w stanie się wydostać się z jej uścisku.

Zdjęcie poniżej: modliszka zwyczajna czekająca w bezruchu na ofiarę

Zdjęcie poniżej: modliszka zwyczajna – ubarwienie kamuflujące

4. Czy modliszka potrafi latać?

Tak. Dorosłe modliszki mają skrzydła, jednak to samce chętniej ich używają. Jeśli chcemy zobaczyć modliszkę, spacerując po murawie wypatrujmy uciekających spod naszych stóp owadów – jest spora szansa, iż poza pasikonikami czy konikami zauważymy także modliszki.

Zdjęcie poniżej: modliszka zwyczajna z widocznymi skrzydłami

5. Czy modliszka zawsze jest zielona?

Nie zawsze. Zielone modliszki są najczęstsze, jednak napotkać możemy również takie w odcieniach brązu czy żółci.

Zdjęcie poniżej: modliszka zwyczajna w odmianie barwnej brązowej

6. Czemu służą czarno-białe plamy na udach?

Prawdopodobnie, podobnie jak np. u motyli, plamy te imitują oczy. Taka strategia pozwala ocalić prawdziwe oczy i głowę w przypadku ataku drapieżnika.

Zdjęcie poniżej: modliszka zwyczajna z plamą imitującą oko

7. Czy modliszka zawsze zjada samca po kopulacji?

Nie zawsze. Choć z tego modliszka jest znana najbardziej, akt kanibalizmu nie zawsze ma miejsce. W zależności od badań naukowych, zdarza się to do około 1/4 przypadków. Jednak prawdopodobne jest, iż modliszki w warunkach badań laboratoryjnych są w stresie, co wpływa na zawyżenie wyników badań.

Przyczyny zjawiska nie są do końca wyjaśnione. Na pewno kanibalizm zdarza się częściej, jeżeli samiec jest nieostrożny i zbyt szybko, od przodu podchodzi do partnerki. Jej wyczulony na ruch wzrok drapieżcy może wtedy nakazać jej zaatakować, nawet zanim dojdzie do schadzki.

Z drugiej strony kanibalizm ten prawdopodobnie związany jest z sytuacjami niedostatku pokarmu i częściej występuje pod koniec sezonu. Konsumpcja samca dla samicy jest korzysta, ponieważ aby wytworzyć około 200 jaj, potrzebuje ona dużo energii.

Inne hipotezy tłumaczące to zjawisko to nieprzydatność samca po zapłodnieniu, konkurencja pokarmowa czy likwidacja z populacji osobników starszych.

8. Czy modliszka jest niebezpieczna dla człowieka?

Nie. Modliszki są niegroźne, jednak podobnie jak wiele innych owadów, w sytuacji zagrożenia potrafią ugryźć. Modliszek nie należy brać na ręce, również dlatego, iż stanowi to dla nich stres.

9. Jak modliszka spędza zimę?

Modliszka zimuje jako jajo. Po kopulacji we wrześniu lub październiku samica składa około 100-200 jaj. Z takich jaj umieszczonych w kokonie zwanym zooteką późną wiosną lub wczesnym latem wylęgają się młode osobniki, które przechodzą przeobrażenie niezupełne. Przeżywalność larw jest niska, ze względu na częste zbyt niskie temperatury (poniżej 17 stopni), zbyt małą wilgotność czy niedostatek pokarmu.

Zdjęcie poniżej: modliszka zwyczajna – larwa

Zdjęcie poniżej: ooteka czyli kokon z jajami w kwietniu

10. Czy modliszka jest zagrożona wyginięciem?

Modliszka zwyczajna objęta jest w Polsce ścisłą ochrona gatunkową. Jest wymieniona na polskiej czerwonej liście owadów w kategorii EN czyli zagrożona. Zagrożeniem dla niej jest zanikanie siedlisk – śródleśnych polan i okrajek, tzw. siedlisk ekotonowych. W Chojnowskim parku Krajobrazowym takie zagrożenie stanowi zabudowa siedlisk otwartych.

Jednak być może w związku z ekspansją gatunku, kategoria na czerwonej liście zostanie zmieniona.

Zdjęcie poniżej: zabudowa w bezpośrednim sąsiedztwie siedliska zajętego przez modliszkę zwyczajną

Fot. M. Siuta Archiwum MZPK

MZPK nie wyraża zgody na wykorzystywanie zdjęć przez inne podmioty.