Inwazyjne Gatunki Obce (IGO) to rośliny, które eliminują nasze gatunki rodzime i które rozprzestrzeniając się zagrażają różnorodności biologicznej i funkcjonowaniu ekosystemów.
IGO rosną bardzo szybko, wytwarzają ogromną ilość nasion oraz rozmnażają się wegetatywnie z bardzo małych fragmentów (np. rdest japoński może odnowić się z fragmentu kłącza poniżej 1 g, a jego podziemne kłącza sięgają 3 m w głąb ziemi, a boczne – kilka metrów od głównego pędu), mają dużą zdolność do przetrwania w trudnych warunkach, nie mają naturalnych wrogów w nowych środowiskach, często wytwarzają specyficzne związki chemiczne utrudniające rozwój innym roślinom, hamując odnowienie i wzrost rodzimych gatunków. Opanowują szybko duże powierzchnie doprowadzając do wypierania i zamierania rodzimych gatunków, zmieniając siedliska, rozprzestrzeniając choroby. Powodują straty w środowisku, straty gospodarcze i zagrażają zdrowiu ludzi (np. barszcze kaukaskie, a u nas popularny – barszcz Sosnowskiego, który powoduje uczulenia i poparzenia ciała). Walka z IGO jest często bardzo trudna.
Na terenie NPK najczęściej można spotkać następujące gatunki obce:
- barszcz Mantegazziego (Heracleum mantegazzianum),
- barszcz Sosnowskiego (Heracleum sosnowskyi),
- niecierpek gruczołowaty (Impatiens glandulifera),
- niecierpek pomarańczowy (Impatiens capensis),
- rdestowiec czeski (r. pośredni) (Reynoutria x bohemica),
- trojeść amerykańska (Asclepias syriaca),
- kolczurka klapowana (Echinocystis lobata),
- rdestowiec japoński (r. ostrokończysty) (1) (Reynoutria japonica),
- rdestowiec sachaliński (Reynoutria sachalinensis),
z czego 4 ostatnie spotykane były w czerwcu i lipcu w Enklawie Korczewskiej.
Zgodnie z zaleceniami Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska gatunki IGO należy zgłaszać do odpowiedniej gminy: https://www.gov.pl/web/gdos/zglaszanie-nowych-stanowisk-igo-do-gminy
Zalecenia zwalczania IGO, to zastosowanie środków fizycznych takich jak: wykopywanie, wyrywanie, koszenie, uszkadzanie, zbieranie, zaorywanie lub zacienianie tych roślin, ścinanie, uszkadzanie lub zbieranie części, z których te rośliny mogą się rozmnożyć i inne. Działania zaradcze w stosunku do roślin należących do IGO przeprowadza się w następujących warunkach:
- w miarę możliwości w początkowej fazie ich rozwoju, a zwłaszcza przed ich kwitnieniem lub owocowaniem;
- w pierwszej kolejności stosuje się środki fizyczne, a w przypadku gdy zastosowanie wyłącznie środków fizycznych nie byłoby skuteczne stosuje się środki chemiczne zgodnie z aktualnym prawem (nie stosuje się na obszarach chronionych).
W NPK chronimy wiele ekosystemów, siedlisk roślin oraz siedlisk gatunków chronionych m.in. pszeńca grzebieniastego, kosaćca syberyjskiego, mieczyka dachówkowatego, gnidosza królewskiego i wiele innych. Szczególnym zagrożeniem jest przedostanie się gatunków inwazyjnych i rozprzestrzenianie się ich w rezerwatach. Tutaj chroniona przyroda raczej samoistnie nie dopuszcza gatunków inwazyjnych, ale często człowiek nieświadomie rozprzestrzenia IGO na obrzeża rezerwatów, np. przez wywóz ziemi czy odpadków z gospodarstw, budowę dróg. Nasiona i części wegetatywne IGO przedostają się rzekami do rezerwatów z terenów rolniczych i mieszkalnych, gdzie IGO często uprawia się jako rośliny ozdobne czy miododajne. Dlatego ważna jest akcja informacyjna wśród mieszkańców w gminach i szkołach o gatunkach inwazyjnych i sposobie ich zwalczania.
Jeśli jest to możliwe, rekomendujemy, aby zwalczanie fizyczne IGO podjął każdy z nas, jeśli zauważy pojedyncze stanowiska roślin. Np. kolczurkę klapowaną łatwo wyrwać i jeśli jest jeszcze przed owocowaniem, a pędy wyrzucić na słońce, na utwardzoną nawierzchnię. Tak samo można postępować z nawłocią, Ostatecznie można ściąć jej kwiatostany przed kwitnieniem, wówczas zapobiegniemy rozsiewaniu się jej na znaczne odległości. Młode pędy rdestowca można wyrywać (robić to w rękawicach ochronnych) i rzucać w miejsce wzrostu.
Zapraszamy do wspólnych akcji zwalczania IGO.
Tekst i zdjęcia: A. Kanclerz arch. MZPK/NPK
