Brudzeński Park Krajobrazowy ma już 30 lat. Utworzony został uchwałą Wojewódzkiej Rady Narodowej w Płocku z dnia 9 czerwca 1988 roku.
Położenie parku- Park obejmuje dolinę Skrwy Prawej, a także przylegające kompleksy leśne w uroczyskach Brwilno, Sikórz i Brudzeń oraz fragment polodowcowy Rynny Karwosiecko – Cholewickiej wraz z ciągiem drobnych jezior i torfowisk. W otulinie Parku znajduje się druga długa rynna dopływu Skrwy – Wierzbicy. Takich głębokich, świeżych morfologicznie dolin i jarów jest w Parku więcej – to jeden z uroków tego kameralnego krajobrazu. Bo właśnie rzeźba jest tu nieoczekiwanym urozmaiceniem. Kontrastem do lekko pofalowanej morenowej wysoczyzny i ledwie pagórkowatej wydmami doliny Wisły. Dominującym elementem jest głęboka i kręta dolina Skrwy, wcięta na kilkadziesiąt metrów w wysoczyznę, a właściwie w sandrowe piaski ostatniego zlodowacenia. W jej przebiegu wyróżnia się wielopoziomowe trasy rzeczne oraz strome skarpy pocięte jarami, parowami i wąwozami. Rzeka silnie meandruje, tworzy szypoty i odcinki przełomowe. Rozdwaja koryto, mnoży wielkie kępy i pozostawia starorzecza zmieniające się w pachnące torfowiska. Z krawędzi skarp rozciągają się bodajże najpiękniejsze na Mazowszu widoki na rzekę i jej dolinę. W dolinach dopływów Skrwy spotykamy ciekawe formy rzeźby polodowcowej: wały ozów, kemy, rynny supraglacjalne, wytopiska i sandrowe tarasy. Cywilizacyjnym uzupełnieniem tego bogactwa są liczne stare spiętrzenia młyńskie ze stawami, młynówkami, pełnymi bobrów cofkami.
Wartości przyrodnicze
Różnorodność form rzeźby terenu BPK zawdzięcza procesom towarzyszącym ostatniemu zlodowaceniu. Najciekawszym i zarazem najsilniej zaznaczonym elementem tej rzeźby jest malownicza dolina Skrwy Prawej. Brzegi doliny wykształciły się zarówno jako płaskie tereny rzeczne, jak i strome niemal pionowe ściany. Płaskich terenów bezpośrednio nad Skrwą jest bardzo niewiele. Należą do nich dwie kotliny w zakolach rzeki (przy młynie w Sikorzu i w okolicach Radotek) oraz najniższe tarasy zalewowe o różnej powierzchni i kształtach. Płaszczyzny są bardzo cennym elementem w krajobrazie doliny, ponieważ harmonijnie kontrastują ze stromymi skarpami i wąwozami, zwłaszcza gdy są porośnięte roślinnością murawową. Panujące w dolinie Skrwy lasy grądowe wyróżniają się pięknym starodrzewem i okazami drzew pomnikowych. Jedynym dopływem Skrwy Prawej na terenie BPK jest rzeka Wirzbica, która jest jej lewobrzeżnym dopływem. Jej odcinek na terenie BPK jest stosunkowo niewielki (około 400 m) Różnorodność siedlisk stwarza doskonałe warunki dla występowania fauny. Najliczniej reprezentowana jest awifauna z około 120 gatunkami lęgowymi oraz 30 gatunkami przelotnymi i zimującymi. Do najcenniejszych lęgowych gatunków BPK należą: bąk, błotniak zbożowy, bączek, trzmielojad, derkacz. Brak większych kompleksów leśnych powoduje, że w Parku nie występują duże ssaki. Spotykane są gatunki żyjące na pograniczu lasów i pól – zające, sarny, dziki, łosie.
Rezerwaty przyrody
Cały Park jest krajobrazowo uroczy i przyrodniczo wyjątkowo wartościowy, jego perłami można nazwać trzy rezerwaty przyrody. Największy to Rezerwat krajobrazowy ,,Sikórz”, Rezerwat leśny ,,Brwilno”, oraz ,,Brudzeńskie Jary”. W rezerwatach jest kilkadziesiąt pomników drzew, są tam też dobrze oznaczone ścieżki przyrodnicze.
,,Brwilno”
Rezerwat położony jest w południowej części BPK na krawędzi skarpy wiślanej i jednocześnie granicy kompleksu leśnego. Powierzchnia rezerwatu wynosi 65,68 ha. Obecnie ochronie podlega tu przede wszystkim fragment pradoliny Wisły o niezwykle urozmaiconej w skali regionu rzeźbie terenu. Jest to porozcinana krawędź wysoczyzny polodowcowej opadająca stromym zboczem ku Wiśle, którą porastają stosunkowo rzadkie już zbiorowiska dąbrowy świetlistej i grądu wysokiego. Deniwelacje sięgają 26 m. Wykształcenie tych zbiorowisk sprzyja południowo- zachodnia – ciepła ekspozycja stoku cechująca się intensywnym naświetleniem. Miejscami ze szczytu skarpy rozciągają się rozległe widoki na wody Zbiornika Włocławskiego. Dominującymi gatunkami w drzewostanie są obydwa gatunki dębów – szypułkowy i bezszypułkowy z domieszką sosny pospolitej. Podrost tworzy grab i leszczyna, natomiast w warstwie krzewów występują gatunki ciepłolubne: wiciokrzew suchodrzew, grusza polna, śliwa tarnina, dereń świdwa i szakłak pospolity. Warstwa zielona odznacza się bogactwem gatunków pochodzących z różnych grup syntaksonomicznych, co jest cechą szczególną świetlistych dąbrów. W latach 70-tych w skład warstwy zielonej wchodziły: pięciornik biały, ciemiężyk białokwiatowy, wyka kaszubska, dzwonek brzoskwiniolistny, naparstnica zwyczajna, miodunka wąskolistna, dziurawiec skąpolistny, bukwica zwyczajna, groszek czerniejący i gorysz siny. Ponadto, stwierdzono w runie szereg gatunków ciepłolubnych okrajków, łąkowych, borowych i innych. Łącznie stwierdzono występowanie 6 gatunków mchów i 203 gatunki roślin naczyniowych, z których 8 podlega szczególniej ochronie prawnej. Wraz z naturalnym rozwojem drzew następuje ocienienie runa i ustępowanie roślin ciepłolubnych, m.in. coraz rzadziej spotykany jest pięciornik biały.
,,Sikórz”
Rezerwat krajobrazowy ,,Sikórz” o powierzchni 215,87 ha obejmuje 12 kilometrowy odcinek doliny rzeki od Sikorza do Radotek, która głęboko wcina się w wysoczyznę polodowcową. Dolinę cechuje znaczne urozmaicenie rzeźby terenu – na przemian płaskie tereny i liczne jary oraz procesy rzeźbotwórcze z obrywami, szczególnie intensywnie zachodzące zwłaszcza przy korycie rzecznym. Krajobrazowi doliny pierwotne piętno nadają zwalone pnie drzew, wysięki i źródła. Dolinę Skrwy Prawej objętej ochroną w rezerwacie Sikórz porastają pozostałości naturalnych zbiorowisk leśnych, które w przeszłości pokrywały cały teren uroczyska. Dominujące zbiorowiska grądowe tworzą: dęby, klony, lipy, ale także sosny, modrzewie i świerki. Charakterystyczne runo z dominacją geofitów wiosennych obfituje w szereg chronionych gatunków, w tym śnieżyczka przebiśnieg, ale także lilia złotogłowa i wawrzynek wilczełyko. Dno doliny z rozlewiskiem porasta las łęgowy z olszą czarną. Otoczenie rezerwatu zdominowane jest przez introdukowane drzewostany sosnowe i świerkowe. Drzewostany takie występują w niewielkim stopniu również na terenie rezerwatu, m.in. na terenie zalewowym Skrwy Prawej. Na terenie rezerwatu stwierdzono występowanie 363 gatunków roślin naczyniowych, 34 mchów i jednego wątrobowca, spośród nich 16 gatunków podlega ochronie.
,,Brudzeńskie Jary”
Rezerwat obejmuje niewielki (blisko 1 km) odcinek Skrwy Prawej oraz dolinę jej dopływów biorących swoje początki pod Brudzeniem Dużym oraz Małym. Zajmuje 39,10 ha powierzchni (oraz otulina 35,80 ha). Obszar objęty ochroną cechuje znaczne urozmaicenie terenu oraz duże deniwelacje przekraczające 25 m. Na obszarze tym występuje interesująca szata roślinna – ponad 150 – letni drzewostan dębowy z domieszką: brzozy brodawkowej, lipy drobnolistnej, oraz klonów, w sąsiedztwie cieków występuje także topola biała i olsza czarna. Podszyt budują gatunki ciepłolubne: leszczyna pospolita, wiciokrzew suchodrzew, czeremcha pospolita. Do najcenniejszych składowych runa należą: śnieżyczka przebiśnieg, rutewka orlikolistna, zawilec gajowy i zawilec żółty, pierwiosnka lekarska, kopytnik pospolity – cechuje je łanowe występowanie w okresie wczesno-wiosennym. Ponadto, spotkać tu można wawrzynka wilczełyko, lilię złotogłów i bluszcz pospolity oplatający drzewa. W północno – zachodniej części rezerwatu, na krawędzi wysokiego brzegu doliny Skrwy znajduje się dobrze zachowane wczesnośredniowieczne grodzisko. Jest to grodzisko pierścieniowate o kształcie zbliżonym do trójkąta, o rozmiarach w najszerszym miejscu wynoszącym ok. 125 x 90 m. Na tym obszarze chronionym znajduje się także obelisk upamiętniający męczeńską walkę z hitlerowcami w czasie II wojny światowej.
Siedliska leśne
Na terenie Brudzeńskiego Parku nie ma większych kompleksów leśnych. W dolinie Skrwy panują lasy grądowe z pięknym starodrzewem w niższych obszarach panuje ols. Lasy i tereny zadrzewione stanowią około 65 % BPK tj. 2028 ha. Największą część (95%) stanowią lasy będące własnością Skarbu Państwa – Lasy Państwowe. Największe kompleksy leśne to Brwilno, Sikórz i Brudzeńskie Jary.
W drzewostanach Parku wyróżniono 16 gatunków panujących: sosna pospolita, sosna czarna, modrzew, świerk pospolity, buk zwyczajny, dąb, klon zwyczajny, klon jawor, jesion wyniosły, grab pospolity, brzoza brodawkowata, olsza czarna, robinia akacjowa, osika, wierzba, lipa drobnolistna, w składzie drzewostanów występuje dąb czerwony. Na terenie Parku dominują drzewostany niższych klas wieku, poniżej 80 lat, chociaż zdarzają się bardzo często drzewa 150 letnie i starsze.
Ścieżki przyrodnicze
Szlak czerwony im. Bolesława Krzywoustego
Szlak czerwony im. Bolesława Krzywoustego jest jedynym szlakiem turystycznym w Brudzeńskim Parku Krajobrazowym. Na długości 21,5 km przebiega przez teren Parku, a na długości 4,5 km – przez otulinę. Szlak zaczyna się w Płocku przy budynku Odwachu, gdzie swój początek posiadają także inne szlaki turystyczne. Prowadzi generalnie w kierunku północno-zachodnim wychodząc poza granicę administracyjną Płocka, mija w bezpośredniej bliskości ,,oz maszewski” i dochodzi do lasu. Jest to już otulina, a wkrótce także granica terenu Brudzeńskiego Parku Krajobrazowego. Następnie, na bardzo długim odcinku szlak prowadzi poprzez drzewostany leśne kompleksu leśnictwa Brwilno. Po prawej stronie szlaku, na dużej polanie śródleśnej usytuowano nowe budynki leśnictwa. Dalej, wśród lasu znajduje się duża mogiła będąca miejscem pamięci narodowej. Prowadząc przecinkami leśnymi i drogami, szlak turystyczny pozwala zobaczyć starodrzew dębowo-sosnowy z pomnikami okazami drzew. Nieco dalej – osada leśna, będąca dawniej siedzibą leśnictwa Brwilno. Szlak wiedzie dalej na zachód drogą leśną, a następnie pięknym, głębokim jarem aż do granicy lasu. Jest to dogodne miejsce na odpoczynek, podczas którego podziwiać można rozległą panoramę Wisły i jej doliny. Na Zalewie Włocławskim, utworzonym wskutek spiętrzenia wód Wisły, zachowała się wyspa zwana Wyspą Brwileńską, zasiedlona przez kolonię kormoranów i czapli siwych. Szlak wiedzie jednak stokiem skarpy w kierunku północnym. Dalszą trasę szlaku wytyczono po lewej stronie na ujściowym odcinku rzeki Skrwy Prawej. Na odcinku od tego miejsca aż do Radotek szlak jest praktycznie nieprzejezdny rowerem. Po przebyciu stoku skarpy szlak mija kolejną osadę leśną i skrajem lasu oraz pól uprawnych dochodzi do wąwozu. Dalej szlak prowadzi wąwozem w dół i dochodzi nad zalew Skrwy. Przed mostem w Cierszewie mija konny ośrodek jeździecki, utworzony na bazie siedliska i dawnego młyna wodnego. Następnie trasa wiedzie ścieżką wzdłuż Skrwy, po lewej stronie mijając, kolejny na tym terenie, interesujący wąwóz. Szlak prowadzi dołem, dochodząc polnym traktem do zabudowań wsi Radotek i dalej do szosy asfaltowej Srebrna – Murzynowo. Mija most na Skrwie i wiedzie szosą do Kobiernik. Ten ,,szosowy” odcinek należy do najpiękniejszych na całym szlaku ze względu na panoramę meandrującej Skrwy, widzianą z kilkudziesięciometrowego wzniesienia. Przed przystankiem w Kobiernikach szlak skręca w lewo i biegnie na północ wiejską drogą wysadzoną starymi wierzbami. Dochodzi do granicy lasu. Dalej trasa prowadzi leśną drogą i w stosunkowo bliskiej odległości mija interesujący staw śródleśny w obniżeniu terenu. Po lewej stronie znajduje się wyniesienie terenu zwane jako ,,Góra Grzywa”. Nieco dalej kolejne obniżenie i mostek na strumieniu, który uchodzi do Skrwy w odległości 2,5 km stąd w kierunku zachodnim. Po opuszczeniu lasu szlak prowadzi wśród pól uprawnych, a następnie droga obok zabudowań gospodarczych byłego PGR-u w Sikorzu. Mija kolejno zespół pałacowo-parkowy w Sikorzu, ogromny budynek Domu Rekolekcyjnego w Sikorzu oraz kościół, a następnie dochodzi do szosy Płock – Brudzeń, gdzie skręca w lewo. Dalszy odcinek szlaku od Sikorza do Brudzenia jest nieprzejezdny dla rowerzystów. Od przystanku w Sikorzu szlak skręca w las i schodzi w dół bardzo stromą ścieżką. Jest to teren rezerwatu przyrody ,,Sikórz”. Trasa prowadzi poprzez kładkę nad mokradłami i dalej w górę rzeki, pozostawiając po lewej stronie rozlewiska byłego młyna wodnego. Stąd niedaleko już do granicy lasu, będącej jednocześnie granicą rezerwatu. Poza lasem szlak wiedzie wśród łąk i pól; z drogi widać pojedyncze siedliska wsi Parzeń. Następnie trasa przybliża się ku Skrwie, a ze skarpy widać rzeczną dolinę. Biegnąc wzdłuż rzeki szlak przyjmuje następnie kierunek północno-wschodni i dociera do szosy Płock – Brudzeń Duży. Tutaj skręca w lewo, aby szosą dotrzeć do granic kompleksu leśnego Brudzeń. Prowadzi dalej na północ skrajem lasu i łąki do wylotu leśnego wąwozu. Jest to teren rezerwatu ,,Brudzeńskie Jary”. Szlak pokonuje wąwóz oraz strumień i na granicy lasu skręca w lewo, aby dotrzeć na szczyt wczesnośredniowiecznego grodziska. Dalej trasa prowadzi krawędzią skarpy docierając do dwóch potężnych buków, będących pomnikami przyrody i dalej biegnie drogą leśną w kierunku zachodnim aż do szosy Płock – Brudzeń. Szlak przecina gminna miejscowość i kieruje się na północ drogą w kierunku Bądkowa Kościelnego i dalej na północ, przecinając drogę do Łukoszyna, będącą jednocześnie granicą otuliny Parku. Od Brudzenia do końca trasy szlaku pozostaje zaledwie 7 – kilometrowy odcinek.
Ścieżka przyrodniczo-leśna w Sikorzu
Ścieżka utworzona jest w oddziale 61 przy rezerwacie przyrody Sikórz i poświęcona zagadnieniom związanym z lasem. Ścieżka liczy 9 przystanków oznakowanych tablicami informacyjno – merytorycznymi o następującej tematyce:
- Woda i jej rola w lesie
- Zwierzęta naszych lasów
- Budowa lasu
- Krok przed naturą
- Leśne ptaki
- Inżynier środowiska – bóbr europejski
- Dlaczego las jest taki ważny
- Owady
- Wędrówka drzew.
Ścieżka została przygotowana, przez Nadleśnictwo Płock przy współpracy z Zarządem Parków Krajobrazowych, z myślą o uczniach szkół podstawowych, gimnazjów i szkół średnich. Na terenie ścieżki mogą być prowadzone zajęcia dydaktyczne o charakterze przyrodniczym (prowadzącym może być nauczyciel biologii). Przy wjeździe do kompleksu leśnego znajduje się parking, a na trasie ścieżki jest wiata i miejsce przystosowane do odpoczynku.
Ścieżka ornitologiczna
Ścieżka wykonana przy współpracy z Nadleśnictwem Płock, zlokalizowana jest przy południowej granicy Brudzeńskiego Parku Krajobrazowego, a jej długość wynosi około 4,5 kilometra. Orientacyjny czas przejścia trasy, bez przerw na odpoczynek czy obserwacje, wynosi 2 godziny. Trasa ścieżki obejmuje 5 przystanków (oznaczonych wyznacznikami identyfikacyjnymi w formie słupków z numeracją poszczególnych przystanków); Przystanek nr 1 – Most u ujścia rzeki Skrwy Prawej do Wisły. Przystanek nr 2 – Dolina Wisły. Przystanek nr 3 – Młodnik iglasty. Przystanek nr 4 – Osada leśna. Przystanek nr 5 – Wąwóz. Na przystanek nr 3 przygotowano miejsce postojowe – wyposażone w dwie ławeczki. Celem utworzenia ścieżki było stworzenie możliwości poznania różnorodności gatunkowej ptaków występujących w Brudzeńskim Parku Krajobrazowym. Jej trasa jest urozmaicona i przebiega częściowo przez jedne z najciekawszych zbiorowisk Brudzeńskiego Parku Krajobrazowego (dąbrowy świetliste), omija jednak ich część najatrakcyjniejszą, tj. wzdłuż zbiornika na Skrwie – tam poprowadzony jest szlak czerwony. Znaczne odcinki są poprowadzone przez monokulturę sosny, gdzie proponowane do obserwacji gatunki ptaków są bez odpowiedniego przygotowania trudne do zauważenia. Ze względu na specyficzny charakter ścieżki, jest ona polecana niewielkim liczebnie grupom obserwatorów, jednak jej oznaczenie w terenie nie pozwala na indywidualne przejście trasy. Ogólną lokalizację ścieżki należy ocenić jako dobrą, gdyż ukazuje zmienne środowiska od borów, przez grady po łęgi i związane z tymi siedliskami ptaki. Integralną częścią opisywanej ścieżki jest jej opis wydany drukiem w formie broszury. Proponowane wydawnictwo rozprowadzane jest przez następujące instytucje: Mazowiecki Zespół Parków Krajobrazowych w Otwocku, Nadleśnictwo Płock, Mazowiecki Urząd Wojewódzki – Delegatura w Płocku – Wydział Środowiska i rolnictwa, RECE w Płocku, Ośrodek Jeździecki w Cierszewie, Urząd Gminy w Starej Białej i Brudzeniu Dużym.
Czynna ochrona przyrody.
Działania z zakresu czynnej ochrony przyrody są podejmowane w celu przywrócenia naturalnego stanu ekosystemów lub zachowania siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk roślin i zwierząt. Na obszarze Brudzeńskiego Parku Krajobrazowego prowadzone były i nadal są prowadzone tego typu działania, przy finansowym wsparciu Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska w Warszawie oraz Nadleśnictw.
Poniżej prezentujemy najważniejsze z działań podjętych przez BPK.
Czynna ochrona płazów
Celem programu, realizowanego w roku 2002 była aktywna ochrona zagrożonych gatunków płazów występujących na terenie miasta Płocka oraz zasilanie populacji płazów na obszarze Brudzeńskiego Parku Krajobrazowego. Punktem wyjściowym projektu było zinwentaryzowanie gatunkowe oraz ilościowe płazów na wyznaczonych siedliskach w Płocku. W wyniku przeprowadzonych prac wytypowano zagrożone miejsca rozrodu na terenie miasta (wysychające i zanieczyszczone zbiorniki wodne, planowane lub rozpoczęte prace budowlane, itp.) i tam, gdzie było to możliwe, zostały one zabezpieczone. Zagrożone osobniki dorosłe, kijanki oraz jaja były na bieżąco odławiane i przenoszone na odpowiednie tereny Brudzeńskiego PK lub do „azylu” zlokalizowanego na terenie Miejskiego Ogrodu Zoologicznego w Płocku. Jednocześnie, podczas realizacji programu teren BPK został zbadany pod kątem wytypowania odpowiednich terenów dla zasilania lokalnych populacji płazów (przy zachowaniu wszelkich wymagań ze strony wypuszczanych zwierząt, jak i środowiska).
Czynna ochrona sowy płomykówki
W rezultacie podjętych działań w latach 2002 – 2004 w trakcie kolejnych etapów projektem objęto ponad 60 obiektów, montując w każdym z nich budkę lęgową. W akcji uczestniczyli również pracownicy Gostynińsko – Włocławskiego Parku Krajobrazowego oraz około 50 osób z lokalnych społeczności (księża, kościelni, organiści, rolnicy, właściciele innych obiektów). Działania te powiązane były z programem „Aktywnej ochrony płomykówki w obiektach sakralnych”, realizowanym na wielu obszarach Polski koordynowanym przez Towarzystwo Ochrony Przyrody „Bocian”.
Restytucja gatunków łososiowatych i reofilnych karpiowatych na rzece Skrwie Prawej
W roku 2002 Zarząd Okręgu Polskiego Związku Wędkarskiego w Płocku wystąpił z inicjatywą stworzenia programu, którego celem byłaby restytucja pstrąga potokowego w użytkowanej przez okręg rzece Skrwie Prawej. Rzeka ta została przegrodzona barierą w jej dolnym biegu, tuż powyżej ujścia do Wisły, co sprawiło, że pomimo zachowanego naturalnego charakteru na znacznej swej długości oraz radykalnej poprawie jej czystości w ostatnich latach, nie nastąpiła odbudowa licznych populacji reofilnych gatunków ryb, w tym wysoce cenionego ze względów ekologicznych pstrąga potokowego. Na podstawie przeprowadzonych badań uznano, że zarybienie rzeki Skrwy Prawej gatunkami łososiowatymi, w tym zwłaszcza pstrągiem potokowym, spełniałoby szereg istotnych celów, a w szczególności: repopulacji, zwiększenia różnorodności biologicznej, wypełnienia niszy ekologicznej, kontroli ryb mało cennych, ochrony ekosystemu, poprawy jakości środowiska, a dla Brudzeńskiego Parku Krajobrazowego (oprócz wymienionych wyżej) – zwiększenie walorów przyrodniczych, edukacyjnych i turystycznych.
Czynna ochrona trzmieli
Głównym zadaniem projektu było zwiększenie liczebności populacji dzikich trzmieli poprzez przywrócenie i wzbogacenie ich bazy pokarmowej oraz tworzenie sztucznych miejsc gniazdowych. W tym celu umieszczono 100 budek dla trzmieli na terenie parku i otuliny.
Innymi jego elementami było:
– przywrócenie dawnego kwiecistego charakteru polskiej wsi, tak ważnego również dla innych gatunków owadów,
– edukacja rolników, dzieci i młodzieży o roli trzmieli w środowisku,
– zwiększenie efektywności plonowania warzyw i owoców.
Czynna ochrona ptaków
Polegała na umieszczeniu (na przestrzeni kilku lat) 300 budek lęgowych dla różnych gatunków ptaków. Budki są cały czas monitorowane i czyszczone.
Ponadto w szkołach na terenie Brudzeńskiego PK przeprowadzono zajęcia edukacyjne (prezentacje multimedialne) nt. „Jak własnymi siłami zbudować budkę lęgową dla dudka” oraz wydano i rozkolportowano po szkołach wydawnictwo „Dziuplaki Północno-Zachodniego Mazowsza i sposoby ich ochrony”.
W 2017 roku na terenie BPK zostało rozmieszczonych około 200 szt. koszy lęgowych dla sowy Uszatki. Wieszanie koszy (wiklinowych) przeprowadziła specjalistyczna firma zaopatrzona w sprzęt alpinistyczny ze względu na bardzo dużą wysokość umieszczania koszy (około 10 m). Oprócz koszy dla Uszatki na terenie Parku zostało rozwieszonych 18 szt. budek lęgowych dla sowy Pójdźki, 49 szt. budek dla popielicy i 55 szt. budek dla wiewiórek. Zadania te zostały zrealizowane przy współudziale Starostwa Powiatowego w Płocku, który pozyskał środki finansowe na te działania z funduszy Unii Europejskiej.
Czynna ochrona nietoperzy
Polegała na monitoringu nietoperzy zasiedlających zlokalizowane w granicach parku krajobrazowego i jego otuliny schronienia zastępcze – skrzynki dla nietoperzy. Monitoringiem objęto w sumie 140 skrzynek dla nietoperzy – 40 rozwieszonych w 2010 roku oraz kolejne 100 w roku 2013. Prowadzono też monitoring nietoperzy zasiedlających schronienia zastępcze. Dodatkowo wykonano nocne odłowy nietoperzy w sieci, które pozwalają na rozpoznanie gatunków nietoperzy korzystających w okresie letnim z innych niż skrzynki kryjówek m.in. trudnych do zlokalizowania naturalnych letnich schronień tych ssaków – dziupli drzew czy szczelin podkorowych. Prowadzono również monitoring nietoperzy zasiedlających ambony myśliwskie i strychy obiektów położonych w osadach leśnych, w granicach parku krajobrazowego i otuliny oraz w jego najbliższym otoczeniu oraz monitoring nietoperzy zasiedlających przydomowe piwnice. W roku 2017 zostało powieszonych dodatkowo 67 szt. budek dla nietoperzy. Inwestorem tych działań było Starostwo powiatowe w Płocku przy czynnym udziale pracowników BPK.
Zabytki i miejsca pamięci
Na terenie Parku występują nieliczne obiekty budowlane o charakterze zabytkowym, są to przede wszystkim pozostałości po osadach młynarskich. Młyny, które działały jeszcze na początku wieku XX, w większości już nie istnieją, o ich lokalizacji świadczą jedynie pozostałości fundamentów. Ruinę fundamentów młyna można odszukać w Lasotkach, Janoszycach i Sikorzu (nad Skrwą). W dobrym stanie są budynki zagrody młynarskiej (młyn murowany i dom młynarza) w Radotkach. Interesującym obiektem jest zespół podworski w Karwosiekach Cholewicach. W jego skład wchodzi dwór (do niedawna użytkowany przez szkołę, obecnie funkcjonuje jako budynek mieszkalny), założenie parkowe i pobliski folwark. Dodatkowym atutem tego miejsca jest niewątpliwie malownicze położenie na wysoczyźnie i rozlegające się z jego terenu dalekie otwarcia widokowe. Niestety, obiekt ten jest w złym stanie technicznym.W granicach Parku znajduje się ponadto folwark (obecnie stadnina koni) w Janoszycach o wysokich walorach krajobrazowych.Przeważająca większość cennych obiektów budowlanych znajduje się w granicach otuliny Parku. Szczególnie interesujące i co ważne, w najlepszym stanie technicznym, są zespoły kościelne. Z materiałów źródłowych wynika, że wszystkie pięć parafii (Bądkowo Kościelne, Stara Biała, Brwilno Górne, Siecień i Sikórz) erygowano pomiędzy XII a XIV wiekiem. Obecnie istniejące budowle kościołów są późniejsze. W granicach otuliny Parku znajdują się trzy budowle kościołów (Bądkowo Kościelne, Brwilno Górne i Sikórz). Cennym obiektem jest jedyny w okolicy istniejący do dzisiaj drewniany kościół pod wezwaniem św. Andrzeja w Brwilnie Górnym z 1740 roku oraz wchodząca w zespół zabudowań kościelnych dzwonnica. Wewnątrz kościoła znajdują się zasługujące na uwagę: ołtarz główny Matki Bożej z początku wieku XVII (przeniesiony z kościoła Sióstr Norbertanek z Płocka po kasacie zgromadzenia w 1819 r.), ludowe rzeźby Chrystusa ukrzyżowanego z XVIII wieku oraz w ołtarzu głównym, rzeźba Matki Bożej z końca XV w. Świadkami przemian społecznych oraz przebudowy struktury wsi z czasów nowożytnych są zespoły dworsko-folwarczne w Brudzeniu Dużym, Srebrnej i Sikorzu, wpisane do rejestru zabytków. Obecnym zabudowaniom dworów z XIX wieku towarzyszą zabudowania folwarczne o typowym rozplanowaniu wokół prostokątnego dziedzińca gospodarczego usytuowane w pobliżu budynku-dominanty. Na terenie otuliny Parku znajdują się nieliczne drewniane domy z przełomu XIX i XX wieku. W ewidencji zabytkowej znajdują się dwa domy w Murzynowie usytuowane przy drodze poprowadzonej nad brzegiem Wisły, mieszczący muzeum, w bezpośrednim sąsiedztwie otuliny. Na terenie otuliny Parku występują ślady jeszcze do nie dawna charakterystycznych dla tych terenów, zabudowań osad młyńskich. Z osady młyńskiej w Cierszewie, położonej w rozległej dolinie z rozlewiskami Skrwy, pozostał jedynie dom młynarza (po remoncie). Obecnie na terenie dawnego zespołu funkcjonuje ośrodek rekreacyjny. Dobrze zachowane są pięknie położone w rozległej dolinie Wierzbicy: zagroda w Wyszynie (młyn i dom mieszkalny, 2-ga połowa XIX wieku) oraz młyn w Kobiernikach (początek XX wieku). Na terenie otuliny znajdują się wsie o zróżnicowanym układzie: Bądkowo Kościelne – ulicówka, Murzynowo – rządówka (wzdłuż brzegu Wisły), Brudzeń i Sikórz – wielodrożnice wykształcone na szkielecie starych tras handlowych krzyżujących się w ich środkach. Na terenie parku znajduje się jedno założenie dworsko – parkowe w Karwosiekach Cholewicach. Pozostałe obiekty zlokalizowane są w otulinie Parku w Brudzeniu Dużym, Brwilnie, Sikorzu, Srebrnej. Znaczna część założeń zlokalizowanych w obrębie Parku pochodzi z przełomu XVIII i XIX w. Parki mają głównie charakter krajobrazowy niekiedy z elementami regularnymi. Elementy te można zwłaszcza zauważyć w założeniach w Sikorzu i Siecieniu (układ części dróg parkowych oraz elementów roślinnych – szpalerów i alei). Zespoły zróżnicowane są pod względem zajmowanej powierzchni. Większość stanowi niewielkie założenia. Największą powierzchnię zajmuje założenie w Srebrnej, którego zasadnicza część stanowi park leśny. W granicach Parku znajduje się czynny cmentarz parafialny w Sikorzu wraz z zabytkową kaplicą cmentarną na jego terenie. Na terenie otuliny do rejestru zabytków wpisano cmentarze przykościelne wraz z najcenniejszymi nagrobkami w: Brwilnie Górnym, Siecieniu i Sikorzu. Pozostałe późniejsze cmentarze (parafialne) w Bądkowie Kościelnym, Brwilnie Górnym i Sikorzu znajdują się w ewidencji konserwatorskiej. Miejsca pamięci narodowej to tablice, pomniki i mogiły upamiętniające tragiczne zdarzenia z czasów II wojny światowej. Są to przede wszystkim zbiorowe mogiły ofiar terroru hitlerowskiego lub tablice upamiętniające śmierć ważnych dla tej zbiorowości osób. Znajdują się w kościołach, na cmentarzach parafialnych lub w miejscach dokonania zbrodni – w okolicznych lasach, m.in. w Bądkowie Kościelnym, Brudzeniu Dużym, Brwilnie i Sikorzu.
